Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

[fol. 233r]

Het v. Capittel.

Eliphaz toont dattet niet alleen verloren arbeyt is sich tegen Godt te kanten, vers 1. maer oock gantsch schadelick, 2. ende vermaent Iob sich te bekeeren tot Godt, die alle menschen goet doet, 8. ende voornemelick den boetveerdigen, 11. maer de hypocriten in't verderf stort, 12. daer uyt hy de vroome, ende arme verlost, 15. Iob wort vermaent tot gedult in sijn lijden, 17. om dat Godt de vroome uyt het selve verlost, 18. ende overvloedelick segent, 24. hy besluyt sijn propoost, mits het selve Iob te versekeren, ende in te scherpen, 27.

1

ROept nu; ¹ salder yemant zijn, die u ² antwoorde? ende tot wien vanden ³ heyligen sult ghy u keeren?

1 And. offer yemant zy die u antwoorde.

2 Ofte verhoore? te weten uyt den Heyligen, die hier op der aerde zijn, ofte uyt den onheyligen, ende onvromen. De Heylige en sullen u niet willen voorspreken: de andere en sullen niet konnen. Tot wien dan sult ghy u keeren, als ghy Godt soo tegen spreeckt? Hy wil seggen: niemant.

3 T.w. menschen, die noch in het leven zijn. Sommige verstaen dit vande Heylige Engelen als onder 15.15. in desen sin, dat die selve, hoewelse hoogelick begaeft zijn, Iobs sake niet en souden konnen verdedigen: maer de om-standicheden van den text geven te verstaen, dat hier van vroome menschen gesproken wort, die tegen de dwase gestelt worden: ende Eliphaz neemt voor seker op, dat die vroome de bescherminge sijner sake niet en souden willen aennemen.

2

Want den ⁴ dwasen brengt de ⁵ toornicheyt om: ende den yver doodt den ⁶ slechten.

4 Soo worden meest genaemt de gene, die met valsche opinien ingenomen zijnde, Godt nae behooren niet en kennen, nochte vreesen. Alsoo in't volgende vers, item Psal. 107.17. Prov. 1.7, etc.

5 T.w. des Heeren. Verst. oock alsoo in't volgende den yver, die de Heere heeft, om de eere sijnes Naems voor te staen. Alsoo wort het woort toorne, ofte, gramschap alleen gestelt sonder by-voeginge van het woort Godt, 2.Chron. 28.13. Siet de aenteeck. ofte men kan door den toorn ende yver verstaen de onverduldicheyt ende roeckeloose hitticheyt der dwasen in't lijden ende onder de straffe Godts. sommige stellen voor het woort yver, nijdicheyt, T.w. der onverstandigen ende slechten.

6 Verst. den genen, die door sijne domheyt lichtelick gelooft, lichtelick hem laet omsetten, ende van het goede verleyden. Sommige maken tusschen desen, ende den dwasen voormelt, dit onderscheyt, dat die tot het rechte eynde des levens niet en tracht door de behoorlicke middelen, ende dat dese het rechte eynde niet en begrijpt.

3

^a Ick hebbe gesien eenen dwasen ⁷ wortelende: doch ⁸ terstont vervloeckte ick sijne wooninge.

a Psal. 37.36.

7 D. voorspoedich, machtieh, ende weeldich zijnde.

8 T.w. als ick sach korts daer na, datse uytgeroeyt was. Vergel. Psal. 37. versen 35, 36. ofte, terstont als ickse gesien hadde, heb ickse geoordelt vervloeckt te wesen.

4

Verre waren sijne sonen van heyl: ende sy werden verbrijselt ⁹ inde poorte, ende daer en was geen verlosser.

9 D. in 't Richthuys, want in de poorten der steden, wiert het gerichte gehouden, ten aensien, ende aenhooren des volcx, dat uyt, ende in ginck. siet Gen. 22. op vers 17.

5

¹⁰ Wiens oogst de hongerige verteerde, dien hy oock tot ¹¹ uyt de doornen gehaelt hadde: de ¹² struyck-roover slockte haer vermogen in.

10 T.w. des Godtloosen, die recht te vooren vers 3. de dwase is genaemt geweest.

11 D. uyt de ackeren, niet tegenstaende, datse met doornen beset, ende betuynt waren.

12 Het Hebreeusch woort beteeckent eygentlick eenen die lanck, ende wilt hayr heeft, gelijck moordenaers, ende struyck-roovers plegen te hebben. alsoo ond. 18.9.

