Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xij. Capittel.

Na dat Samuel den volcke eenen Coninck gestelt hadde, vers 1, etc. So verhaelt hy hoe hy selfs geregeert hadde, 2. ende hy begeert daer van getuychenisse, 3. welcke hem het volck geeft, 4. Samuel stelt haer voor oogen de sonde die sy begaen hadden, mits verwerpende den Heere, ende eyschende eenen Coninck, 7. Doch hy troostse wederom, indien sy den HEERE souden gehoorsaem zijn, 14. ende dreygtse, indien sy hem niet gehoorsamen, 15. Door een onverwacht teecken verschrickt hyse alsoo, 16. dat sy bekennende hare misdaet, begeeren met den Heere versoent te worden, 19. Samuel troost het volck, 20. met belofte, dat hy voor haer bidden soude, 23. Daer wederom vermanende den Heere te vreesen ende te dienen, 24.

1

¹ DOe seyde Samuel, tot gantsch Israël, Siet ick hebbe nae ulieder stemme gehoort, in alles dat ghy my geseyt hebt, ende ick hebbe eenen Coninck over u gesett.

1 T.w. te Gilgal, daer hy den Coninck hadde bevesticht, cap. 11.15.

2

Ende nu, siet ² daer treckt de Koninck voor u aengesichte henen, ende ick ben out ende grijs geworden, ende siet mijne sonen ³ zijn by ulieden: ende ick hebbe voor uwe aengesichten gewandelt van mijner jeucht af tot desen dach toe.

2 D. Hy is in sijn ampt bevesticht, om voor u te gaen in den krijch, ende om u te regeren.

3 D. Sy woonen ende verkeeren onder u lieden, niet meer als Regenten, maer als burgers ende particuliere persoonen, buyten alle regeringe, gebruycktse daer toe het u lieden belieft.

3

Siet, [hier] ben ick, betuycht tegens my voor den HEERE, ende voor ⁴ sijnen Gesalfden, wiens osse ick genomen hebbe, ende wiens esel ick genomen hebbe, ende wien ick verongelijckt hebbe, wien ick ⁵ onderdruckt hebbe, ende van wiens hant ick ⁶ een geschenck genomen hebbe, ⁷ dat ick mijne oogen van hem soude verborgen hebben: so sal ick het ulieden weder geven.

4 T.w. den Coninck Saul, dien ick uyt het bevel des Heeren tot eenen Coninck over u gesalft hebbe, alsoo oock ond. vers 5. ende ond. cap. 24.7.

5 T.w. door valsche ende lasterlicke woorden, ofte quaet beleyt van saken.

6 Hebr. een versoeninge. Dat is, een geschenck, daer mede sich de misdader met den toornigen richter als versoent, ende sijne gunste koopt.

7 D. dat ick sijne misdaet niet en soude gesien hebben, om die te straffen nae behooren. ofte in desen sin, dat ick soude moeten schaemroot worden, ende hem niet durven aensien, als hy my in mijn aengesichte soude verweten hebben, dat ick geschencken van hem genomen hebbe. And. Ia ick hebbe mijne oogen daer voor verborgen: ofte: daerom soude verborgen hebben.

4

Doe seyden sy: Ghy en hebt ons niet verongelijckt, noch ghy en hebt ons niet onderdruckt, noch ghy en hebt van niemants hant yet genomen.

5

Doe seyde hy tot hen, De HEERE zy een getuyge tegen ulieden, ende sijn Gesalfde zy te desen dage getuyge, dat ⁸ ghy in mijne hant niet gevonden en hebt: ende [’t volck] seyde, Hy zy getuyge.

8 T.w. dat ick genomen hebbe om het recht te buygen, of te verkeeren: ofte dat my tot schande ofte oneere soude kunnen gerekent worden.

6

Voorder seyde Samuel tot den volcke: ’T is de HEERE, die Mose ende Aaron ⁹ gemaeckt heeft, ende die uwe vaders uyt Egyptenlant op gebracht heeft.

9 D. groot ende heerlick gemaeckt heeft. T.w. den eenen tot eenen leytsman des volcx, den anderen tot eenen Hoogen-priester.

