Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xx. Capittel.

Zophar verklaert oorsake te hebben, om Iob te antwoorden, vers 1, etc. vertoogt dat het geluck der godtloosen haest vergaet, 4. dat Godt de selve in alle dingen veelvuldelick plaegt, 10. het besluyt deses vertoogs, 29.

1

DOe antwoordde Zophar de Naamathiter, ende seyde;

2

¹ Daerom doen mijne ² gedachten my ³ antwoorden: ende over sulcx is mijn verhaesten ⁴ in my.

1 D. om het gene dat Iob recht te vooren gesproken hadde bov. 19.29. dreygende sijne vrienden met Godts straffe, uyt oorsake van haer verkeert oordeel, ende quaet spreken.

2 Siet van dit woort bov. 4. op vers 13.

3 And. wederkeeren: te weten, om Iob te antwoorden: want dit hadde hy te vooren noch eens gedaen, bov. cap. 11.

4 And. Om mijnent wille. Te weten, om mijne eere te verdedigen.

3

Ick hebbe aengehoort eene bestraffinge, ⁵ die my schande aen doet: maer de ⁶ geest sal ⁷ uyt mijn verstant voor my antwoorden.

5 Hebr. eene bestraffinge, ofte, tucht mijner schande; dat is, die met mijne schaemte, ende schande vereenicht is, overmits Iob ons daer in bestraft van onwetentheyt, ende onbeleeftheyt: alsoo mijne schande, ofte, schaemte, voor het gene, dat my schande aendoet, ofte beschaemt maeckt. 1.Sam. 13.13. boven 19.5.

6 Verstaet den H. Geest, van den welcken de rechte wetenschap, ende uytsprake voortkomt. Num. 11.29. 1.Corint. 12.11. Ofte verstaet de ziele des menschen, die niet alleen met redelick verstant begaeft is, door de scheppinge, maer oock met over-naturelicke wetenschap verlicht wort door de wedergeboorte.

7 D. uyt welgestelde, ende gematichde sinnen, ende niet uyt toornigen gemoede, ende quade passie. ofte, boven mijn verstant.

4

Weet ghy dit? van altoos af, van dat ⁸ [Godt] den mensche op de werelt geset heeft,

8 Vergel. bov. 3. op vers 20. also onder vers 23, ende 25. alwaer het woort Godt oock ingevoecht is.

5

^a Dat het ⁹ gejuych der godloosen ¹⁰ van nae by geweest is, ende de vreuchde des huychelaers voor een oogenblick?

a Psal. 37.35, 36.

9 Ofte, het vreuchden-geschrey: dat is, de blijtschap, ende vreuchde, voortkomende uyt den tijdelicken voorspoet.

10 D. van onlancks begonnen. Alsoo worden de nieuwe Goden genoemt, Goden van naeby gekomen, Deuter. 32.17. D. onlancks opgekomen. Vergel. bov. 17.12.

[fol. 240r]

6

Wanneer sijne hoocheyt ¹¹ tot den hemel toe op klomme; ende sijn hooft tot aen de wolcken raeckte:

11 D. seer uytstake. siet Gen. 11. op vers 4.

7

Sal hy gelijck ¹² sijn dreck in eeuwicheyt vergaen: die hem gesien hadden, sullen seggen, Waer is hy?

12 Vergel. 1.Reg. 14.10.

8

Hy sal wech vliegen ¹³ als een droom, datmen hem niet vinden en sal: ende hy sal verjaecht worden, als een ¹⁴ gesichte des nachts.

13 D. seer hastelick, ende schielick: want gelijck de gedachtenisse des drooms selve seer lichtelick verdwijnt, alsoo en vintmen oock gemeenelick niet, wanneermen wacker wort 'tgene men gedroomt heeft. Ies. 29.7, 8.

14 T.w. dat den mensche in sijnen droom vertoont wort.

9

De ooge die hem sach, ¹⁵ en sal't niet meer doen: ende ¹⁶ sijne plaetse en sal hem niet meer aenschouwen.

15 Hebr. en sal niet toedoen: dat is, en sal hem niet meer sien. verg. Gen. 8. op Vers 10.

16 D. hy en sal in sijne plaetse niet meer gesien, noch gevonden worden. Siet boven cap. 7. op vers 10.

10

Sijne kinderen sullen soecken de arme ¹⁷ te behagen: ende sijne handen sullen ¹⁸ sijn vermogen moeten weder uyt keeren.

