Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xiij. Capittel.

Saul verkiest 3000 krijchslieden, die by hem, ende by Ionathan zijn souden, vers 1, etc. Ionathan slaet de besettinge der Philistynen te Gibea, 3. Saul laet al het volck te samen roepen, 4. De Philistynen komen met een groote macht om tegen Israel te strijden, 5. De Israeliten verbergen haer, van vreese, in de speloncken, etc 6. Saul offert eer Samuel by hem komt, 7. daer over wort hy van Samuel bestraft, 11. ende voorseyt hem, dat sijn Coninckrijcke niet bestendich soude zijn, 13. Saul houdt hem met sijn volck te Gibea, 16. De Philistynen vallen in het lant van Israel met drie hoopen, 17. alwaer wapenen ontbreken, 19. Alleen hebben Saul ende Ionathan geweer, 22.

1

¹ SAul was een jaer in sijne regeringe geweest, ende ² het tweede jaer regeerde hy over Israël:

1 Hebr. Saul zijnde eenes jaers sone in sijn regeren.

2 Hebr. twee jaren. D. het tweede jaer. Siet Iudic. 14. op vers 17.

2

Doe verkoos sich Saul ³ drye duysent [mannen] uyt Israël, ende daer warender by Saul twee duysent te ⁴ Michmas, ende op het geberchte Bethels, ende duysent warender by Ionathan te ⁵ Gibea-Benjamins: ende het overige des volcx liet hy gaen, eenen yegelicken nae sijne tente.

3 Dese 3000 mannen pasten altoos op Sauls dienst, waer henen ende waer toe hyse gebruycken wilde.

4 Verstaet dit niet van eene stadt alsoo genoemt, maer van eenen hoeck lants in de lant-pale Benjamins, by den berch Beth-el, want gelijck hier geseyt wort, dat Saul te Michmas met sijn volck was, alsoo staet hier ond. vers 5. dat oock de Philistynen haer te Michmas legerden.

5 Siet Iud. 19.12.

3

Doch Ionathan ⁶ sloech de besettinge der Philistynen, die te ⁷ Geba was, ’t welck de Philistynen ⁸ hoorden: daerom blies Saul met de basuyne in ’t gantsche lant, seggende, ⁹ Laet het de Hebreen hooren.

6 Te weten, Door Sauls bevel, als blijckt vers 4.

7 And. Op den heuvel. Siet bov. cap. 10.5.

8 Verst. hier by, ende sy bereyden haer om de Israeliten te bekrygen.

9 T.w. op dat sy haer wachten, datse van de Philistynen niet overvallen en worden, maer sich tegen die selve wapenen, of, op maken, om tegen de Philistynen te strijden.

4

Doe hoorde ’t gantsche Israël seggen, ¹⁰ Saul heeft de besettinge der Philistynen geslagen, ¹¹ ende oock is Israël stinckende geworden by de Philistynen: doe wert het volck t’ samen geroepen, achter Saul, nae Gilgal.

10 Niet Saul, maer Ionathan door Sauls bevel, ofte, Sy meynden dat het Saul gedaen hadde.

11 Siet Gen. 34.30.

5

Ende de Philistynen werden versamelt om te strijden tegen Israël, ¹² dertich duysent wagens, ende ses duysent ruyteren, ende volck in menichte als het zant dat ¹³ aen den oever der Zee is: ende sy togen op, ende legerden haer te ¹⁴ Michmas, tegen ’t oosten van ¹⁵ Beth-Aven.

12 D. 30000 mannen die op wagens zijnde, uyt de selve streden.

13 Hebr. aen de lippe.

14 Siet bov. vers 2.

15 Daer was een stadt aldus genoemt, ende oock een woestijne, Iosu. 18.12.

6

Doe de mannen van Israël sagen, dat sy in noot waren (want het volck was benauwt), so verberchde sich ¹⁶ het volck in de speloncken, ende in de doorn-bosschen, ende in de steen-klippen, ende in de vestingen, ende in de putten.

