Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iij. Capittel.

Iob door de grootheyt sijner plagen, ende der smerte, die hy daer over hadde, geperst zijnde, vervloeckt den dach sijner geboorte, vers 1, etc. wenscht nae sijne geboorte terstont gestorven te zijn, 11. geeft redenen daer van, 13. beklaegt het leven der elendigen, 20. ende past sulcke klachte op hem selven, 24.

1

DAer na opende Iob sijnen mont, ende ^a vervloeckte ¹ sijnen dach.

a Ierem. 15.10. ende 20.14.

1 T.w. den dach sijner geboorte. Ten vollen wort desen dach genaemt den dach der geboorte. Genes. 40.20.

2

Want Iob ² antwoordde, ende seyde:

2 D. begon, ofte vinck aen te spreken. siet Iud. 18. op vers 14. ende 1.Reg. 13. op vers 6.

3

De dach vergae, daer in ick geboren ben: ende de nacht [daer in] men seyde, Een knechtken is ³ ontfangen:

3 D. geboren: gelijck het Hebreeusch woort soo genomen wort 1.Chron. 4.17. oock en kan den tijt der ontfanckenisse niet sekerlick bekent worden, veel min wat persoone ontfangen zy, te weten een knechtken, ofte een meysken. Andere setten dit over: [doe Godt] seyde, ofte beval, dat een manneken ontfangen worde, ofte ontfangen soude worden.

4

Die selve dach ⁴ zy duysternisse, dat Godt nae hem ⁵ niet en vrage van boven; ende dat geen glantz over hem en schijne.

4 Dat is: Zy verdonckert, dat het licht der sonne hem niet en beschijne, ofte zy uyt de nature der dingen wech-genomen.

5 Ofte, hem niet en soecke, besorge. Te weten, om hem gelijck andere dagen het licht te vergunnen, ofte, in't wesen der dingen te laten. welcken sin de voorgaende, ende volgende woorden deses verskens mede brengen. Vergel. de maniere van spreken met Deut. 11.12. ende siet de aenteeck. daer op.

5

Dat de duysternisse, ende ⁶ des doots schaduwe hem verontreynigen, dat wolcken over hem woonen, dat hem verschricken de ⁷ swarte dampen des daechs.

6 Verstaet eene seer dicke, ende by nae tastelicke duysternisse, die door hare eyselickheyt den menschen de doot soude konnen aenbrengen. Alsoo ond. 16.16. Psal. 23.4. ende 44.20.

7 Ofte, de brandende hitticheden des daechs. Verstaet de dicke, ende donckere nevelen, die door de hitte der sonne uyt de aerde, ende de wateren getrocken zijnde, inde lucht opstijgen, waer door de dach mistich, ende het licht des selven droevich, ende duyster gemaeckt wort: welcke verklaringe bevesticht wort door 't gene dat in dit vers voorgaet. Andere: datse hem verschricken, gelijck de bittere, ofte de bitterheden des daechs. Dat is, dat de duysternisse, ende de schaduwe des doots desen dach schrickelick maken, gelijck de menschen plegen te doen, die in grouwelicke plagen stekende, met haer gehuyl, ende gekerm andere eene bittere vreese aenjagen: ofte verstaet de plagen, die den dach den menschen bitter maken.

6

Die selve nacht, donckerheyt neme haer in, dat sy haer ⁸ niet en verheuge onder de dagen des jaers; dat sy in't getal der ⁹ maenden niet en kome.

8 And. niet gevoecht, ofte, vereenicht en worde.

9 Hebr. manen. Want by dese volckeren wierden de maenden nae den loop der mane gerekent. Hy wenscht dat dien nacht noyt geweest en ware, ofte oock nemmermeer weder en quame, maer uyt het register der nachten geschrapt ware.

7

Siet, die selve nacht zy ¹⁰ eensaem; dat geen vrolick gesang daer in en kome:

10 Dat is, dat geene menschen daer in tot vreuchde by een en komen.

8

Dat haer vervloecken de ¹¹ vervloeckers des daechs, die bereydt zijn hare ¹² rouwe te verwecken.

11 Dat is, die van de grootheyt des quaets, datse lijden, overwonnen zijnde, den dach, op den welcken hen dat overgekomen is, vervloecken: ofte op dien dach hen selven; ofte den dach harer geboorte vervloecken: ofte die haer werck daer van maeckten, datse hen lieten gebruycken, tot verweckinge van rouwe.

12 Het woort in den oorspronck schijnt te komen uyt de Syrische tale van het woort levijah, beteeckenende rouwe, leet, droefheyt. De rouwe nu te verwecken, is die met veelderley klachte, gekerm, ende huylinge te vernieuwen. Andere behouden hier het woort Leviathan, verstaende daer door het zee-gedierte, waer van ond. 40.20. ende 41.1. ende door die bereyt zijn hem te verwecken, de storm-winden die de zee beroeren. sommige setten't over, haer geselschap.

