Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xv. Capittel.

Samuel beveelt Saul de Amalekiten uyt te roeyen, vers 2, etc. Saul monstert sijn volck, ’t welck sterck is 210000, 4. Hy gebiedt de Keniten van Amalek te wijcken, 6. Saul verslaet de Amalekiten, maer hy verschoont den Coninck, ende het beste goet, 7. Dit mishaegt den Heere grootelicx, 11. Samuel bestraft Saul, ende verkondicht hem (niet tegenstaende sijne excusen ende schultbekenninge) dat hem Godt, om sijne ondackbaerheyt ende ongehoorsaemheyt, van’t Coninckrijck verstooten hadde, 14. de scheure van Sauls mantel, beduydt dat het rijcke van Saul gescheurt was, 27. Godt en kan niet liegen, 29. Samuel houwt Agag den Coninck der Amalekiten in stucken, 33. Treckt nae huys, ende draegt leet over Saul, 34.

1

DOe seyde Samuel tot Saul, De HEERE heeft my gesonden, dat ick u ten Coninck salfde over sijn volck, over Israël: hoort dan nu de stemme der woorden des HEEREN.

2

Alsoo seyt de HEERE der heyrscharen, ^a Ick ¹ hebbe besocht ’t gene dat Amalek Israël gedaen heeft: hoe hy sich tegen hem gestelt heeft op den wech, doe hy uyt Egypten opquam.

a Exod. 17.8, 14. Deut. 25.17.

1 D. ondersocht, overdacht, gemerckt. And. Ick sal sekerlick besoeken. Als of Godt sprake van het toecomende als van ’t gene dat geschiet is.

3

Gaet nu henen, ende slaet den Ama-

[fol. 131v]

lek, ende ² verbannet alles wat hy heeft, ende en verschoont hem niet: maer doodet van den man af tot de vrouwe toe, van de kinders tot de soogelingen, van de ossen tot de schapen, van de kemelen tot de eselen toe.

2 D. Roeyt geheelick uyt, ende doodet al wat leven heeft.

4

Dit verkondichde Saul den volcke, ende hy teldese te ³ Telaim, twee hondert duysent voet-volcx: ende tien duysent mannen van Iuda.

3 D. In het velt by de Stadt Telaim, gelegen in de stamme Iuda, die Ios. 15.24. Thelem genoemt wort.

5

Als Saul tot aen ⁴ de stadt Amalek quam: so leyde hy een achterlage in het dal.

4 Verst. dit of van de eerste stadt der Amalekiten, daer Saul voor gekomen is: of van de hooft-stadt, daer vermoedelick de Coninck woonde: ofte Stadt voor Steden, want de Amalekiten bewoonden meer dan eene Stadt.

6

Ende Saul liet den ^b Keniten seggen, ⁵ Gaet wech, wijckt, treckt af uyt het midden der Amalekiten, ⁶ op dat ick u met hen niet wech en ruyme, ^c want ⁷ ghy hebt barmherticheyt gedaen aen alle de kinderen Israëls, doe sy uyt Egypten op quamen: Also weken de Keniten uyt het midden der Amalekiten.

b Iudic. 1.16.

5 Dese korte afgebrokene manieren van spreken beteeckenen, dat sy haer mosten haesten in het op-breken. Siet dergelijcke maniere van spreken, Gen. 18.6.

6 D. dat ick u niet van gelijcke en doe als ick haer doen sal.

c Exod. 18.10, 19. Num. 10.29.

7 Dit is eygentlick te verstaen van Iethro den Keniter, Mosis schoonvader, van den welcken de Keniten afkomstich waren.

7

Doe sloech Saul de Amalekiten van ⁸ Havila aen tot daer ghy komt te ⁹ Sur, dat voor aen Egypten is.

8 Een lant in Arabien gelegen. Siet Genes. cap. 2. vers 11.

9 Dit is de lantpale van Arabien tegen Egypten. siet Gen. 16.17. ende 25.18. Daer wort oock Exod. 15.22. van de woestyne Sur gesproken.