17 T.w. om datse noch armer souden worden, dan de gemeene arme, ofte om datse vreesen souden vande arme, die van hare ouderen gewelt geleden hadden, voor het gerichte betrocken te worden.

18 D. sijn goet, dat hy met gewelt den armen onttrocken heeft.

11

Sijne beenderen sullen vol ¹⁹ sijner verborgene [sonden] zijn: welcker ²⁰ elck een met hem op het stof neder liggen sal.

19 Vergelijckt Psal. 90.8. ende de aent. Sommige verstaen't van de sonden der jeucht, verstaende de sonden inden tyt sijner jonckheyt begaen, mitsgaders de plagen, ende de sieckten, die de sonden der jonckheyt plegen na te volgen, als rechtveerdige oordeelen Godts.

20 T.w. der beenderen, vol vande plagen sijner sonden, de welcke hem alle tot de doot toe by blijven sullen. And. elk een, T.w. der heymelicke sonde sijner jonckheyt. De sin comt op een uyt.

12

Indien het ²¹ quaet in ²² sijnen mont ²³ soet is, hy dat ²⁴ verbergt onder sijne tonge,

21 T.w. der sonde, ende boosheyt. Alsoo Gen. 6.5. 1.Sam. 17.28. Psal. 28.4, etc.

22 D. in sijn oordeel, ende beweginge. Alsoo is 't woort mont in het tegen-deel genomen, Psa. 119.103.

23 Dat is, aengenaem, ende vermakelick, als eene lieflijcke spijse in de mont: want gelijck dese wat in de mont gehouden zijnde, den mensche somtijts wel voor een wijle vermaeckt, maer daer na seer bitterlick opkomt, ofte in het lijf weedom veroorsaeckt, alsoo sal de sonde voor eenen tijt lanck den mensche wel wat genoechte geven, maer de straffe, die daer op volcht, is met groote smerte vereenicht. Vergel. Prov. 5.3, 4.

24 T.w. om den smaeck, dat is, het vermaeck der sonde te langer te behouden. Vergel. het volgende vers.

13

Hy ²⁵ dat spaert, ende het selve niet en verlaet, maer dat in't midden van sijn gehemelte inhoudt;

25 T.w. dat quaet der sonde, het welcke hier, als vooren by eene spijse vergeleken wort.

14

Sijne ²⁶ spijse sal in sijn ingewant verandert worden: galle ²⁷ der adderen salse ²⁸ in't binnenste van hem zijn.

26 Hebr. sijn broot. Hy blijft in de voorgaende gelijckenisse.

27 Welcker vergift seer haestelick doodt.

28 D. in syn herte, ofte ziele. Alsoo 1.Reg. 3.28. Psal. 49.12. ende 51.12. ende 55.5. ende 62.5. ende 94.19. Ier. 9.8. ende 31.33.

15

Hy heeft goet ²⁹ ingeslockt, maer ³⁰ sal het uytspouwen: Godt sal 't uyt sijnen buyck uytdrijven.

29 D. met groote greticheyt, giericheyt, ende onversadelicke begeerte vergadert. Hy oordeelt dat Iob sijn goet qualick gekregen hadde.

30 Dat is, sijne sonden, ongerechticheden, ende geroofde middelen sullen hem soo bekomen, als eenen, die sijne spijse pijnelick uytwalcht, ofte als het sterckste vergift, dat yemant ingedroncken heeft.

16

Het vergift der adderen sal hy suygen: de tonge der slange sal hem dooden.

17

³¹ De stroomen, rivieren, beken ³² van honich, ende boter, en sal hy niet sien.

31 Verstaet hier mede eenen grooten, ende rijcken overvloet van allerley goederen. Alsoo Psal. 46.5. Iesa. 41. vers 18. Ioan. 7.38.

32 Door dese dingen, ende andere, worden in de Heylige Schrift te kennen gegeven seer uytnemende segeningen, dit tijdelicke leven rakende. siet Exod. 3.8. 2.Reg. 18.32. ond. 29.6. ende de aenteeck.