9

Dat de sterren ¹³ hares schemer-tijts verduystert worden, sy ¹⁴ wachte nae het licht, ende het en worde niet; ende sy en sie niet de ¹⁵ oogen-leden des dageraets.

13 D. des avonts tijts, in den welcken de nacht noch eenige schemeringe, ofte klaerheyt heeft, datmen wat van hem sien mach, voornemelicken door het licht eeniger grooter sterren, welcker verduysteringe hier van Iob gewenscht wort. Siet van't Hebr. woort. 2.Reg. 7. op. vers 5. Sommige verstaen't van de morgen-schemeringe, ofte daginge.

14 T.w. dese nacht. And. men wachte.

15 Soo worden genaemt de stralen der sonne, die inden morgen-stont haer uytbreyden, ende openen, eer de sonne opgestaen is; gelijck de oogen-leden haer op doen, eer dat de ooge siet. Vergel. ond. 41. op vers 9.

10

Om dat ¹⁶ sy niet toegesloten en heeft de deuren mijnes ¹⁷ buycx, nochte ¹⁸ verborgen de moeyte van mijnen oogen:

16 T.w. die nacht.

17 Dit verstaen sommige van sijnes moeders lichaem, gelijck bov. 1. vers 21. alwaer het woordeken moeder in den text uytgedruckt staet; gelijck oock ond. 31.18. in eenige andere plaetsen wort het verswegen, als cap. 10.19. item Psal. 58.4. ende 71.6. Ies. 48.8. Ier. 1.5. sommige verstaen door de deure des buycks de lippen, uyt vergelijckinge van ond. 32.18, 19, 20. als of hy seyde; dat ick niet verstickt en ben. And. verstaen den navel, waer door het kint sijn voetsel treckt in moeder lichaem.

18 D. wech-genomen. Vergel. de maniere van spreken met de gene, die onder is, c. 33. vers 17.

11

^b Waerom ¹⁹ en ben ick niet gestorven van de baer-moeder aen? [ende] hebbe den geest gegeven als ick uyt den buyck voortquam?

b Iob 10.18.

19 Hy wenscht van twee dingen een. T.w. dat hy voor de geboorte gestorven, ofte een mis-geboorte geweest ware vers 10. ende volgens noyt levendich ter werelt gekomen: ofte dat hy nae sijne geboorte stracks gestorven ware. vers 11.

12

Waerom zijn my de ²⁰ knien voorgekomen? ende waer toe de borsten, op dat ick ²¹ suygen soude?

20 T.w. des vroet-wijfs, die de nieuwe vrucht ontfangt. Hy gaet voort in't verhael van den tweeden wensch, dien hy in't voorgaende vers voorgestelt hadde.

21 T.w. om in dit elendige leven gevoet, ende onderhouden te worden.

13

Want nu soude ick neder liggen, ende stille zijn: ick soude slapen; dan soude voor my ruste wesen:

14

²² Met de Coningen, ende Raetsheeren der aerde, die voor hen woeste plaetsen bebouwden:

22 Hy wil seggen, so hy na sijne geboorte gestorven ware, dat sijnen staet nu soude geweest zijn eenderley met de voorneemste der aerde, die voor desen tijt waren overleden, ende hadden hen, doese leefden, eenen name willen maken door groote wercken, als woeste plaetsen te betimmeren, ende groote steden te bouwen, Genes. 10.10, 11. ende 11.3. ond. 15.28. Iesai. 23.13.

15

Ofte met den Vorsten, die gout hadden, die hare huysen met silver vervulden.

16

²³ Ofte als een ²⁴ verborgen misdracht, en soude ²⁵ ick niet zijn: als de ²⁶ kinderkens, [die] het licht niet gesien en hebben.

23 Hy komt hier tot sijnen eersten wensch, waer door hy gewenscht hadde in sijns moeders lichaem, als eene misgeboorte gestorven te zijn, bov. vers 10. And. ofte [waerom] en ben ick niet geweest als een verborgen misval?

24 T.w. in sijns moeders lichaem, alwaer sy sterft, ende daerom verborgen geheeten wort, overmits sy niet levendich ten voorschijne en komt.

25 D. niet geleeft hebben op der aerde onder de menschen. Niet zijn, is dickwils soo veel, als niet leven. siet Genes. 42.13. ond. 7. vers 8. Psal. 39.14. Ierem. 31.15. Matt. 2.18. De sin is, so hy een wan-geboorte ware geweest, hy en soude noyt onder de menschen geweest zijn, ofte dit licht aengeschouwt hebben, gelijck de vrucht, die doot ter werelt komt.

