Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xvij. Capittel.

Achitophels raet, van David inder haest te overvallen, wort door Godts beschickinge verworpen, ende Husais raet gevolcht, vers 1, etc. Husai laet David sulcks weten, ende raedt hem terstont voort te trecken, 15. Alsoo passeert David de Iordane, 22. Den Achitophel verdriet dit so seer, dat hy sich selven verhancht, 23. David komt te Mahanaim, ende Absalom treckt over de Iordane, makende Amasa tot Krijchsoverste, 24. Davids goede vrienden versorgen hem te Mahanaim met allerhande nootdurft, 27.

1

Voorts seyde Achitophel tot Absalom: Laet my nu twaelf duysent mannen uytlesen, dat ick my opmake, ende David desen nacht achter na jage.

2

So sal ick over hem komen, daer hy moede ende ¹ slap van handen is, ende sal hem verschricken, ende al ’t volck, dat met hem is, sal vluchten: dan sal ick den Koninck alleene slaen.

1 Siet bov. cap. 4. op vers 1.

3

Ende ick sal al ’tvolck tot u doen wederkeeren: ² de man, dien ghy soeckt, is ge-

2 Hy wil seggen: ’T is u doch om David te doen; ’t volck soudt ghy geern tot u trecken. Als ick nu David sal hebben omgebracht, daermede sal het gedaen zijn, so sal ick ’t volck lichtelick tot u wenden: ja zijn doot is in der daet de wederkeeringe van al ’t volck, dat te vreden sal zijn, ende u voor Coninck aennemen, als maer David van kanten is. And. Als sy alle wederkeeren (hy is [doch] de man dien ghy soeckt) [so] sal al ’t volck te vreden zijn.

[fol. 148v]

lijck het wederkeeren van allen; so sal al ’t volck in ³ vrede zijn.

3 Hebr. sal vrede zijn. Vergel. 1.Sam. 25.6. ond. 20.9. Iob 21.9, etc.

4

Dit ⁴ woort nu was ⁵ recht in Absaloms oogen, ende in de oogen aller Outsten van Israël.

4 Ofte, dese sake, dit advijs.

5 D. beviel Absalom wel, dochte hem recht ende goet te zijn.

5

Doch Absalom seyde; Roept doch oock Husai, den Architer: ende laet ons hooren, ⁶ wat hy oock seyt.

6 Hebr. wat hy oock [hebbe] in sijnen mont.

6

Ende als Husai tot Absalom inquam, so sprack Absalom tot hem, seggende: ⁷ Aldus heeft Achitophel gesproken: Sullen wy sijn woort doen? soo niet, spreeckt ⁸ ghy.

7 Hebr. nae dit selve woort. dat is, aldus, in deser maniere, heeft hy geraden.

8 Geeft ghy oock uwen raet.

7

Doe seyde Husai tot Absalom: De raet, dien Achitophel op ⁹ ditmael geraden heeft, en is niet goed.

9 Als of hy seyde: hy is anders een kloeck raets-heer, maer hier in heeft hy gefeylt.

8

Wijders seyde Husai; Ghy kent uwen vader ende sijne mannen, dat sy helden zijn, datse bitter van ¹⁰ gemoet zijn, als een beyr, die van de jongen berooft is in ’t velt: daer toe is uwe vader een krijchsman, ende en sal niet vernachten ¹¹ met den volcke.

10 Hebr. ziele: als Iudic.18.25. D. bitterlick vertoornt.

11 Maer sich van hen afgeven, ende ergens in eene onbekende plaetse versteken, ofte versekeren, als hy in sijne ballingschap by Sauls tijden dickwijls gedaen hadde.

9

Siet, nu heeft hy sich versteken in eene der holen, ofte in eene der ¹² plaetsen: Ende ’t sal geschieden, alsser in ’t eerste [sommige] ¹³ onder hen vallen, dat ¹⁴ een yeder, die ’t sal hooren, alsdan sal seggen; Daer is een slach geschiet onder ’t volck, dat Absalom ¹⁵ navolcht.

12 Die hem van Sauls tijden af bekent zijn.

13 Onder de gene die David vervolgen. And. Door hen. D. door Davids krijchs-lieden mochten geslagen worden.

14 Hebr. De hoorende sal hooren, ende seggen.

15 Hebr. achter Absalom is.

10

So soude hy, die oock een ¹⁶ dapper man is, wiens herte is als een leewen herte, ¹⁷ teenemael smelten: want gantsch Israël weet, dat uwe vader een helt is, ende het dappere mannen zijn, die met hem zijn.