6

Want ¹³ uyt het stof en komt het ¹⁴ verdriet niet voort: nochte de moeyte en spruyt niet uyt der aerde.

13 De sin is, datmen de oorsaken der menschelicker elenden niet en moet soecken in het ydel geval, ofte het vliegende ongeluck, ofte enckelick in den ordinaren loop der nature, maer in de sonde des menschen, die Godt nae sijn rechtveerdich oordeel straft, ende te huys soeckt.

14 Het Hebr. woort beteeckent wel meest het quaet der schult, dat is, ongerechticheyt: maer het wort oock genomen voor het quaet der straffe. Siet Psal. 90.10. ende Prov. 12.21.

7

Maer de mensche wort tot moeyte geboren; ¹⁵ gelijck de ¹⁶ sprancken der vyeriger kolen haer verheffen [tot] vliegen.

15 Hebr. ende. Alsoo wort de Hebr. vau dickwijls genomen, als onder 12.11. ende 14. vers 12. ende 16.21. ende 34.3. Prov. 25.25.

16 Hebr. de sonen der vyeriger kolen. Alsoo wort by den Hebreen eenen pijl genoemt, de sone des boge. ond. 41.19. item een sone des pijl-kokers, Thren. 3.13. de tarwe een sone des dorsch-vloers. Iesa. 21.10. De sin nu hier is, gelijck uyt eene brandende kole de sprancken, ende voncken opvliegen, die dan schade verwecken, dat oock alsoo uyt de aengeborene sonde voort-komt de dadelicke, die dan vele elenden, qualen, ende plagen in de werelt veroorsaken. Ofte gelijck't den sprancken natuerlick is opwaerts te vliegen, alsoo ist den sondigen mensche natuerlick tot elendicheyt in dese werelt voort te komen.

8

Doch ¹⁷ ick soude nae Godt soecken, ende tot Godt mijne aensprake richten:

17 Eliphaz raedt Iob, dat hy sich liever versoene met Godt door bekentenisse van sijne sonden, ende de aenroepinge der Goddelicker genade, dan dat hy soo tot onverduldicheyt soude uytvaren.

9

^b Die groote dingen doet, ¹⁸ diemen niet doorsoecken en kan: wonderen, ¹⁹ diemen niet tellen en kan;

b Iob 9.10. Psal. 72.18. Rom. 11.33.

18 Hebr. ende daer en is geene doorsoeckinge: te weten der grooter dingen, die de Heere doet. Alsoo c. 9. vers 10.

19 Hebr. tot datter geen getal en is. Alsoo ond. in de voor-aengewesene plaetse.

10

Die den regen geeft ²⁰ op der aerde; ende water sendt op de ²¹ straten:

20 Hebr. op het aengesichte der aerde. Alsoo in't volgende lit van dit vers, ende ond. 18.17.

21 Het Hebreeusch woort en beteeckent niet alleen straten, die buyten de huysen zijn, maer oock andere plaetsen, die buyten de steden zijn, als velden, ackeren, weyden, heeren-straten, tuynen, hoven, etc. gelijck dat af te nemen is uyt Psal. 144. vers 13.

11

^c Om ²² de vernederde te stellen in't hooge: dat de ²³ rouw-dragende door heyl verheven worden:

c 1.Sam. 2.7. Psal. 113.7, 8.

22 Dat is, die verkleynt zijn door armoede, ende alderley elende, komende voornemelick uyt gebreck van Godes zegen.

23 Hebr. swarte: D. welcke in't swart gekleet zijn, als de gene, die treuren, ofte rouwe dragen. Verst. dan bedroefde, ende treurige.

12

^d Hy maeckt te niet de gedachten der archlistigen, dat hare handen niet ²⁴ een dinck uyt en richten.

d Nehem. 4.15. Psal. 33.10. Iesai. 8.10.

24 Ofte niet dat wesen heeft, niet wesentlicks, niet bestendichs, ofte deuchtsaems, ofte niet dat yet bysonders is, ofte [haer] voornemen niet uyt en richten. Het Hebr. woort beteeckent, wesen, bestendicheyt, yet dat waerlick is, als hier, ende ond. 11.6. ende 30.22. item wet, wijsheyt, reden, deucht, overmits dese dingen bestendich, vast, ende duersaem zijn, als ond. 6.13. ende 12.16. Prov. 2.7. ende 3.21. ende 8.14.