26 Het Hebr. woort beteeckent wel eygentlick de kinderkens, die geboren zijnde, wat beginnen te doen, Psal. 8.2. maer wort hier oock gebruyckt van de dracht, die in des moeders lichaem sterft: gelijck wy die oock kinderkens noemen.

17

²⁷ Daer houden de boose op van ²⁸ beroeringe: ende daer rusten de ²⁹ vermoeyde van kracht:

27 D. in het graf, ofte in de doot.

28 D. van de menschen te beroeren, te quellen, ende te verschricken.

29 D. die door den overlast der gener, die hen beroerden, ofte verdruckten, gematteert zijn in hare sterckte.

18

[Daer] zijn de ³⁰ gebondene t'samen in ruste: sy en hooren de stemme des ³¹ drijvers niet.

30 Dat is, de slaven, die, alsse in het leven waren, door gewelt van banden, ende slagen, moesten tot het werck gedwongen worden. Vergel. Iud. 16.21.

31 Ofte eyschers, dat is, des opsienders, die de slaven tot haer werck drijft, ende hen daer van rekeninge afeyscht. Vergel. Exod. 5. op vers 6.

19

³² De kleyne, ende de groote is daer: ende de knecht vry van ³³ sijnen heere.

32 Dat is, de arme, ende de rijcke, de edele, ende de onedele.

33 Hebr. sijne Heeren, als elders.

[fol. 232v]

20

Waerom geeft ³⁴ hy den elendigen het ³⁵ licht, ende het leven ³⁶ den bitterlick-bedroefden van gemoede?

34 Naeml. Godt, want hoewel Iob den Heere tegen spreeckt, so wil hy nochtans des selven Name verschoonen, toonende alsoo dat de kracht der weder-geboorte hem noch intoomde. Soo moet met het woort Godt de sin der Heyliger Schrifture somtijts vervult worden. Siet Num. 35.25. onder 16.7. ende 20.4. Hab. 2.1. 1.Cor. 1.8. Hebr. 3.16, etc.

35 T.w. des daechs ofte der sonne. ofte, het licht, D. het leven, gelijck de volgende woorden verklaren. Vergel. Psal. 56.14.

36 Hebr. den bitteren van ziele. D. seer innerlick, ende smertelick bedroefden. Vergel. 2.Reg. 4.27. ende siet de aenteeck. daer op. Hy verstaet de gene, die in dit leven veel elende, ende verdriet souden onderworpen zijn.

21

Die verlangen nae de doot, maer sy en isser niet; ende graven daer nae meer, dan nae verborgene schatten.

22

Die blyde zijn tot opspringens toe; [ende] verheugen sich, als sy het graf vinden:

23

³⁷ Aen den man, diens wech ³⁸ verborgen is, ^c ende ³⁹ dien Godt overdeckt heeft?

37 Verst. hier op, uyt het vers 20. waerom geeft hy het licht?

38 D. beset met soo veelderley quaet, dat hy geen uytkomste en siet, om te konnen uytworstelen.

c Iob 19.8.

39 Godt wort geseyt onsen wech te overdecken, als hy ons niet en toont eenich middel, om het ongeluck te ontgaen. Vergel. ond. 19.8. Thren. 3.7, 9. And. om welcken Godt omtuynt heeft, te weten, met elenden.

24

Want ⁴⁰ voor mijn broot komt mijne suchtinge: ende mijne brullingen ⁴¹ worden uytgestort als water.

40 D. eer ick ete, komt my het suchten over, sulcks dat ick geenen tijt vry van droefheyt en hebbe.

41 Ofte vloeyen uyt. Verstaet het geschrey, ende gehuyl, het welcke dese bedroefde, ende beangste menschen plegen uyt te werpen.

25

Want ick vreesde eene ⁴² vreese, ende sy is my aengekomen: ende dat ick schroomde, is my overgekomen.

42 D. een vreeslicke sake.

26

Ick en was niet ⁴³ gerust, noch en was niet stille, noch en rustede niet; ende de beroeringe is gekomen.

43 T.w. in mijn gemoet; seer besorcht, ende bekommert zijnde, om Godt te behagen, ende hem niet te vertoornen, sulcks dat ick gepoocht hebbe met groote neersticheyt my, ende de mijne in de vreese des Heeren vast te houden. Siet bov. 1. versen 1, 2, 8. ende cap. 2. versen 3. 10. Andere stellen dit vragenscher wijse aldus: Was ick niet in vrede? hadde ick niet stilheyt? etc. doch [nu] is de beroeringe gekomen.