7

Ende nu, stelt u [hier], dat ick met ulieden rechte voor het aengesichte des HEEREN, over alle de ¹⁰ gerechticheden des HEEREN, die hy aen u ende aen uwen vaderen gedaen heeft.

10 Verst. door dit woort so wel beloften ende weldaden, als dreygingen ende straffen. Hy wil den volcke te kennen geven, dat de Heere in alle sijne wercken hem betoont hadde te zijn een rechtveerdich Godt, soo wel in het geven sijner weldaden als wanneer hyse gestraft heeft, doe sy van hem zijn afgevallen. Vergel. Iud. 5.11. Mich. 6.5. met de aenteeck.

8

^a Na dat Iacob in Egypten gekomen was: ¹¹ so ^b riepen uwe vaders tot den HEERE, ende de HEERE ^c sondt Mose ende Aaron, ende sy leydden uwe vaders uyt Egypten, ende dedense ¹² aen dese plaetse woonen.

a Genes. 46.5.

11 Samuel voecht hier aen een, ’t gene dat vele jaren daer na gevolgt is, want de Israeliten en riepen noch en klaechden tot den Heere niet, doe sy eerst met Iacob in Egypten gekomen waren, maer lange daer na, doe daer eenen Coninck was opgestaen, die haer sware dienstbaerheyt op-leyde. siet Exod. 1. versen 13, 14. ende 2.23, 24, etc.

b Exod. 2.23.

c Exod. 3.10.

12 T.w. Aen dese ende aen gene zijde der Iordane, in den lande Canaan, Moses heeftse gestelt in het Coninckrijcke der Amoriten, maer Iosua in ’t lant Canaan.

9

Maer sy vergaten den HEERE haren Godt; so verkocht hyse in de hant van ^d Sisera den krijchs-Oversten te Hazor, ende in de ^e hant der Philistijnen, ende in de hant des ^{f 13} Conincx der Moabiten, die tegen haer streden.

d Iudic. 4.2.

e Iudic. 10.7. ende 13.1.

f Iudic. 3.12.

13 Genaemt Eglon, Iudic. 3.12.

10

Ende sy riepen tot den HEERE ende seyden, Wy hebben gesondicht, dewijle wy den HEERE verlaten, ende de Baalim ende Astharots gedient hebben: ende nu, ruckt ons uyt de hant onser vyanden, ende wy sullen u dienen.

11

Ende de HEERE sondt ^{14 g} Ierubbaal, ende ^{h 15} Bedan, ende ⁱ Iephtah, ende Samuel, ende hy ruckte u uyt de hant uwer vyanden rontom, also dat ghy seker woondet.

14 Dat is, Gideon, waerom hy Ierubbaal zy genoemt geworden, siet Iud. 6. vers 32.

g Iudic. 6.14.

h Iudic. 10.3.

15 And. Iaïr genoemt, soo eenige meynen, een Gileaditer, Iudic. 10.3. Het kan wel zijn, dat de richter Iaïr oock Bedan is genoemt geweest, om hem te onderscheyden van eenen anderen Iaïr, die ten tijde Mosis geleeft heeft, daer van te lesen is, Num. 32. vers 41. Te meer om dat 1.Chron. 7.17. gemelt wort eenen Bedan onder de kinderen van Machir, Gileads vader: Andere nemen Bedan voor Simson, om dat hy uyt de stamme Dan was: Andere, voor Abdon, om dat de namen schijnen te accorderen. Iud. 12.13.

i Iud. 11.15.

12

Als ghy nu saecht dat Nahas de Koninck der kinderen Ammons tegens u quam, so seydet ^k ghy my, Neen, maer een Coninck sal over ons regeren: so doch de HEERE uwe Godt uwe Coninck was.

k 1.Sam. 8.5, 19.

13

Ende nu, siet daer de Coninck ^l dien ¹⁶ ghy verkoren hebt, dien ghy begeert hebt: ende siet, de HEERE ¹⁷ heeft eenen Coninck over ulieden gesett.

l 1.Sam. 10.19.

16 T.w. na dat het lot voor den Heere getrocken was, bov. 10.10.

17 T.w. als hy u uwe begeerte heeft ingewillicht, hoewelse quaet, ende met groote ondanckbaerheyt vermengt was.

14

So ^m ghy den HEERE sult vreesen, ende hem dienen, ende nae sijne stemme hooren, ende den monde des HEEREN niet wederspannich zijn: so sult ghylieden, soo wel ghy, als de Coninck die over u regeren sal, ¹⁸ achter den HEERE uwen Godt zijn.

m Deuter. 1.26.