8

Ende hy vinck ^{10 d} Agag den Coninck der Amalekiten levendich: maer al het volck verbande hy door de scherpte des sweerts.

10 Men meynt dat dit eenen gemeynen name aller Coningen de Amalekiten geweest zy, gelijck Pharao der Coningen van Egypten, ende Abimelech der Coningen te Gerar.

d Num. 24.7.

9

Doch Saul ende ’t gantsche volck ¹¹ verschoonde Agag, ende de beste schapen, ende runderen, ende de ¹² naest [beste] ende ¹³ de lammeren, ende al wat best was, ende sy en wildense niet verbannen: maer alle dinck dat verachtsaem, ende dat ¹⁴ verdwijnende was, dat verbanden sy.

11 Dit hadde Godt verboden, vers 3.

12 D. de middel-matige. And. de gemeste.

13 And. Leyders van het vee. anders, belhamels.

14 Hebr. dat smolt, D. dat in hem selven verginck ende als versmolt.

10

Doe geschiedde het woort des HEEREN tot Samuel, seggende:

11

¹⁵ Het berouwt my dat ick Saul tot Coninck gemaeckt hebbe, dewijle hy sich van achter my af gekeert heeft, ende ¹⁶ mijne woorden niet bevestigt en heeft: ¹⁷ doe ¹⁸ ontstack Samuel, ende ¹⁹ hy riep tot den HEERE den gantschen nacht.

15 Dit is een menselicke maniere van spreken, Siet d’aenteeck. op Genes. 6.6. Oock ond. 16.1. So dat hier mede niet en strijdt ’tgene dat ond vers 29. geseyt wort.

16 D. hy en heeft mijn bevel by hem geene kracht laten vinden, dat hy het getrouwelick soude uyt-gevoert hebben. Vergel. Deut. 27.26.

17 Hy ontstack over Saul, om dat hy Godes bevel niet en hadde uytgericht.

18 T.w. met droefheyt ende toorne.

19 Samuel badt den Heere voor Saul, dat hy hem van het Coninckrijcke niet verstooten en soude, maer Godt en heeft dit gebedt Samuels niet verhoort, als af te nemen is ond. versen 23, 26, ende 28.

12

Daerna maeckte sich Samuel des morgens vroech op, Saul te gemoete: ende het wert Samuel ²⁰ gebootschapt, seggende, Saul is te ²¹ Carmel gekomen, ende siet, hy heeft sich ²² eenen pilaer gestelt, daerna is hy omgetogen, ende doorgetrocken, ende nae Gilgal afgekomen.

20 And. de wete gedaen.

21 Eene Stadt ende berch in de stamme Iuda, die gelegen was op den wech, daermen uyt der Amalekiten lant nae Iuda komt, Ios. 15.55. seer vruchtbaer in weyden ende andere vruchten. Daer is een ander Carmel in de stamme Issaschar, 1.Reg. 18.19.

22 Hebr. eene hant, D. een gedenck-teecken, misschien in de gedaente van eene hant, ter gedachtenisse dat hy de vyanden met der hant geslagen ende overwonnen heeft. siet dergelijcke 2.Sam. 18.18. And. ende hadde een plaetse verordineert. T.w. om sijn heyr te ververschen ende te oversien, ende om den buyt uyt te deelen.

13

Samuel nu quam tot Saul, ende Saul seyde tot hem, Gesegent zijt ghy den HEERE, Ick hebbe des HEEREN woort ²³ bevestigt.

23 Siet bov. vers 11.

14

Doe seyde Samuel, Wat is dan dit voor een stemme der schapen in mijne ooren; ende een stemme der runderen die ick hoore?

15

Saul nu seyde, Sy hebbense van de Amalekiten gebracht, want het volck heeft de ²⁴ beste schapen ende runderen verschoont, om den HEERE uwen Godt te offeren: maer ²⁵ het overige hebben wy verbannen.

24 Siet bov. vers 9.

25 Siet bov. vers 8.

16

Doe seyde Samuel tot Saul, Houdt op, so sal ick u te kennen geven, wat de HEERE te nacht tot my gesproken heeft: hy dan seyde tot hem, Spreeckt.