13

^e Hy vangt de ²⁵ wijse in hare arch-listicheyt: dat de raet der ²⁶ verdraeyden ²⁷ gestort wort.

e 1.Cor. 3.19.

25 D. die meenen wijs te wesen, ofte die wijs zijn nae de werelt. Alsoo Iesa. 44.25. Obad. 8. Matth. 11.25.

26 Ofte tegenworstelenden. Verst. de gene die met verkeerde sinnen woelen, ende worstelen, om hare schalckheden in het werck te stellen. Alsoo verdraeyt, voor verkeert. Prov. 8.8.

27 Hebr. verhaestet, Dat is, over-hoop geworpen ende verstoort.

14

^{f 28} Des daechs ontmoeten sy de duysternisse: ende gelijck des nachts, tasten sy ²⁹ in den middach.

f Deut. 28.29.

28 Verst. hier mede, datse in de alderklaerste saken blindt zijn, ende sonder beleyt eens rechten verstants, hoewel sy hen gelaten seer wijs, ende scherpsinnich te wesen. Vergel. Deut. 28.28.

29 D. alst alderklaerst is. Verg. Deut. 28.29. ond. 11.17. Ies. 59.10. Ierem. 15.8. Alsoo wort de middach genomen voor het gene dat seer klaer is, Psal. 37.6.

15

Maer hy verlost den ³⁰ behoeftigen vanden sweerde, van ³¹ haren monde, ende van de hant des stercken.

30 Dat is, den armen mensche, die van de godtloose verdruckt zijnde, de hulpe des Heeren van doen heeft, ende wort in het volgende vers arm genaemt, met een woort in den oorspronck beteeckenende, niet alleen schaersheyt van middelen, maer oock swackheyt des lichaems, 2.Sam. 13.4. Psal. 41.2.

31 T.w. der waenwijsen ende listigen, van de welcke vers 13. gesproken is, quade lasteringen, dreygementen ende wreede raetslagen.

16

^g So is voor den armen ³² verwachtinge: ende ³³ de boosheyt stopt haren mont toe.

g Psal. 107.42.

32 D. goet, dat te verwachten is, alsoo ond. 8.13. ende 11.18. ende 17.15.

33 D. de boose staen verstomt, ende bedwelmt, door de verwonderinge van Godes oordeelen, als voor het hooft geslagen zijnde. Siet dese maniere van spreken oock Psal. 107. vers 42.

17

^h Siet, geluck-salich is de ³⁴ mensche, den welcken Godt straft: daerom en verwerpt de kastijdinge des ³⁵ Almachtigen niet.

h Prov. 3.11, 12. Hebr. 12.5. Iac. 1.12. Apoc. 3.19.

34 Van het Hebr. woort siet bov. 4. op vers 17.

35 Siet Gen. 17. op vers 1.

18

ⁱ Want hy doet smerte aen, ende hy verbindt: hy doorwondt, ende sijne handen heelen.

i Deut. 32.39. 1.Sam. 2.6. Hos. 6.1.

19

^k In ³⁶ ses benaeuwtheden ³⁷ sal hy u verlossen: ende ³⁸ in de sevende en sal u het quaet niet aenroeren.

k Psal. 91.3, etc.

36 Een seker getal voor een onseker. siet Lev. 26. op vers 8. De sin is, dat Godt den sijnen in vele benauwtheden bystant sal bewijsen; ja in seer vele sijne hant soo laten blijcken, dat het quaet, 't welck men vreesde, niet en sal over hen komen. Siet gelijcke maniere van een groot, ende onseker getal sekerlick te stellen, Prov. 6.16. ende 24.16. ende 30.18, 29.

37 T.w. so ghy op hem door het geloove vertrout, door den gebede aenroept, ende door ware bekeeringe u leven nae sijne geboden aenstelt.

38 And. in seven. Dat hier eerst het getal van sesse, ende daer na van seven gestelt wort, dient eygentlick tot uytbreydinge, ende vercieringe der tale. Verg. Prov. 6.16. ende 30.15, 18, 21, 29.

20

In den honger sal hy u verlossen van de doot: ende in de oorloge ³⁹ van het gewelt des sweerts.

39 Hebr. van de handen des sweerts, dat is, van het gewelt der oorloge, ofte der wapenen. Alsoo Psal. 63. vers 11. item van de hant des grafs, Psal. 49.16. van de hant des stricks, Psal. 141.9. noch van de hant des grafs, Hos. 13.14. alsoo van de hant des Leeuws, ende des beers. 1.Sam. 17.37. Van de hant des honts, Psal. 22.21, etc.