18

Den ³³ arbeyt sal hy ³⁴ wedergeven ende niet ³⁵ inslocken: ³⁶ nae't vermogen sijner veranderinge, so en sal hy van vreuchde niet opspringen.

33 Dat is, anderer luyden goet, dat sy door haren arbeyt gewonnen hadden. Alsoo Deut. 28.33. Iob 39.14. Psal. 78.46. ende 109.11.

34 T.w. aen de gene, die hy onrecht gedaen, ende het hare gerooft hadde, zijnde tot dese wedergevinge van de Overicheyt gedwongen.

35 D. niet verdoen, nochte genieten. Dit en strijt niet tegen het inslocken, daer van gesproken is vers 15. want dat is te verstaen van het onrechtveerdich verkrijgen, ende het besitten voor eenen tijt; maer dit van het geduerich gebruyck.

36 T.w. nae sijn vermogen: dat is, nae dat hy rijck ende machtich geweest is, sal hy arm ende katijvich worden, het welcke genaemt wort sijne veranderinge. Ofte, nae de mate, grootheyt, ende veelheyt van het goet, dat hy gestoolen, ofte gerooft heeft, sal sijne wedergevinge moeten zijn: ende dese wort sijne veranderinge genaemt, om dat hy daer door arm wort die rijck was.

19

Om dat hy onderdruckt heeft, de arme verlaten heeft, ^b een huys gerooft heeft, ³⁷ dat hy niet opgebouwt en hadde.

b Eccles. 5.12.

37 And. ende hy en heeft het niet gebouwt. D. hy heeft de huysen wel gerooft, maer en heeft den armen geene huysen gebouwt.

20

³⁸ Om dat hy geen ruste ³⁹ in sijnen buyck gekent en heeft: so en sal hy van sijn ⁴⁰ gewenscht goet niet uyt-behouden.

38 D. om dat hy eenen onversadelicken buyck gehadt heeft. siet vers 15.

39 D. in sijn herte, ofte binnenste. Siet bov. 15. op vers 2. ofte, in sijnen persoon, zijnde een deel voor het geheele genomen.

40 Hebr. wensch, ofte begeerte. D. gewenschte ofte begeerlicke dingen.

21

Daer en sal niets overich zijn dat hy ete: daerom en sal ⁴¹ hy niet wachten nae sijn goet.

41 T.w. overmits hy door sijnen noot soo t'eenemael sal vallen, dat hy geene uytkomste sien en sal, om yet beters te verwachten.

22

⁴² Als sijne genoechsaemheyt sal vol zijn, sal hem bange zijn: ⁴³ alle hant des elendigen sal over hem komen.

42 Dat is, als hy goets, ende rijckdoms genoech sal hebben, om geluckelick sijn leven over te brengen.

43 D. alle arme, die van hem berooft zijn, ende beroyt gemaeckt, sullen het hare weder soecken te krijgen.

23

Daer ⁴⁴ zy [wat] om sijnen buyck te vullen, [Godt] sal over hem de hitte sijns toorns senden, ende over hem ⁴⁵ regenen ⁴⁶ op sijne spijse.

44 D. genomen datter eenigen voor-raet der spijse, ende dranck zy om hem te versadigen.

45 T.w. sijne plagen, ende rechtveerdige straffen. Vergel. Psal. 11.7.

46 T.w. datse hem niet en bekome. And. als hy eet. Verg. Num. 11.33.

24

⁴⁷ Hy zy gevloden vande ysere wapenen, de stalen boge sal hem ⁴⁸ doorschieten.

47 D. genomen dat hy door de vlucht een perijckel ontkomen zy, een ander sal hem treffen. Dit selve wort met andere manieren van spreken oock uyt gedruckt, Ies. 24.18. Iere. 48.44. Amos 5.19.

48 Hebr. eygentlick doorgaen.

25

Men sal [het ⁴⁹ sweert] uyttrecken, 'tsal uyt het lijf uytgaen, ende ⁵⁰ glintserende uyt ⁵¹ sijne galle voortkomen: verschrickingen sullen over hem zijn.