17

Ende Samuel seyde: Ist niet [alsoo], ²⁶ doe ghy kleyn waert in uwe oogen, dat ghy het hooft der stammen Israëls geworden zijt? ende dat u de HEERE tot Coninck over Israël ²⁷ gesalft heeft?

26 D. doe ghy u selven kleyne ende geringe achtet, siet bov. 9.21.

27 T.w. door my.

18

Ende de HEERE heeft u ²⁸ op den wech gesonden, ende geseyt, Gaet henen, ende verbant ²⁹ de sondaers, de Amalekiten, ende strijdt tegen hen, tot dat ghy de selve te niete doet.

28 D. op desen aenslach ende krijchs-tocht tegen de Amalekiten, alsoo oock vers 20.

29 D. de groote sondaers, uytmuytende in sonden ende boosheyt boven andere. Vergel, Gen. 13.13. Psal. 1.1. Matth. 9.10. ende 11.19. Ioh. 9.24, 31.

19

Waerom doch en hebt ghy nae de stemme des HEEREN niet gehoort, ³⁰ maer zijt tot den roof gevlogen, ende hebt gedaen dat quaet was in de oogen des HEEREN?

30 Siet d’aenteeck. op 1.Sam. 25.14.

20

Doe seyde Saul tot Samuel, Ick hebbe immers nae de stemme des HEEREN gehoort, ende hebbe gewandelt op den wech, op den welcken my de HEERE gesonden heeft: ende ick hebbe Agag den Coninck der Amalekiten [mede] gebracht, maer de Amalekiten heb’ ick verbannen.

21

³¹ Het volck nu heeft genomen van den roof, schapen ende runderen, ³² het voornaemste van het verbannene, om den HEERE uwen Godt op te offeren te Gilgal.

31 Als of hy seyde, niet ick, maer het volck, dat ick vreesde, vers 24. heeft van den buyt genomen.

32 Hebr. de eerstelingen.

22

Doch Samuel seyde, Heeft de HEERE lust aen brantofferen, ende slachtofferen, als aen het gehoorsamen der stemme des HEEREN? siet, ^e gehoorsamen is beter dan slachtoffer, op-mercken dan het vette der rammen.

e Ecclesi. 4.17. Hos. 6.6. Matth. 9.13. ende 12.7.

23

Want wederspannicheyt ³³ is een sonde der tooverye, ende wederstreven is ³⁴ afgoderye, ende ³⁵ beelden-dienst: Om dat ghy des HEEREN woort verworpen hebt, so heeft hy u verworpen, dat ghy geen Koninck en sult zijn.

33 D. soo groot een sonde als de tooverye is.

34 Het Hebr. woort beteekent ydelheyt, leugen, ongerechticheyt, ende somwylen moeyte, arbeyt. item eenen afgodt, ende afgoden-dienst, alsoo genoemt om dat de Afgoden-dienaers in het plegen van hare afgodische superstitien, veel moeyten ende arbeyt doen, ’t welck doch al ydelheden zijn, die niet te beduyden en hebben.

35 Hebr. Teraphim. Siet d’aenteeck. op Genes. 31.19.

24

Doe seyde Saul tot Samuel, Ick hebbe gesondicht, om dat ick des HEEREN ³⁶ bevel ende uwe woorden overtreden hebbe: want ick het volck gevreest ende nae hare stemme gehoort hebbe.

36 Hebr. mont. D. ’t gene dat Godt door uwen mont gesproken heeft.

25

Nu dan, vergeeft my doch mijne sonde: ende keert met my wederom, dat ick den HEERE aenbidde.

26

Doch Samuel seyde tot Saul, Ick en sal met u niet wederkeeren: om dat ghy het woort des HEEREN verworpen hebt, so heeft u de HEERE verworpen, dat ghy geen Coninck over Israël sult zijn.

27

Als sich Samuel omkeerde om wech te gaen: so greep ³⁷ hy een ³⁸ slippe sijnes mantels, ende ³⁹ sy scheurde.

