Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xvj. Capittel.

De Heere sendt Samuel nae Bethlehem tot Isai, om eenen sijner sonen tot Coninck te salven: Samuel voor Saul vreesende, wort van den Heere onderricht, hoe hy sijn saken aenleggen soude, vers 2, etc. Samuel was geneygt Eliab den outsten sone van Isai tot Coninck te salven, 6. Maer de Heere geeft hem te kennen, dat hy David, den jongsten sone van Isai, tot Coninck verkoren hadde, 12. Desen salft Samuel, ende de Geest Godes komt op hem, 13. Maer wijckt van Saul, 14. David wort door den raet der knechten Sauls te hove geroepen, om voor Saul te spelen, 16. Davids lof, 18. Saul bemint hem seer, ende maeckt hem sijnen wapen-drager, 21. David speelt voor Saul als de boose geest hem quelde ende ongerust maeckte, 23.

1

DOe seyde de HEERE tot Samuel, Hoe lange draecht ghy leet om Saul, dien ick doch verworpen hebbe, dat hy geen Coninck zy over Israël? ¹ vult uwen hoorn met olye, ende gaet henen, Ick sal u senden tot Isaï den Bethlehemiter, want ick hebbe my eenen Coninck onder sijne sonen uytgesien.

1 Siet bov. c. 10.1.

2

Maer Samuel seyde, ² Hoe soude ick henen gaen? Saul sal het doch ³ hooren ende my dooden: doe seyde de HEERE, Neemt een kalf van de runderen ⁴ met u, ende segt, Ick ben gekomen om den HEERE ⁵ offerhande te doen.

2 Samuel is hier bevangen geweest met menschelicke vreese, ende uyt bekommernisse vraecht hy den Heere raet, hoe hy sijn bevel bequamelick mochte in’t werck stellen, ende het oogenschijnlick perijckel ontgaen.

3 D. vernemen, gewaer worden.

4 Hebr. in uwe hant. hy wil seggen, hebt een kalf veerdich, of by der hant.

5 Hebr. te slachten, T.w. een danck-offer.

3

Ende ghy sult Isaï ⁶ ten offer ⁷ noodigen, ende ick sal u te kennen geven wat ghy doen sult, ende ghy sult my salven dien ick u seggen sal.

6 Of, tot de maeltijt, die gehouden wiert, na de gedane offerhande, van dat vleesch dat Gode geoffert was. Ende hier uyt blijckt, dat dit niet geschiet en zy ten huyse van Isai, want niemant wort ter maeltijt in sijn eygen huys genoodicht.

7 Hebr. roepen.

4

Samuel nu dede ’t gene de HEERE gesproken hadde, ende hy quam te Bethlehem. Doe ⁸ quamen de Outste der stadt bevende hem te gemoete, ende ⁹ seyden, ¹⁰ Is uwe komste [met] vrede?

8 Hebr. beefden hem te gemoete. Vergel. bov. 13.17. ond. 21.1. Hos. 11.10.

9 Hebr. seyde. T.w. een uyt aller name.

10 Hebr. Is u komen vrede? Sy dochten misschien, dat Samuel voor Saul vluchtte, vermoedelick gehoort hebbende dat Saul op hem vertoornt was, om dat hy hem hadde aengeseyt, dat Godt hem van ’t Coninckrijcke verstooten hadde: ofte misschien besorchden sy, datse een groote sonde begaen hadden, welcke de Prophete haer quam openbaren, ende om haer de straffe Godes daer over te verkondigen.

5

Hy dan seyde, Met vrede, ick ben gekomen om den HEERE offerhande te doen, ¹¹ heylicht u, ende komt met my te offer: ende ¹² hy heylichde Isaï, ende sijne sonen, ende hy noodigdese ten offer.

