Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xv. Capittel.

Azaria hangt den Heere aen, vers 1, etc. wort met melaetsheyt gestraft, ende sterft, 5. Zacharia wort Coninck over Israel, 8. van Sallum gedoodt, 10. die regeert, ende wort van Menahem gedoodt, 13. Menahems regeringe, 16. Hy wort van Pul in sijn rijcke bekrachticht, 19. sterft, ende Pekahia wort Coninck in sijne plaetse, 23. wort gedoodt van Pekah, die in sijne plaetse komt, 25. In wiens tijt een deel der Israeliten van Tiglath-Pileser nae Assyrien vervoert wert, 29. Hosea doodt Pekah, ende komt in sijne plaetse, 30. Iotham regeert over Iuda, 32. nae hem regeert Achaz, 38.

1

IN het seven-en-twintichste jaer ¹ Ierobeams des Konincks Israëls, ² wert ^a Koninck ³ Azaria de soon Amazia des Konincks van Iuda.

1 N. des tweeden van dien name, des soons van Ioas, bov. 14.23.

2 T.w. om met volle macht als Coninck alleen te regeren. Anders was hy oock te vooren ettelicke jaren in eenige regeringe geweest, ofte ten minsten als Coninck gehouden. Siet bov. 14. op vers 21.

a 2.Reg. 14.21. 2.Chron. 26.3.

3 And. genaemt Uzzia. ond. versen 13, 30. 2.Chron. 26.1.

2

Hy was ^b sestien jaer out doe hy Koninck wert, ende hy regeerde twee en vijftich jaer te Ierusalem: ende de naem sijner moeder was ^c Iecholia van Ierusalem.

b 2.Chron. 26.1, 3.

c 2.Chron. 26. versen 19, 20, 21.

3

Ende ⁴ hy dede dat recht was in de oogen des HEEREN; nae al dat sijn vader Amazia gedaen hadde.

4 Te weten, soo lange, als de Propheet Zacharias leefde, 2.Chron. 26.5.

4

Alleenlick en werden de hoochten niet wechgenomen: het volck offerde, ende roockte noch op de hoochten.

5

Ende de HEERE ⁵ plaechde den Coninck, dat hy melaetsch wert, tot den dach sijnes doodts, ende hy woonde in een ⁶ afgesondert huys: doch Iotham des Conincks sone was over ⁷ het huys, ⁸ richtende het volck des lants.

5 De oorsake hier van was, om dat hy door groote vermetenheyt sich aentrock het officie der Priesteren, gaende in den Tempel, om te roocken, 2.Chron. 26.16.

6 Hebr. een huys der vryheyt. D. in een huys dat vry, ofte afgesondert was van andere huysen, ende alleene stont, nae het voorschrift der Wet, die Godt van de melaetsche gegeven hadde, Levit. 13.46.

7 T.w. des Conincks. dat is; Hy was als Hofmeester, ende hadde het opperste bevel over het geheele huys, ende Hof des Conincks.

8 D. regerende het geheele lant, ende opsicht hebbende over de bedieninge van het recht, ende de onderhoudinge van alle goede wetten. Verg. 2.Chron. 15.5.

6

Het overige nu der geschiedenissen van Azaria, ende al dat hy gedaen heeft; zijn die niet geschreven in het boeck der Chroniken der Coningen Iuda?

7

Ende Azaria ontsliep met sijne vaderen, ende sy begroeven hem ⁹ by sijne vaderen, inde stadt Davids: ende sijn soon Iotham wert Coninck in sijne plaetse.

9 D. wel in den acker, of het stuck velts, verordent tot der Coningen begravinge, maer wat bezijden af van hare graven, om sijner melaetscheyt wille, 2.Chron. 26.23.

8

In het acht-en-dertichste jaer van Azaria den Coninck van Iuda, regeerde Zacharia de soon Ierobeams over Israël te Samaria, ses maenden.

9

Ende hy dede dat quaet was inde oogen des HEEREN, gelijck als sijne vaderen gedaen hadden: hy en weeck niet af van de sonden Ierobeams des soons Nebats, die Israël sondigen dede.

10

Ende ¹⁰ Sallum de sone van Iabes maeckte eene verbintenisse tegen hem, ende sloech hem ¹¹ voor het volck, ende doodde hem: ende hy wert Coninck in sijne plaetse.

10 Een der Oversten.

11 D. in’t openbare. waer uyt schijnt dat de daet Sallums den volcke niet en mishaechde, ende dat Zacharia inden haet der gemeynte was.

11

Het overige nu der geschiedenissen van Zacharia; siet dat is geschreven in het boeck der Chroniken der Coningen Israëls.