37 T.w. Saul.

38 Hebr. eenen vleugel, Dat is, slippe, of pant, by de welcke Saul den Prophete Samuel woude vaste houden.

39 T.w. de slippe, ofte, Hy] T.w. de mantel.

28

Doe seyde Samuel tot hem, De HEERE heeft heden het Coninckrijcke Israëls van u afgescheurt, ende heeft het uwen naesten gegeven, die beter is dan ghy.

29

Ende oock en liegt hy, die de ⁴⁰ overwinninge Israels is, niet, ende ’t en ⁴¹ berouwt hem niet: want hy en is geen mensche, dat hem [yet] berouwen soude.

40 D. Godt de Heere, die voor Israel strijdt ende sijne vyanden overwint. And. de eeuwicheyt Israels. D. De eeuwige onveranderlicke Godt. And. de sterckte Israëls.

41 Siet de aent. op Genes. 6.6.

30

Hy dan seyde, Ick hebbe gesondicht, eert my doch nu ⁴² voor de Outste mijnes volcx, ende voor Israël: ende keert wederom met my, dat ick den HEERE uwen Godt aenbidde.

42 Ofte, in tegenwoordicheyt van de oudste.

31

Doe ⁴³ keerde Samuel wederom Saul nae: ende Saul aenbadt den HEERE.

43 T.w. om de Conincklijcke weerdicheyt in het by-wesen ende in ’t aensien des volcks te eeren.

32

Doe seyde Samuel, Brengt Agag den Coninck der Amalekiten hier tot my: Agag nu ginck tot hem ⁴⁴ weeldelick: ende Agag ⁴⁵ seyde, ⁴⁶ Voorwaer de bitterheyt des doots is geweken.

44 Of cierlick, delicatelick, teederlick. Dit kan verstaen worden van sijne sachte ende cierlicke kleederen, die hy mach aengedaen hebben, om alsoo met een statelick aensien tot den Prophete te gaen.

45 D. dacht by hem selven, ofte hy seyde dit tot sijne dienaers, ofte de omstanders.

46 Als of hy seyde, nu merck ick wel dat ick niet gedoodt sal worden, gelijck ick tot nu toe gevreest hebbe, dewijle ick tot eenen Prophete gebracht worde, verlost zijnde uyt de handen eenes gewapenden Conincks.

33

Maer Samuel seyde, Gelijck als u sweert de wijven harer kinderen berooft heeft, alsoo sal uwe moeder harer kinderen berooft werden onder de wijven: ⁴⁷ Doe hieuw Samuel Agag in stucken voor het aengesichte des HEEREN te Gilgal.

47 Siet dergelijcke exempel in den Prophete Elia, 1.Reg. 18.40. ende 2.Reg. 1.10, 12. Dese Propheten zijn hier toe beweecht door eene inwendige roeringe ende ingevinge Godes, So dat dit van eenen yegelicken niet en mach naegevolcht werden, diens beroepinge het eygentlick niet en is het sweert der Iustitie te gebruycken.

34

Daerna ginck Samuel nae Kama:

[fol. 132r]

ende Saul ginck op nae sijn huys te Gibea Sauls.

35

Ende Samuel ⁴⁸ en sach Saul niet meer ⁴⁹ tot den dach sijnes doots toe, ⁵⁰ evenwel droech Samuel leet om Saul: ende het berouwde den HEERE, dat hy Saul tot Coninck over Israël gemaeckt hadde.

48 And. en besocht Saul niet meer: T.w. om hem te onderrichten, aengaende de regeringe des Coninckrijcks, ofte om Godt voor hem te vragen: andersins heeft Samuel den Saul onverhoets gesien te Najoth in Rama, onder capit. 19.24. Sien voor besoecken staet oock 2.Reg. 8.29. ende elders meer.

49 Den selven daer mede ingerekent. Hy wil seggen, dat hy hem noyt weder besocht en heeft.

50 Samuel en heeft sijn leven lanck over Saul geen leet gedragen, maer soo lange, tot dat het hem van Godt verboden was, ende het hem van den Heere bevolen was David tot Coninck over Israel te salven. Als te sien is ond. 16.1.