18 Hy wil seggen, de Heere sal voor u lieden gaen, hy sal u leyden ende stieren, beschutten ende beschermen. And. ghy sult hem na-volgen.

15

Doch so ghy nae de stemme des HEEREN niet en sult hooren, maer den monde des HEEREN wederspannich zijn: so sal de hant des HEEREN tegen u zijn, ¹⁹ als tegen uwe vaders.

19 And. ende tegen uwe vaders. D. Coningen, ofte vaderlicke huysen.

16

Oock ²⁰ stelt u nu [hier], ende siet die groote sake die de HEERE voor uwe oogen doen sal.

20 D. hout wat stille, hebt wat patientie, dat ghy siet ende hoort wat de Heere doen sal.

17

Ist ²¹ niet van dage de tarwen-oogst? ick sal tot den HEERE roepen, ende hy sal donder ende regen geven: so wetet dan, ende siet, dat u quaet groot is, dat ghy voor de oogen des HEEREN gedaen hebt, dat ghy eenen Coninck voor u begeert hebt.

21 Als of hy seyde, Ist nu niet eenen schoonen ende klaren dach, gelijck de dagen in den tarwen-oogst plegen te zijn? op welcke tyden het niet en placht te regenen, Prov. 26.1. Ghy en siet nu geen teecken van onweder voor handen: Nochtans sult ghy sien, dat ick, door mijn gebedt, regen ende donder van den Heere verkrijgen sal.

18

Doe Samuel den HEERE aenriep, so gaf de HEERE donder, ende regen te dien dage: daerom vreesde al het volck seer den HEERE, ende Samuel.

19

Ende al het volck seyde tot Samuel, Biddet ²² voor uwe knechten den HEERE uwen Godt, dat wy niet en sterven: want boven alle onse sonden hebben wy dit quaet daer toe gedaen, dat wy voor ons eenen Coninck begeert hebben.

22 D. Voor ons.

[fol. 130r]

20

Doe seyde Samuel tot het volck, Vreest niet, ghy hebt al dit quaet gedaen: ²³ doch wijckt niet ²⁴ van achter den HEERE af, maer dient den HEERE met u gantsche herte.

23 Als of hy seggen wilde, al hebt ghy-lieden soo veel quaets gedaen, so sal hy u even-wel genadich zijn, indien ghy af-laett van sondigen.

24 D. van sijner navolginge.

21

Ende ²⁵ en wijckt niet af: want ghy soudt ²⁶ de ydelheden na [volgen], die niet voorderlick en zijn, nochte verlossen, want sy zijn ydelheden.

25 T.w. van den Heere.

26 D. de Afgoden, die ydelheden genoemt worden (om dat de afgodt niet en is in de werelt) D. niet godtlicx hebben: gelijck Paulus seyt, 1.Cor. 8.4. ofte, om dat sy niet voorderlick en zijn, gelijck Samuel hier seyt: ofte om datse niet anders en zijn dan het werck van de handen der menschen, Levit. 19.4. Psal. 115.4. ofte om datse de menschen tot ydelheyt ende leugenen verwecken.

22

Want de HEERE en sal sijn volck niet verlaten, om sijnes grooten naems wille: dewijle het den HEERE belieft heeft ulieden sich tot een volck te maken.

23

Wat oock my aengaet, het zy verre van my, dat ick tegen den HEERE soude sondigen, dat ick soude aflaten voor ulieden te bidden: maer ²⁷ ick sal u den goeden ende rechten wech leeren.

27 T.w. Als eenen Prophete ende Leeraer van Godt beroepen, betaemt, Siet 1.Corint. 9.16.

24

Vreest slechts den HEERE, ende dient hem trouwelick met u gantsch herte: want siet hoe groote dingen hy by ulieden gedaen heeft.

25

Maer indien ghy ²⁸ voortaen quaet doet: so sult ghylieden, als oock uwe Coninck, ommekomen.

28 Hebr. quaet doende quaet doet.