11 D. bereydt ende schickt u daer toe, als dat betaemt, Siet Exod. 19. versen 10, 14, 15.

12 D. hy beval niet alleen Isai, maer oock sijne sonen, dat sy haer souden heyligen. Sonder twijffel heeft Samuel den Isai te gelijcke geopenbaert, dat hy van Godt gesonden was, om een van sijne sonen tot Coninck in Sauls plaetse te salven, als blijckt uyt de naest-volgende versen.

6

Ende ’t geschiedde doe ¹³ sy inquamen, so sach hy ¹⁴ Eliab aen, ende ¹⁵ dachte, ¹⁶ sekerlick is [dese] voor den HEERE, sijn gesalfde.

13 T.w. de sonen van Isai, die d’een voor d’ander na in seker kamer quamen.

14 Anders Elihu genoemt, 1.Chron. 27.18.

15 Hebr. seyde. T.w. in sijn herte, doch niet door ingevinge Godes. Samuel aensiende sijn schoonheyt ende grootte, heeft gemeynt dat dit de rechte man was, die de Heere verkooren hadde.

16 D. hy is de man, dien ick tot Coninck salven moet: maer hy heeft hier in gemist, gelijck Nathan 2.Sam. 7.3. sprekende nae sijn eygen gevoelen.

7

Doch de HEERE ¹⁷ seyde tot Samuel, En siet sijn gestalte niet aen, nochte de hoochte sijner statuere, want ick hebbe hem ¹⁸ verworpen: want ’t en is niet gelijck de mensche siet, want de mensche siet aen dat voor oogen is, ^a maer de HEERE siet het herte aen.

17 T.w. heymelicker wijse, als ond. vers 12. ende bov. 9.17.

18 D. niet verkoren tot Coninck, ende alsoo versen 8, 9, etc. want van de verkiesinge ter salicheyt en wort hier niet gesproken.

a 1.Chron. 28.9. Psal. 7.10. Ier. 11.20. ende 17.10. ende 20.12.

8

Doe riep Isaï Abinadab, ende hy dede hem voor by het aengesichte Samuels gaen: doch ¹⁹ hy seyde, Desen heeft de HEERE oock ²⁰ niet verkoren.

19 T.w. Samuel.

20 T.w. tot de Conincklicke weerdicheyt.

9

Daerna liet Isaï ²¹ Samma voor by gaen: Doch hy seyde, desen en heeft de HEERE oock niet verkoren.

21 And. genoemt Simea, 2.Sam. 13.3. ende 1.Chron. 2.13.

10

Also liet Isaï sijn ²² seven sonen voorby het aengesichte Samuels gaen: doch Samuel syde tot Isaï, de HEERE en heeft dese niet verkoren.

22 Verg. 1.Chron. 2. op versen 13, 14.

11

Voorder seyde Samuel tot Isaï, ²³ Zijn dit alle de Iongelingen? ende hy seyde, De kleynste is noch overich, ende siet, hy ^b weydet de schapen: Samuel nu seyde tot Isaï, Sendt henen, ende laet hem halen, want wy en sullen niet ²⁴ rontom aensitten tot dat hy hier sal gekomen zijn.

23 Hebr. zijn de Iongelingen ge-eyndigt?

b 2.Sam. 7.8. Psal. 78.70.

24 Hebr. omcingelen, omwenden, omkeeren.

12

Doe sondt hy henen, ende bracht hem in, (hy nu was rootachtich, mitsgaders schoon van oogen, ende schoon van aensien) ende de ²⁵ HEERE seyde, Staet op, salft hem, want dese ist.

25 T.w. door een heymelicke ende inwendige ingevinge des H. Geests.

13

Doe ^c nam Samuel den oly-hoorn, ende ²⁶ hy salfde hem in ’t midden sijner broederen, ende ²⁷ de ^d Geest des HEEREN wert veerdich over David van dien dach af ende voortaen: daerna stont Samuel op, ende hy ginck nae Rama.

c Psal. 89.21.