21

⁴⁰ Tegen den geessel der tonge sult ghy verborgen wesen: ende ghy en sult niet vreesen van de verwoestinge, als sy komt.

40 D. tegen de laster-woorden, achterklappingen, ende leugentalen, waer door de quaetsprekende menschen tegen de vroome over al uytbreken, ende woeden. And. in. D. als ghy gelastert wort. ofte, van.

22

Tegen de verwoestinge, ende tegen den honger ⁴¹ sult ghy lacchen: ende van het gedierte der aerde en sult ghy niet vreesen.

41 D. ghy sultse belacchen, verachten, ende daerom niet beswaert zijn. lacchen, voor verachten, als ond. 39.10, 25. Psal. 2.4. ende 37.13. Prov. 31.25.

23

Want met de ⁴² steenen des velts, ⁴³ sal u verbondt zijn: ^l ende het gedierte des velts sal met u bevredicht zijn.

42 T.w. opdat ghy u aen de selve niet en stoot. De sin is, dat hy soude van alle perijckelen vry zijn, voornemelick gaende, ende reysende achter lande. Sommige verstaen door de steenen, harde, wreede, ende moetwillige menschen, die Godt de Heere in den toom soude houden, op dat de vroome daer van geen schade souden lijden. Vergel. Psal. 91. vers 12.

43 D. ghy en sult geen schade daer van lijden. Siet de selve maniere van spreken Ies. 28.15. alwaer de godtloose seggen, datse met de doot, ende de helle een verbont gemaeckt hadden; willende soo te verstaen geven, datse daer van niet en souden beschadiget worden. Siet oock Hos. 2. vers 18.

l Hos. 2.18.

24

Ende ghy sult ⁴⁴ bevinden, dat uwe ⁴⁵ tente in ⁴⁶ vrede is: ende ghy sult uwe wooninge ⁴⁷ versorgen, ende ⁴⁸ en sult niet feylen.

44 Alsoo wort het Hebr. woort genomen Genes. 3.7. ende 8.11. Num. 14.34. alsoo in't volg. vers.

45 D. huys, ofte wooninge, gelijck het volgende woort uytwijst: alsoo ond. 8.22. ende 11.14, etc. Siet oock 2.Reg. 13. op vers 5.

46 D. voorspoet ende welstant. Siet Gen. 37. op vers 14.

47 Hebr. besoecken: dat is, voorsien, gade slaen, ende acht daer op geven, volbrengende uwen schuldigen plicht tegen u huysgesin. Alsoo wort Godt geseyt te besoecken sijn volck, Ruth 1.6. als hy het spijse heeft gegeven: den mensche Psal. 8.5. als hy sorge voor hem draecht: sijnen wijnstock, Psal. 80.5. als hy hem beschermt tegen de vyanden. Vergel. Gen. 21. op vers 1.

48 D. doende uwen schuldigen plicht in't voorstaen, ende versorgen van u huys, en sult ghy geen faute hebben; gemerckt de Heere al u doen sal laten wel gelucken. Het Hebr. woort chata wort oock voor feylen, ofte missen genomen. Iud. 20.26. Siet de aenteeck. aldaer.

25

Oock sult ghy bevinden, dat u zaet menichvuldich wesen sal; ende uwe ^59[49] spruyten als het kruyt der aerde.

59[49] D. kinderen, die uyt u, ende de uwe sullen voortkomen. Alsoo ond. 21.8. ende 27.14. Iesa. 22.24. ende 48.19.

26

Ghy sult in ouderdom ten grave komen, gelijck de koorn-hoop t'sijner tijt ⁵⁰ opgevoert wort.

50 Hebr. opgaet, opklimt. Dese gelijckenisse wort genomen van vruchten, dewelcke in den tijt des oogsts uyt den acker versamelt zijnde, t'samen in groote hoopen op een geleyt ende daer na in gevoert worden: want gelijck dese niet dan vol rijp zijnde, soo op een gestapelt worden, ende op den dorsch-vloer gebracht, alsoo ist dat de vroome in haren vollen ouderdom, wanneer die hen tot eenen segen verstreckt, onverdrietelick geraken tot haer graf, het welcke een aerdt-hoop genaemt wort ond. 21.32.

27

Siet dit; wy hebben't doorsocht, het is alsoo: hoort het, ende bemerckt ghy het ⁵¹ voor u.

51 D. tot uwen besten.