Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het vij. Capittel.

Iob voortgaende in sijne klachten, beschrijft sijnen elendigen staet, niet alleen van de moeyelicke kortheyt deses levens in't gemeyn, vers 1, etc. maer oock van sijn verdriet, 3. sware sieckte, 5. ende korten voorspoet in't bysonder, 6. Hy keert sich tot Godt, hem biddende om sijnen segen voor den tijt sijnes overigen levens, die kort soude zijn, 7. over sulcks klaegt hy van het gewelt sijner straffe, 11. Daer hy doch soo swack, onweerdich, ende nietich was, 17. hy bidt om de vergevinge sijner sonden, 20.

1

HEeft niet de mensche eenen ¹ strijt op der aerden? ende zijn ² sijne dagen niet als de dagen des dach-looners?

1 Het Hebreeusch woort hier overgeset wort seer dickwils gebruyckt voor eenen strijt ofte kamp, ofte heyr, die ofte werelts is Num. 1.3, etc. ofte kerkelick, als Num. 4.3, etc. ofte, geestelick, 2.Cor. 10.4. 1.Timoth. 1. vers 18. And. gesetten tijt.

2 Verstaet den tijt sijns levens, dewelcke hier by de dagen eenes dach-looners vergeleken wort, om dat hy seker, ende gestelt is, kort, vol arbeyts, ende moeyte, nochtans achtervolcht van eenige ruste: want een dachlooner des daechs gewrocht hebbende, rust des nachts. Hier uyt wil Iob besluyten, naedien de conditie van des menschen leven soodanich is: dat hy niet en behoorde soo grouwelick geplaecht te wesen, maer wel eenige ruste te hebben, voornemelick, als hy den Heere sijnen Godt recht gevreest, ende gedient hadde.

2

Gelijck ³ de dienst-knecht ⁴ hijgt nae de ⁵ schaduwe: ende gelijck de dach-looner verwacht sijnen ⁶ werck-loon:

3 Te weten, die vermoeyt is door den arbeyt des daechs.

4 Ofte, haeckt, dat is, eernstelick begeert, ende verlangt. Alsoo, ond. 36.20.

5 Verstaet den onderganck der sonne, ende de ruste des nachts. Vergel. Psal. 102.12. ende 109.23.

6 Hebr. sijn werck, dat is, den loon sijns wercks. Vergel. Lev. 19.13. Ier. 22.13.

3

Alsoo zijn my ⁷ maenden der ⁸ ydelheyt ten erve ⁹ geworden, ende nachten der moeyte ¹⁰ zijn my voorbereydet.

7 Hebr. Ick ben gemaeckt te erven voor my maenden der ydelheyt. Hier uyt blijckt, dat Iob eenige maenden in dit verdriet geweest is. Vergel. onder 29.2.

8 Dat is, die seer ydel, moeyelick, ende verdrietich zijn geweest. Vergel. onder vers 16. ende cap. 15.31.

9 Hy wil seggen, dat sijnen arbeyt, ende lijden swaerder is, dan des knechts, ende des dach-looners: want dese met het eynde des wercx, ende met den nacht, ruste krijgen: daer hem de qualen selfs oock in de nachten by bleven.

10 Hebr. hebben my voor bereydet. siet bov. 4. op vers 19.

4

Als ick te slapen ligge, dan segge ick, Wanneer sal ick opstaen, ende ¹¹ hy den avont afgemeten hebben? ende ick ¹² worde sat ¹³ van woelingen, tot aen den ¹⁴ schemer-tijt.

11 T.w. Godt. ofte aldus: wanneer sal den avont afgemeten zijn? D. wanneer sal hy ge-eyndicht worden. Door den avont is hier te verstaen de nacht, die alsoo wort genoemt, om dat hy van den avont begint, Gen. 1.5.

12 Sat van eenich quaet te zijn, is daer van overlast te zijn, datmen des niet meer en vermach. Siet ond. 10.15. ende 14.1. ende Psal. 88.4. ende 123.3, 4. Prov. 1.31. ende 28.19. Thren. 3.15. Habac. 2.16.