12

Dit was het woort des HEEREN ^d dat hy gesproken hadde tot Iehu, seggende; ¹² U sullen sonen van het vierde gelidt op den throon Israëls sitten: ende het is alsoo geschiet.

d 2.Reg. 10.30.

12 Siet bov. 10.30. ende d’aenteeck. daer op.

13

Sallum de sone van Iabes wert Coninck, in het negen en dertichste jaer ¹³ Uzzia des Conincks van Iuda: ende hy regeerde ¹⁴ een volle maent te Samaria.

13 Matth. 1.9. genaemt Ozias. And. bov. 14. versen 21, 29. ende in dit cap. versen 1, 6, 7, 8. Azaria.

14 Hebr. eene maent der dagen. dat is, een maent tijts, eene volle, ende geheele maent, hebbende alle hare dagen. Alsoo Genes. 29.14. Siet de aent.

14

Want Menahem de sone van Gadi tooch op van ¹⁵ Tirza, ende quam te Samaria, ende sloech Sallum, den sone van Iabes, te Samaria, ende doodde hem, ende wert Coninck in sijne plaetse.

15 Siet 1.Reg. 14. op vers 17.

15

Het overige nu der geschiedenissen Sallums, ende sijne verbintenisse, die hy maeckte, siet, die sijn geschreven in ’t boeck der Chroniken der Koningen Israëls.

16

Doe sloech Menahem ¹⁶ Tiphsah, met al die daerin waren, oock hare lantpalen, van Thirza aen: om datmen niet en hadde [voor hem] ¹⁷ open gedaen, so sloech hy [hen]: alle hare bevruchte vrouwen hieuw hy in stucken.

16 Siet van dese stadt 1.Reg. 4. op vers 24.

17 T.w. de poorten der stadt, als hy op de reyse was, om Sallum te overvallen.

17

In het negen en dertichste jaer van Azaria de Koninck van Iuda, wert Menahem de sone van Gadi Koninck over Israël, ¹⁸ [ende regeerde] tien jaer te Samaria.

18 Van dit ingevoechde siet bov. 13. op vers 1. Alsoo ond. vers 23. ende 27.

18

Ende hy dede dat quaet was in de oogen des HEEREN: hy en weeck alle sijne dagen niet af vande sonden Ierobeams des soons Nebats, die Israël sondigen dede.

19

^e [Doe] quam ¹⁹ Pul de Koninck van Assyrien tegen het lant; ende Menahem gaf aen Pul ²⁰ duysent talenten silvers, ²¹ op dat sijne hant met hem soude zijn, om het Koninckrijck in sijne hant te stercken.

e 1.Chron. 5.26.

19 Genoemt in de Historien, nae sommiger meyninge, Phulbelochus.

20 Siet van ’t gewichte eenes talents, Exod. 25. op vers 39.

21 D. om met dese somme de vrede van den Assyrier te koopen, ende sich in sijn Coninckrijcke te versekeren.

20

Menahem nu bracht dit gelt op van Israël, van alle geweldige van vermogen, om den Koninck van Assyrien te geven, ²² voor elck man vijftich silvere sikels: also keerde de Koninck van Assyrien weder, ende en bleef daer niet inden lande.

22 D. om aen elcken Assyrischen soldaet (soo eenige meynen) soo veel te tellen. siet van ’t gewichte der silveren sikelen, Gen. 23. op vers 15. andere vertalen, van elck man; verstaende dit niet van de Assyriers, die het gelt ontfingen, maer van de geweldige der Israeliten, die ’t betalen mosten.

21

Het overige nu der geschiedenissen

[fol. 178v]

Menahems, ende al wat hy gedaen heeft, is dat niet geschreven in ’t boeck der Chroniken der Koningen Israëls?

22

Daerna ontsliep Menahem met sijne vaderen: ende sijn sone Pekahia wert Koninck in sijne plaetse.

23

In het vijftichste jaer van Azaria den Koninck van Iuda wert Pekahia de sone Menahems Koninck over Israël, [ende regeerde] twee jaer te Samaria.

24

Ende hy dede dat quaet was in de oogen des HEEREN: hy en weeck niet af vande sonden Ierobeams des soons Nebats, die Israël sondigen dede.

25

Ende Pekah de sone van Remalia sijn Hooftman, maeckte eene verbintenisse tegen hem, ende sloech hem te Samaria in het paleys van het huys des Konincx, met ²³ Argob, ende met ²⁴ Arje, ende met hem vijftich mannen van de kinderen der Gileaditen: also doodde hy hem, ende wert Koninck in sijne plaetse.

23 Die hem vergeselschapten, om sijn verraet te helpen uytvoeren. daer toe dienden oock de Gileaditen hier vermelt.

24 Het Hebr. woort beteeckent die Leeuw: gelijck het oock van sommigen soo overgeset wort, meynende dat een seker persoon alsoo zy toegenaemt geweest.