26 T.w. na dat hy sijnen vader, hem, ende alle die daer tegenwoordich waren, den wille des Heeren hier van hadde te kennen gegeven.

27 Siet dergelijcke exempel, Iud. 13.25. ende 1.Sam. 11.6.

d Actor. 7.46. ende 13.22.

14

Ende de Geest des HEEREN weeck van Saul: ende ²⁸ een boose geest van den HEERE ²⁹ verschrickte hem.

28 Dit was een dolheyt ofte beroeringe van sinnen, welcke de Satan in Saul verweckte, door Godts toelatinge ende regeringe, daer mede hy Saul rechtveerdelick strafte.

29 Ofte, beroerde hem, maeckte hem ongerust.

15

Doe seyden Sauls knechten tot hem: Siet doch, een boose geest ³⁰ Godes verschrickt u.

30 Van Godt gesonden, om sijn rechtveerdich oordeel uyt te voeren.

16

Onse heere segge doch ³¹ uwen knechten, ³² die voor u aengesicht [staen], dat sy eenen man soecken, die op de ³³ harpe spelen kan: ende het sal geschieden, als ³⁴ de boose geest Godes op u is, dat hy met sijne hant spele, ³⁵ dat het beter met u worde.

31 D. ons.

32 D. die tot uwen dienste veerdich ende bereyt staen.

33 Siet Gen. 4. op vers 21.

34 Siet vers 15.

35 D. op dat u herte ende gemoet tot ruste ende stilte kome, de melancolye door de Musijcke verdreven, ofte gemindert zijnde.

17

Doe seyde Saul tot sijne knechten: Siet my doch eenen man uyt, die wel spelen kan, ende brengt hem tot my.

18

Doe antwoordde een van de jongelingen, ende seyde, Siet, ick hebbe gesien eenen sone Isaï des Bethlehemiters die spelen kan, ende hy is een dapper helt, ende een krijchsman, ende verstandich in ³⁶ saken, ende een schoon man, ende de ³⁷ HEERE is met hem.

36 Ofte, woorden. And. Een welsprekende man.

37 D. hy is gesegent ofte geluckich in alle sijne aenslagen.

19

Saul nu sondt boden tot Isaï, ende seyde, Sendt uwen sone David tot my, die by de schapen is.

20

Doe nam Isaï ³⁸ eenen esel met broot, ende eenen lederen sack met wijn, ende een geyten-bocxken: ende sondtse door de hant sijnes soons Davids aen Saul.

38 Hebr. eenen ezel des broots, dat is, eenen ezel met broot geladen.

21

Also quam David tot Saul, ende ³⁹ hy stont voor sijn aengesichte: ende hy beminde hem seer, ende hy wiert sijn wapen-drager.

39 D. hy bleef te hove in den dienst des Conincks. also wert oock het woort staen genomen vers 22. Siet de aent. Deut. 1.38.

22

Daerna sondt Saul tot Isaï, om te seggen: Laet doch David voor mijn aengesichte ⁴⁰ staen, want ⁴¹ hy heeft genade in mijne oogen gevonden.

40 Als vers 21.

41 Siet de aent. op Genes. 18.3.

23

Ende ’t geschiedde, als de ⁴² geest Godes over Saul was, so nam David de harpe, ende hy speelde met sijne hant: ⁴³ dat was Saul eene verademinge, ende het wert beter met hem, ende de boose geest weeck van hem.

42 Verst. dien boosen geeft, daer van versen 14, 15. gesproken is.

43 D. die verschrickingen, ende quellingen des boosen geestes hielden op, als David speelde. Godt heeft door sijne voorsichticheyt dese sake alsoo geregeert ende beschickt, op dat David in ’t hof des Conincks soude op-getrocken worden, om hem alsoo de bane te openen, ende den wech te bereyden tot het Coninckrijcke, daer toe hy hem verkoren, ende alreede gesalft hadde.