16 Hebr. Een sone, ofte, kint der dapperheyt, kloeckheyt, siet bov. cap. 3. op vers 34. Alsoo in ’t volgende.

17 Hebr. Smeltende smelten. D. gantsch moedeloos ende vertsaecht worden. Siet Deut. 1. op vers 28.

11

Maer ick rade, dat ¹⁸ in aller haest tot u versamelt worde gantsch Israël, van ¹⁹ Dan tot Ber-Seba toe, als zant, dat aen de zee is, in menichte: ende dat uwe ²⁰ persoon mede gae in den strijt.

18 Hebr. versamelt wordende versamelt worden.

19 De twee uyterste lantpalen in’t Noorden ende Suyden.

20 Hebr. u aengesichte.

12

Dan sullen wy tot hem komen, in eene der plaetsen, daer hy gevonden wort, ende hem ²¹ gemackelick overvallen, gelijck als de daeuw op den aerdbodem valt: ende daer en sal van hem, ende van alle de mannen, die met hem zijn, oock niet een worden overgelaten.

21 Ofte, belegeren, ofte, tegen hem zijn.

13

Ende indien hy sich in eene stadt sal begeven, so sal gantsch Israël koorden tot de selve stadt aendragen, ende wy sullense tot in de ²² beke nedertrecken, tot dat oock niet een steenken aldaer ²³ gevonden en worde.

22 D. inde gracht.

23 T.w. op den anderen liggende: hy wil seggen, wy sullen de stadt lichtelick ende geheelick verdestrueren of uytroeyen.

14

Doe seyde Absalom, ende alle man van Israël; De raet van Husai, den Architer, is beter dan Achitophels raet: Doch de HEERE hadde’t ²⁴ geboden, om den ²⁵ goeden raet Achitophels, te vernietigen, op dat de HEERE het ²⁶ quaet over Absalom brachte.

24 D. alsoo gewilt, verordineert, ende door sijne Godtlicke voorsichticheyt ten besten van David geschickt. Vergel. bov. cap. 16.10, 11, 12. ende siet Levit.25. op vers 21. Amos 6.11. ende 9.3. Nah. 1.14. Item, Psal. 33.9. ende 111.9. ende 148.5.

25 Dienstiger voor Absalom, om David t’ overvallen, ende geenen tijt van ruste te geven: hoewel desen raet in sich selven onrechtveerdich was.

26 De welverdiende straffe, waervan in’t volgende..

15

Ende Husai seyde tot Zadok, ende tot Abjathar, de Priesteren; Alsoo ende alsoo heeft Achitophel Absalom ende den Outsten Israëls geraden: maer alsoo ende alsoo heb ick geraden.

16

Nu dan, sendet haestelick henen, ende bootschappet David, seggende; Vernacht dese nacht niet in de vlacke velden der woestijne, ende oock gaet ²⁷ spoedichlick ²⁸ over: op dat de Coninck niet verslonden en worde, ende al ’t volck, dat men hem is.

27 Hebr. overgaende gaet over.

28 Over de Iordane, als in ’t volgende verclaert wort.

17

²⁹ Ionathan nu ende Ahimaaz ³⁰ stonden by de fonteyne Rogel; Ende eene ³¹ dienstmaecht ginck henen, ende seyde ’t hen aen, ende sy gingen henen, ende seyden’t den Coninck David aen: want sy en ³² mochten haer niet sien laten, dat sy in de stadt quamen.

29 Siet bov. c. 15.27, 28.

30 D. sy verhielden haer daer, ende verwachtten tijdinge, die sy David mochten overbrengen. van de plaetse siet Ios.15.7. ende 18.16.

31 Diemen sonder nadencken tot eene fonteyne konde schicken, om yets te wasschen, ofte om water te halen.

32 D. sy dorsten in de stadt niet komen, ende alsdan weder uytgaen nae David, om geen achterdencken te geven.

18

Een jonge dan noch sachse, ende seyde ’t Absalom aen: Doch die beyde gingen haestelick, ende quamen in eens mans huys te Bahurim, de welcke eenen put hadde in sijnen ³³ voor-hof, ende sy daelden daer in.

33 Verst. eene opene plaetse aen sijn huys.

19

Ende de vrouwe nam ende spreydde een decksel over ³⁴ het opene van den put, ende stroyde gort daer op: Also wert de sake niet bekent.

34 Hebr. het aengesichte.

20

Doe nu Absaloms knechten tot de vrouwe in ’t huys quamen, seyden sy, waer zijn Ahimaaz ende Ionathan? ende de vrouwe seyde tot hen; Sy zijn over dat ³⁵ water-rivierken gegaen: Ende doe syse gesocht ende niet gevonden hadden, keerden sy weder nae Ierusalem.

35 Ofte, water-veyr.

21

Ende het geschiedde, na dat ³⁶ sy wechgegaen waren: so klommen sy uyt den put, ende gingen henen ende bootschapten ’t den Coninck David: ende sy seyden tot David; Maeckt ulieden op, ende gaet haestelick over het ³⁷ water, want ³⁸ alsoo heeft Achitophel tegen ulieden geraden.