26

Het overige nu der geschiedenissen van Pekahia, ende al wat hy gedaen heeft; siet, dat is geschreven in het boeck der Chroniken der Koningen Israëls.

27

In het twee en vijftichste jaer van Azaria den Koninck van Iuda, wert Pekah de sone van Remalia Koninck over Israël, [ende regeerde] twintich jaer te Samaria.

28

Ende hy dede dat quaet was in de oogen des HEEREN: hy en weeck niet af van de sonden Ierobeams des soons Nebats, die Israël sondigen dede.

29

Inde dagen van Pekah den Koninck Israëls, quam ²⁵ Tiglath-Pileser de Koninck van Assyrien, ende ^f nam ²⁶ Ijon in, ende Abel-Beth-Maacha, ende ²⁷ Ianoah, ende ²⁸ Kedes, ende ²⁹ Hazor, ende ³⁰ Gilead, ende ³¹ Galilea, het gantsche lant van Naphtali: ende hy ³² voerdese wech nae Assyrien.

25 Ooc genaemt Tiglat-Pilneser, 2.Chro. 28.20: in de wereltsche historien Phulasar de sone van Phulbelochus: van den welcken siet bov. vers 19.

f Ies. 9.1.

26 Siet van dese stadt, ende de naest-volgende, 1.Reg. 15. op vers 20.

27 Eene stadt gelegen in de oostpale der stamme Ephraims by de Iordane. Siet van dese Ios. 16.6.

28 Siet van dese stadt, Iudic. 4. op vers 6.

29 Eertijts eene vermaerde Conincklicke hooftstadt, Iosu. 11.10. daer na den stamme Naphthali ten erfdeele gevallen, Iosu. 19.36.

30 Siet Genes. 31. op vers 21.

31 Siet 1.Reg. 9. op vers 11.

32 N. de inwoonderen der voorgenoemde landen, ende steden.

30

Ende Hosea de sone van Ela maeckte eene verbintenisse tegen Pekah den sone van Remalia, ende sloech hem, ende doodde hem, ende wert Coninck in sijne plaetse; ³³ in het twintichste jaer Iothams des soons Uzzia.

33 D. na twintich jaren van het begin der regeringe Iothams; het welcke is geweest het vierde jaer der regeringe van Achaz, overmits Iotham maer sestien jaren en regeerde, ond. vers 33. Andere meynen dat Iotham eenige jaren te vooren met sijnen vader, uyt oorsake sijner melaetsheyt, gemeyn zijn geweest, die hem hier by de 16 jaren sijner regeringe, souden toegevoecht zijn.

31

Het overige nu der geschiedenissen van Pekah, ende al wat hy gedaen heeft, siet, dat is geschreven in het boeck der Chroniken der Koningen Israëls.

32

In het tweede jaer van Pekah, den sone van Remalia, den Koninck Israëls, ^g wert Iotham Koninck, de sone van Uzzia Koninck van Iuda.

g 2.Chron. 27.1, etc.

33

^{34 h} Vijf en twintich jaer was hy out, als hy Koninck wert ende regeerde sestien jaer te Ierusalem: ende de naem sijner moeder was Ierusa de dochter van Zadok.

34 Hebr. een sone van 25 jaer.

h 2.Chron. 27.1, etc.

34

Ende hy dede dat recht was in de oogen des HEEREN: nae alles dat sijn vader Uzzia gedaen hadde, dede hy.

35

³⁵ Alleenlick en werden de hoochten niet wechgenomen; het volck offerde, ende roockte noch op de hoochten: de selve bouwde de ³⁶ Hooge-poorte aen het huys des HEEREN.

35 Vergel. 2.Chron. 27.2. ende de aent.

36 And. genaemt de poorte Sur, ende de poorte des fondaments. siet bov. 11.6. ende 2.Chron. 23.5. ende d’aenteeck. daer op.

36

Het overige nu der geschiedenissen Iothams, ende al wat hy gedaen heeft; is dat niet geschreven in het boeck der Chroniken der Koningen van Iuda?

37

³⁷ In die dagen begon de HEERE in Iuda ⁱ te senden ³⁸ Rezin den Koninck van Syrien, ende Pekah den sone van Remalia.

37 Ontrent het eynde van de regeringe Iothams.

i 2.Reg. 16.5. Ies. 7.1.

38 Hebr. Retsin.

38

Ende Iotham ontsliep met sijne vaderen; ende wert begraven by sijne vaderen in de stadt sijns vaders Davids: ende sijn sone Achaz wert Koninck in sijne plaetse.