13 D. van my om, ende om te keeren in het bedde.

14 T.w. des morgen-stonts: dat is, alst des morgens vroech tusschen den donckeren, ende klaren is. Alsoo kan het Hebr. woort oock genomen worden 1.Sam. 30.17. ende Psal. 119. vers 147. Van de avont-schemeringe, siet 2.Reg. 7.5. ende de aenteeck.

5

Mijn vleesch is met het ¹⁵ gewormte, ende met het ¹⁶ gruys ¹⁷ des stofs bekleedt: mijne huyt is ¹⁸ gekloven, ende ¹⁹ verachtelick geworden.

15 T.w. door de sweeren, die aen mijn lichaem zijn, uyt welcker etter, ende bloet, wormen voortkomen.

16 Verst. de roven, die van sijn gesweer afgeschrapt wierden. Andere verstaen aerd-kluyten, die aen sijn lijf hingen, om dat hy op der aerde sat, ofte lach.

17 D. (als eenige verstaen) des lichaems: soo wort het genoemt Eccl. 12.7. om dat het oorspronckelick uyt het stof der aerde genomen is, Gen. 2.7.

18 T.w. door de sweeren, die de huyt des lichaems scheuren, ende openen.

19 And. gesmolten: dat is, vloeyende van etter, ende vuyle vochticheyt.

6

²⁰ Mijne dagen zijn ²¹ lichter geweest dan een wevers spoele, ende zijn vergaen ²² sonder verwachtinge.

20 T.w. mijnes levens.

21 D. sneller: alsoo wort licht voor snel genomen, ond. 9.25. Iesa. 5.26. ende 18.2. Ier. 2.23.

22 Hebr. met niet hope, ofte, met het eynde der hope. D. Dat de hope van die wederom te krijgen ophoudt, ende een eynde neemt.

7

²³ Gedenckt dat mijn leven ^a een ²⁴ wint is: mijne ooge en sal niet wederkomen ²⁵ het goede te sien.

23 Iob keert sijne aensprake tot Godt, van den welcken hy begeert, dewijle ons leven in hem selven seer kort, ende elendich is, dat hy hem ten minsten voor den tijt, die hem hier noch overich was, wilde sijnen tijdelicken segen vergunnen, als dewelcke maer hier genooten en konde werden.

a Iob 8.9. ende 14.1, 2, 3. ende 16.22. Psal. 90.5, 6, 9. ende 102.12. ende 103.15. ende 144.4. Iesa. 40.6. Iac. 4.14. 1.Petr. 1.24.

24 D. seer nietich, ongestadich, ende haest vergaende. Siet bov. 6. op vers 26.

25 T.w. deses verganckelicken levens. Het goede te sien, is het selve te genieten, ofte te krijgen. Alsoo ond. 9.25. Psal. 128.5. Eccles. 5.17. In den selven sin wortmen geseyt de ruste te sien, Gen. 49.15. het licht te sien, ond. 33.28. het leven te sien, Ioan. 3.36. goede dagen te sien, 1.Pet. 3.10, etc.

8

De ooge des genen, die ²⁶ my [nu] siet, en sal my ²⁷ niet sien: ²⁸ uwe oogen sullen op my zijn, maer ick en sal ²⁹ niet [meer] zijn.

26 T.w. hier op der aerde. And. de ooge des gesichts; dat is, die een scherp gesichte heeft.

27 T.w. als ick van hier door de doot sal gescheyden zijn.

28 T.w. om my wel te doen, maer even-wel en sal ick hier beneden op der aerden niet zijn, om uwe goederen soo lichamelick, als geestelick te genieten. Hier toe waren de Heylige belust, eensdeels, om Godt alhier noch te dienen, ende sijnen Name groot te maken, anderdeels, om sich door het gebruyck der tijdelicker weldaden van de liefde Godts, ende de eeuwige goederen te versekeren. Siet Psal. 6.6. ende 88.11, 12, 13. ende 122.1, 2. ende 128.5.

29 T.w. in dit leven. siet bov. 3. op vers 16.

9

Een wolcke vergaet, ende vaert henen: alsoo die in het ³⁰ graf daelt, en sal niet ³¹ [weder] op komen.

30 Siet de beteeck. van het Hebreeusch woord scheol, Genes. 37.35. ende in de aenteeck. daer op.

31 T.w. in dese verganckelicke werelt: want dat Iob de opstandinge uyt den dooden vastelick gelooft heeft, blijckt ond. 19.25, 26, 27.