16 T.w. de krijchslieden der Israeliten, die by Saul waren.

7

De ¹⁷ Hebreen nu gingen over de Iordane in het lant Gad, ende Gilead: Doe Saul noch selfs te Gilgal was, so ¹⁸ quam al het volck bevende achter hem.

17 Verstaet hier, ’t gemeene volck, dat niet strijdtbaer en was.

18 Hebr. so beefden al het volck achter hem. Dit schijnt dat te verstaen is van het volck ’t welck sich verborgen hadde, vers 6.

8

¹⁹ Ende hy vertoefde seven dagen, tot den tijt dien ²⁰ Samuel bestemt hadde: Als Samuel te Gilgal niet op en quam, so verstroyde ²¹ het volck van hem.

19 1.Sam. 10.8.

20 Siet bov. c. 10. vers 8. tot wat eynde dat desen dach bestemt was.

21 T.w. Het strijtbaer volck, dat by hem geweest was. Dit verliep gints ende herwaerts, Saul verlatende.

9

Doe ²² seyde Saul, Brengt tot my herwaerts een brantoffer, ende danckofferen: ende hy ²³ offerde brantoffer.

22 T.w. verdrietich ende moede zijnde van langer te wachten, ende vreesende het perijckel dat voor handen was, siet versen 11, ende 12.

23 T.w. door eenen Priester, ende verstaet hier by, dat Saul oock den Heere gebeden heeft, als blijckt ond. vers 12. Indien Saul selfs geoffert heeft, (gelijck sommige meynen) so is sijne sonde noch des te grooter geweest.

10

Ende ’t geschiedde doe hy ge-eyndigt hadde het brantoffer te offeren, siet so quam Samuel: ende Saul ginck uyt hem te gemoete, ²⁴ om hem te segenen.

24 Dat is, om hem te groeten, ende willekom te heeten, siet de aenteeck. op Gen. 31.55.

11

Doe seyde Samuel, ²⁵ Wat hebt ghy gedaen? Saul nu seyde, Omdat ick sach dat sich het volck van my verstroyde, ende ghy ²⁶ op den bestemden tijt der dagen niet en quaemt, ende de Philistynen te Michmas vergadert waren:

25 Dit en is geen vrage eenes onwetenden, maer veel meer een eernstige bestraffinge. als Genes. 3.13.

26 Samuel is immers op den sevenden dach by Saul gekomen, al hoe wel hy niet even op die ure daer en was, in de welcke Saul hem verwachtte.

12

²⁷ So seyde ick, Nu sullen de Philistynen tot my afkomen te Gilgal, ende ick en hebbe het aengesichte des HEEREN niet ²⁸ eernstlick aengebeden: ²⁹ so dwong ick my selven, ende hebbe brantoffer geoffert.

27 T.w. by my selven. D. ick dacht.

28 By de offerhanden wierden gebeden tot Godt gedaen.

29 Ofte, Ick hebbe my selven gewelt gedaen. Dat is, Ick hebbe ’t onwillens, ende met eenen grooten strijt mijnes gemoets gedaen, ja als door noot gedwongen zijnde.

13

Doe seyde Samuel tot Saul, ³⁰ Ghy hebt sottelick gedaen, ghy en hebt des HEEREN uwes Godts gebodt niet gehouden, dat hy u geboden heeft, want de HEERE soude nu u ³¹ Rijcke over Israël bevestigt hebben tot ³² in eeuwicheyt.

30 T.w. Dat ghy den bestemden tijt niet en hebt af-gewacht.

31 D. het rijcke daer over hy u gestelt hadde, om als Coninck te regeren.

32 D. langen tijt, al u leven lanck, ofte op u, ende op eenige van uwe nakomelingen, T.w. so ghy my gehoorsaem geweest waert: Doch nae het eeuwich besluyt Godes moeste eyndelick ’t Coninckrijcke op de stamme Iuda komen, siet Deuter. 15.17. in de aenteeckeninge.