36 Absaloms knechten.

37 De Iordane, als volcht.

38 Als boven verhaelt is.

22

Doe maeckte sich David op, ende al ’t volck, dat met hem was, ende sy gingen over de Iordane: Aen het morgen-licht ³⁹ en ontbracker niet tot eenen toe, die niet over de Iordane gegaen en ware.

39 By nachte gingen sy alle over, so datter in den morgen niet een aen d’ander zijde gebleven was.

23

Als nu Achitophel sach, dat sijnen raet niet gedaen en was, sadelde hy den ezel, ende maeckte sich op, ende tooch nae sijn huys in sijne ⁴⁰ stadt, ende ⁴¹ gaf bevel aen sijn huys, ende verhing sich: Also sterf hy, ende wert begraven in sijns vaders graf.

40 Boven genoemt Gilo, cap. 15.12.

41 Ofte, gaf, stelde order, disponeerde over sijn huys, D. huysgesin ende goederen: welcx so veel is als, hy verklaerde sijnen uytersten wille, ende maeckte sijn Testament. Vergel. 2.Reg. 20.1. Iesa. 38.1.

24

David nu quam tot ⁴² Mahanaim: ende Absalom tooch over de Iordane, hy, ende alle mannen Israels met hem.

42 Siet bov. cap. 2. op vers 8.

25

Ende Absalom hadde Amasa in Ioabs plaetse gestelt over het heyr: Amasa nu was eens mans sone, wiens naem was ⁴³ Iethra, de Israëlijt, die ⁴⁴ ingegaen was tot ⁴⁵ Abigal, dochter van ⁴⁶ Nahas, suster van Zeruja, Ioabs moeder.

43 Hebr. Iithra de Israelijt, anders genoemt Iether, 1.Chron. 2.17. alwaer hy genoemt wort een Ismaëlijt: Waer uyt by sommige wort afgenomen, dat hy van afkomste een Ismaelijt was, maer, bekeert zijnde, den volcke Godes ingelijft, ende ten aensien van dien een Israelijt vernoemt: Andere meynen, dat hy een Israelijt was van afkomste, maer onder den Ismaelijten gewoont ende verkeert hadde, ende daer van oock also genoemt.

44 D. die by haer gelegen hadde. Siet Genes. 6. op vers 4.

45 1.Chron. 2.16, 17. genoemt Abigaïl. Dese was Davids suster, als Zeruja oock was.

46 Huysvrouwe (als sommige meynen) van Isai, Davids vader. Andere meynen, dat Isai selve anders Nahas genoemt zy geweest. Hebr, Nachasch.

26

Israel nu ende Absalom legerden hen in den lande ⁴⁷ Gileads.

47 Daer Mahanaim oock gelegen was, om David van alle kanten te omcingelen, volgens den raet van Husai.

27

Ende het geschiedde, als David te Mahanaim gekomen was, dat ⁴⁸ Sobi, de sone van Nahas, van Rabba der kinderen Ammons, ende ⁴⁹ Machir, de sone Ammiëls van Lo-Debar, ende ^{a 50} Barzillai, de Gileaditer, van Rogelim,

48 Hebr, Schobi. Eenige meynen, dat dese een broeder was van Hanum, waer van bov. c. 10.1, etc. gesproken is, ende dat David Hanun, als hy Rabba innam (bov. cap. 12.30, 31.) afgeset, ofte oock gedoot hebbende, desen broeder in sijne plaetse tot Coninck hebbe gestelt, die over sulcx hier sijne danckbaerheyt soude hebben bewesen.

49 Siet bov. cap.9.4, 5.

a 2.Sam. 19.31, 32. 1.Reg. 2.7.

50 Siet ond. c. 19.31, 32, etc.

28

Beddewerck, ende schalen, ende ⁵¹ aerden vaten, ende tarwe, ende gerste, ende meel, ende geroost [koorn], ende boonen, ende linsen, oock ⁵² geroost,

51 Hebr. vaten des formeerders, dat is, des potte-backers.

52 T.w. de boonen ende linsen.

29

Ende honich, ende boter, ende schapen, ende koeyen-kesen, brachten tot David, ende tot het volck, dat met hem was, om te eten: want sy ⁵³ seyden, Dit volck is hongerich, ende moede, ende dorstich ⁵⁴ in de woestijne.

53 T.w. by haer selven, dat is, dachten, hoorende van Davids vluchten van Ierusalem, ende haestich passeren door de woestijne, datse ontwijfelick aldaer van alles gebreck souden hebben geleden: daerom hadden sy dese provisie bereydt, om haer te ververschen.

54 Ofte, van de woestijne.