10

Hy en sal niet meer wederkeeren tot sijn huys: ende ³² sijne plaetse en sal hem niet meer kennen.

32 D. sijne vrienden, mede-burgers, ende bekende, die in sijn huys, stadt, ende lant woonachtich zijn. Aldus wort de plaetse genomen voor de gene die daer in zijn. Alsoo ond. 8.18. ende 20.9. Psal. 37.10. Desgelijcks worden de paden, ende wegen genomen, voor de gene, die daer op wandelen, ende reysen, bov. 6.19.

11

³³ So en sal ick oock mijnen mont niet wederhouden, ick sal spreken in benauwtheyt mijnes geestes: ick sal klagen ³⁴ in bitterheyt mijner ziele:

33 De sin is, nadien het leven des menschen in het gemeene vol ydelheyt, ende catijvicheyt is, ende ick my in het bysonder, noch daer en boven in dese extraordinare droefheyt bevinde, zijnde berooft van alle tijdelick welvaren ende vertroostinge, so moet ick ten minsten mijn treurich gemoet door den mont ontledigen.

34 D. in seer groote droeffenisse des herten. siet 2.Reg. 4. op vers 27.

12

Ben ick dan een zee, ofte ³⁵ walvisch; dat ghy om my ³⁶ wachte sett?

35 Siet van deses kracht ende gewelt, ond. cap. 41.

36 T.w. door dit groote lijden, het welcke my van alle kanten omcingelt, ende mijn gemoet dach ende nacht pijnicht: hy wil seggen, dat Godt scheen daer door hem te willen intoomen, op dat hy niemant geen quaet en dede; gelijck als of hy een zee, ofte zee-monster ware, die door de duynen, ende klippen, ende diepten binnen hare palen gehouden moeten worden, op datse geene schade den menschen aen en doen.

13

³⁷ Wanneer ick segge, Mijn bedstede sal my vertroosten: mijn leger sal van mijne klachte [wat] wechnemen:

37 T.w. by my selven: dat is, als ick dencke. siet Gen. 20. op vers 11.

14

Dan ontset ghy my met ³⁸ droomen: ende door gesichten verschrickt ghy my:

38 T.w. schrickelicke, die Godt den melancolijcken, ofte swaermoedigen laet overkomen, ofte door de nature harer sieckte, die de fantasie des menschen verderft, ofte oock door middel van den Satan, die sijne occasie waernemende, door de melancolijcke humeuren, dewelcke hy in den mensche vint, vreemde gesichten in hem veroorsaeckt.

15

So dat mijne ziele de ³⁹ verworginge kiest: de doot meer ⁴⁰ dan mijne beenderen.

39 Verst. eene geweldige, ende haestige doot: T.w. door dese gedurige quellinge.

40 D. dan het leven des lichaems. Hy wil seggen, dat hy liever hadde te sterven, dan soodanige verrotte, stinckende, ende van etter-overvloeyende beenderen lange te hebben. Hy maeckt gewach voornemelick van sijne beenderen, om dat sijne quale tot het binnenste sijnes lichaems toe ingedrongen was. Beenderen, voor de kracht, het leven, ende het binnenste des lichaems, Prov. 14.30. ende 17.22. Iesa. 38.13.

16

Ick ⁴¹ versmadese, ick en sal doch inder eeuwicheyt niet leven: houdt op ⁴² van my, want ^b mijne dagen zijn ⁴³ ydelheyt.

41 T.w mijne beenderen.

42 T.w. aldus te plagen, ende te beroeren.

b Psal. 62.10. ende 144.4.

43 Ofte als een wint, gelijck bov. vers 7. Ydelheyt wort het leven des menschen genaemt, niet alleen, om dat het kort is, ende haest verdwijnt, ond. 15. op vers 31. maer oock, om dat de mensche daer in, als in het gene, dat vol moeyte, ende verdriet is, het rechte goet, dat hem ten vollen gelucksalich maeckt, niet en vindt. Vergel. bov. vers 3. ende de aenteeck.

17

^c Wat is de mensche, ⁴⁴ dat ghy hem groot acht? ende dat ghy u herte op hem sett?

c Psal. 8.5. ende 144.3. Hebr. 2.6.