14

Maer nu en sal u Rijcke niet bestaen: ³³ de HEERE heeft sich ³⁴ eenen man gesocht nae sijn herte, ende de HEERE ³⁵ heeft hem geboden een Voorganger te zijn over sijn volck, om dat ghy niet gehouden en hebt, dat u de HEERE geboden hadde.

33 Dit en konde Samuel niet weten, dan door het ingeven Godes.

34 T.w. David, daer van ond. cap. 16. breeder gesproken wort, doch te deser tijt wist Samuel selve dit noch niet, als blijckt onder Capit. 16.

35 Van dier tijt af, doe David van Gode tot eenen Coninck verkoren is geweest, heeft Saul onwettelick geregeert.

15

Doe maeckte sich Samuel op, ende hy ginck op van Gilgal, nae Gibea Benjamins: ende Saul telde het volck, dat by hem gevonden wiert, ³⁶ ontrent ses hondert man.

36 Daer hyder 2000 pleecht te hebben, vers 2. ’t schijnt dat de andere uyt vreese verloopen waren, siet bov. vers 6. ende 8.

16

Ende Saul ende sijn sone Ionathan, ende ’t volck dat by hen gevonden was, bleven te ³⁷ Geba Benjamins: maer de Philistynen waren te Michmas gelegert.

37 And. Gibea Benjamins vers 15. ende ond. Gibea Sauls.

17

Ende ³⁸ de verdervers gingen uyt het leger der Philistynen, in drye hoopen: d’ een hoop keerde sich op den wech nae ³⁹ Ophra, nae het lant Sual.

38 Hebr. De verderver, D. de krijchslieden die uytgesonden waren, om het lant met branden ende blaken, ende andersins te beschadigen.

39 Een Stadt der Benjaminiten, van de welcke oock Ios. 18.23. gewach gemaeckt wort.

18

Ende een hoop keerde sich nae den wech van ⁴⁰ Beth-horon: ende een hoop keerde sich nae den wech der lantpale die nae het dal ⁴¹ Zeboim nae de woestijne aensiet.

40 Gelegen in de stamme Ephraims, aen de lant-pale Benjamins, Ios. 16.3. ende 18.13.

41 Gelegen in de stamme Benjamins, aen de woestyne der Iordane, daer van oock Nehem. 11.34. gesproken wort.

19

Ende daer en ^a wiert geen smit gevonden in den gantschen lande Israëls: want de Philistynen hadden geseyt, ⁴² Op dat de Hebreen geen sweert noch spiesse en maken.

a Iudic. 5.8.

42 Verstaet hier by, wy moeten toesien, als Genes. 3.22.

20

Daerom moeste gantsch Israël tot de Philistynen aftrecken, op dat een yegelick sijn ploech-yser, ofte sijn spade, ofte sijn byle, ofte sijn houweel scherpen liete.

21

Maer sy hadden ⁴³ tandige vylen tot hare houweelen, ende tot hare spaden, ende tot de drytandige ⁴⁴ vorken, ende tot de bylen, ende tot het stellen ⁴⁵ der prickelen.

43 Hebr. Vylen [met] monden. D. die scherpe tanden hadden.

44 Of gaffelen.

45 Het Hebr. woort beteeckent het scherpe in eenen ploech-stock, daermen de ploegende beesten mede prickelt, om de selve voort te dryven.

[fol. 130v]

22

Ende ’t geschiedde ten dage des strijts, datter geen sweert, noch spiesse ⁴⁶ gevonden en wert in de hant des gantschen volcx, dat by Saul ende by Ionathan was: doch by Saul ende by Ionathan sijnen sone werdense gevonden.

46 Van wegen der Philistijnen sware heerschappye, vers 19.

23

Ende der Philistijnen ⁴⁷ leger tooch nae ⁴⁸ den doortocht van Michmas.

47 And. besettinge.

48 Den welcken als sy in hadden, so hadden sy eenen vryen pas in het lant der Benjaminiten.