49 Het woort sweert, is begrepen in het woort schalaph, uyttrecken, het welcke meest van het sweert gebruyckt wort. siet Num. 22. versen 23, 31. Iud. 8.20. ende 9.54. ende 20. versen 2, 25. 1.Sam. 31.4. And. Hy (T.w. Godt) sal uytttrecken, etc. siet bov. versen 4, ende 23. ende ond. 21.17. ende Deut. 32.41, 42.

50 Hebr. de glintser, blick, ofte glants, te weten, des sweerts, dat is, de blinckende punt des sweerts. Alsoo wort het Hebr. woort genomen, Deut. 32.41. Ezech. 21.10, 15. Nahum 3.3. Hab. 3.11.

51 Verst. het binnenste sijns lichaems; waer mede beteeckent wort eene doodelicke plage, dat is, des boosen onderganck.

26

Alle ⁵² duysternisse sal verborgen zijn in ⁵³ sijne schuyl-plaetsen; ⁵⁴ een vyer, dat ⁵⁵ niet opgeblasen is, sal hem verteeren: ⁵⁶ den overigen in sijne tente sal't qualick gaen.

52 D. tegenspoet, ende rampsalicheyt, die hem Godt van wegen sijne boosheyt laet overkomen. Siet Gen. 15. op vers 12. sommige verstaen dat sijne schuyl-plaetsen daer hy sich in 't donckeren meende te verbergen, sullen licht zijn.

53 Verst. de schuyl-hoecken, ende heymelicke middelen, die de boose poogen uyt te vinden, om Godes oordeelen te ontgaen. De sin is, dattet soo verre is, van daer in eenige hulpe te sullen vinden, dat daer in oock anders niet voor hen wech geleyt en is dan tegenspoet, ende elende. Andere verstaen de opgeslotene rijckdommen der boosen, van dewelcke hy niet goets genieten, maer allerley verdriet krijgen soude. Siet van het Hebreeusch woort Psal. 17.14.

54 Verstaet den toorn ende de wrake Godts, de welcke by een vyer vergeleken wort. Siet Deuter. 32.22. met de aenteeck. Item Ies. 26.11. Ier. 15.14. Thren. 2.3.

55 D. niet aengesteken van eenich mensche, maer voortkomende van Godes rechtveerdich oordeel. Het schijnt dat hy siet op het gene, dat staet bov. 1.16. Men kan dit oock verstaen in het gemeyn van de oordeelen Godts ende het helsche vyer. Vergel. Iesa. 30.33.

56 Verstaet sijne huysgenooten, ende nakomelingen, die sijne boosheyt navolgen.

27

⁵⁷ Den hemel sal sijne ongerechticheyt openbaren; ende de aerde sal haer tegens hem opmaken.

57 De sin is, dat alle schepselen, hemelsche, ende aerdsche, geestelicke, ende lichamelicke, levendige, ende levenloose, Gode ten dienste sullen staen, om sijne rechtveerdige oordeelen tegen de godtloose uyt te voeren.

28

De inkomste van sijn huys sal ⁵⁸ wech-gevoert worden: ⁵⁹ 't sal al henen vloeyen inden ⁶⁰ dach sijnes toorns.

58 D. wech geraken, versmelten, ende vergaen.

59 Hebr. zijn wech-vloeyende, ofte, uytgestort. in't getal van velen.

60 Verstaet den dach des toorns Godts: dat is, den gesetten tyt, in welcken Godt sijne gramschap bewijsen soude, met sijne rechtveerdige straffen uyt te senden. Vergel. ond. 24.1. Prov. 6.34. ende 11.4. Ies. 13.13. Thren. 2.21. Ezech. 22.24. Zeph. 1.15. Rom. 2.5.

29

Dit is het ⁶¹ deel des godtloosen menschen van Godt, ende de ⁶² erve ⁶³ sijner redenen van Godt.

61 Dat is, de loon, ofte straffe, den boosen van Godt nae sijn rechtveerdich oordeel toebescheyden.

62 Verstaet het selve, dat recht te vooren een deel genaemt is. Alsoo ond. 27.13 ende 31.2. Psal. 50.18. Ies. 17.14. ende 57.6. vers 13. ende 31.2.

63 D. van de lasterlicke propoosten, die de godtloose tegens Godt uytgieten. And. sijner uytsprake, van Godt: D. van het rechtveerdich vonnisse 'twelck Godt voorgenomen heeft tegens den godtloosen uyt te voeren.