44 D. dat ghy op hem, die soo katijvich, ende nietich is, als ick nu ben, acht geeft, ende hem weerdich houdt, soo met hem gemoeyt te wesen. Vergel. de maniere van spreken bov. 1. met de aenteeck. op vers 8.

18

Ende dat ghy hem ⁴⁵ besoeckt in elcken ⁴⁶ morgen-stont? dat ghy hem ⁴⁷ in elcken oogen-blick ⁴⁸ beproeft?

45 T.w. met kastijdingen, ende straffen. Siet Genes. 21. op. vers 1.

46 Deses gedenckt hy voornemelick, om te toonen, 1. dat Godt ons te huys besoeckt met bysondere sorge, ende neersticheyt. Vergel. Thren. 3.23.
2. dat Godt ons niet en spaert, selfs als wy meest inden arbeyt zijn.
3. Dat niet alleen het midden ende eynde, maer oock het begin onses levens, ende onser wercken veel lijden onderworpen is, Psal. 88.16. ende 90.9.

47 D. dickwijls, doorgaens, onversiens, haestelick.

48 Hoe dat Godt de Heere de sijne beproeft, siet Genes. 22. op vers 1.

19

Hoe lange ⁴⁹ en keert ghy u niet af van my? [ende] en laet niet van my af, tot dat ick ⁵⁰ mijn speecksel inswelge?

49 T.w. dat ghy een eynde maken soudt, van my aldus te straffen.

50 'Tis eene gemeene maniere van spreken, beteeckenende eenen seer korten tijt, als is, sijnen adem te verhalen: als of hy seyde, Houdt ten minsten een oogenblick op van my te slaen, op dat ick mijnen adem verhale. Vergel. capit. 9.18.

20

Hebbe ick ⁵¹ gesondicht, wat sal ick ⁵² u doen, ô menschen ⁵³ Hoeder? waerom hebt ghy my u tot een ⁵⁴ tegenloop gestelt? dat ick my selven ⁵⁵ tot een last zy?

51 Verst. eenige sekere sonde hem onbekent, om de welcke dit lijden hem soude overgekomen zijn.

52 T.w. om met u versoent, ende bevredigt te worden, ten eynde dat ick uyt dit lijden geraken mochte.

53 D. die seer nauw waer neemt, wat de menschen doen; ofte die oock hares levens bewaerder zijt, daer ghy nu schijnt mijn leven te willen verderven.

54 Ofte tegen-merck, ofte doel, ofte wit, daer tegen ghy uwe pijlen uytschiet. Vergel. ond. 16.12. Het Hebr. woort beteeckent eygentlick het gene, daer tegen yemant geweldichlick aenloopt, om dat te schenden, te breken, ofte om te werpen.

55 T.w. door al het lijden, dat ghy my in, ende buyten mijn lichaem soo vreeselick aendoet, dat het my als een onverdragelicke last zy.

21

⁵⁶ Ende waerom en vergeeft ghy niet mijne overtredinge, ende en doet mijne ongerechticheyt niet ⁵⁷ wech? want nu sal ick in't stof liggen: ende ⁵⁸ ghy sult my ⁵⁹ vroech soecken, maer ick ⁶⁰ en sal niet zijn.

56 Hy wil seggen, Indien het voorgeven mijner vrienden waerachtich is, dat ick om mijner sonden wille aldus geplaegt ben (hoewel mijne conscientie anders getuycht) waerom en vergeeft ghy my die sonde niet, op dat ick niet langer aldus geplaecht en worde? want ick sal nu haest sterven, so dat ghy my alhier soeckende, om my noch wel te doen, my niet en sult vinden.

57 Hebr. voor-by-gaen, over, ofte door-gaen. Siet 2.Sam. 12. op vers 13.

58 Vergel. bov. vers 8. ende siet d'aent.

59 Het Hebr. woort beteeckent eygentlick in den morgen-stont soecken: maer om dat de dingen, die in den morgen-stont gedaen worden, met grooteren vlijt worden uytgericht, so wort het voor alle neerstige ondersoeckinge genomen. Siet ond. 8.5. Psal. 63.2. Prov. 7.15.

60 Siet bov. 3. op vers 16.