Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxj. Capittel.

Iob versoeckt gehoor van sijne vrienden, vers 1, etc. geeft reden waerom sijn geest ontstelt zy, 4. toont dat de godtloose meest geluckich zijn in de werelt, 7. hoewelse Godt lasteren, 14. hy verfoeytse, 16. nochtans wordense hier selden gestraft, 17. Godt is gerechtich, hoewel hy ongelijckelick met de menschen handelt, 22. Iob komt de quade oordeelen sijner vrienden vooren, diese hadden van sijne kinderen, 27. bewijst dat de godtloose hier meest tot het eynde hares levens toe van alle straffe vry zijn, 29. hy verwerpt sijner vrienden vertroostingen, 34.

1

MAer Iob antwoordde, ende seyde:

2

¹ Hooret aendachtelick mijne reden: ende laet ² dit zijn ³ uwe vertroostingen.

1 Hebr. hoorende hooret.

2 T.w. dat ghy stille swijget, ende my met aendacht toehooret.

3 D. in de plaetse van de vertroostingen, die ghy my in desen droevigen staet behoordet te geven.

3

Verdraget my, ende ick sal spreken: ende na dat ick gesproken sal hebben, ⁴ spottet [dan].

4 Naeml. ghy Zophar, die met uwe verhaestinge recht te vooren mijn propoost afgebroken hebt, boven 20.2. Iob houdt Zophars antwoorde voor bespottinge.

4

Is (my aengaende) mijne klachte ⁵ tot den mensche? doch ⁶ of 't soo ware, ⁷ waerom en soude mijn geest niet ⁸ verdrietich zijn?

5 Hy wil seggen, Nee, maer veel meer tot Godt; die alleen sijne conscientie sach, ende sijn onschult verdedigen konde. De menschen, als sijne vrienden, deden hem anders niet dan quellingen aen.

6 T.w. dat mijne klachte tot den mensche ware.

7 Dewijle de menschen tegen my, die soo elendich ben, soo onbeleeft zijn.

8 Ofte, benaeuwt zijn. Hebr. bekort zijn. Alsoo kortheyt des geestes, voor benaeuwtheyt des geestes, Exod. 6.8. Elders, verdrietich zijn. Siet Iud. 16. op vers 16.

5

Siet my aen, ende wordet ⁹ verbaest: ende ¹⁰ legget de hant op den mont.

9 T.w. door de aenmerckinge mijner grooter elende.

10 T.w. tot een teecken van stilswijgentheyt, komende uyt verschrickinge, die mijn lijden u behoort te veroorsaken. siet van dese maniere van spreken, Iudic. 18. op vers 19. item ond. 29.9. ende 39.37. Prov. 30.32.

6

Ia wanneer ick ¹¹ [daer aen] gedencke, so worde ick beroert, ende mijn vleesch heeft een grouwen gevattet.

11 T.w. dat ick dus veel lijden moet, die vroom ben, ende vele soo welvaren, die godtloos zijn: gelijck in 't volgende geseyt wort.

[fol. 240v]

7

^a Waerom leven de godtloose, worden out, ja worden geweldich in vermogen?

a Psal. 17.10. ende 73.12. Ierem. 12.1. Habac. 1.16.

8

Haer ¹² zaet is bestendich met hen voor haer aengesichte, ende hare ¹³ spruyten zijn voor haren oogen.

12 D. kinderen, nakomelingen. Siet Genes. 9. op vers 9. ende Levit. 21. op vers 15. de welcke in 't volgende worden genaemt spruyten.

13 Siet bov. 5. op vers 25.

9

Hare huysen hebben ¹⁴ vrede, sonder vreese: ende de ¹⁵ roede Godts en is op hen niet.

14 Hebr. hare huysen vrede: dat is, hebben vrede, ofte zijn in vrede. Siet gelijcke maniere van spreken, 2.Sam. 17. vers 3. ende d'aenteeck. Vrede voor voorspoet, ende welstant. Siet Gen. 37. op vers 14.

15 D. de straffe, ende kastijdinge Godts. siet bov. 9. op vers 34.

10

¹⁶ Sijnen stier bespringt, ende en mist niet: sijne koe kalft, ende en misdraecht niet.

16 T.w. des godtloosen. 'Tis eene veranderinge des getals: want van de godtloose wort het veelvoudich getal gebruyckt inde 3 voorgaende versen als oock inde volgende 11, 12, 13, etc. maer hier wort het eenvoudich getal genomen. Alsoo Exod. 34.15. ende bov. 14.12, etc.

11

Hare jonge kinderen senden ¹⁷ sy uyt als eene ¹⁸ kudde: ende hare kinderen ¹⁹ huppelen.

17 T.w. de godtloose.

18 T.w. van schapen, ofte geyten. siet van het Hebr. woort, Genes. 12. op vers 16. De sin is, datse vele kinderen hebben; die haer over al in den lande met vermakinge der ouderen uytbreyden.

19 Namelick van uytwendige weelde, ende inwendige vreuchde: gelijck het jonge vee gewoon is te doen in vette weyden, die allesins wel versien, ende bewaret zijn.

12

Sy ²⁰ heffen op met den trommel, ende de harpe; ende sy verblijden sich op het geluyt des orgels.

20 T.w. de voeten, ofte de stemme.

13

In't ²¹ goede ²² verslijten sy hare dagen; ende ²³ in eenen oogenblick dalen sy in't graf.

21 T.w. des tijdelicken levens, als staet, aensien, rijckdom, gemack, ende goeden welstant. Alsoo ond. vers 25. Psal. 104.28. Pro. 11.10. Eccles. 6.3. Ies. 1.19, etc.

22 Ofte, verouden.

23 D. haestelick, sonder in lanckduerige, ende pijnelicke smerten te quelen.

14

^b Nochtans ²⁴ seggen sy tot Godt, Wijckt van ons: want aen de kennisse ²⁵ uwer wegen en hebben wy geenen lust.

b Iob 22.17.

24 Te weten, niet soo seer met de mont, om datse hen des schamen, als met het herte, 'twelck vol is van verachtinge des godtlicken Naems. Vergel. Psal. 14.1. ende 36.2. Malach. 3.14, 15.

25 Siet Gen. 18. op vers 19.

15

^c Wat is de Almachtige, dat wy hem souden dienen? ende wat bate sullen wy hebben, ²⁶ dat wy hem aenloopen souden?

c Exod. 5.2. Malach. 3.14.

26 T.w. om hem aen te roepen, gelijck Ier. 7.16.

16

[Doch] siet, ²⁷ haer goet en is niet in hare hant: ^d de ²⁸ raet der godtloosen is verre van my.

27 D. haer welvaren en is in haer gewelt niet, maer alleen in de genadigen segen des Alderhoochsten. Iob spreeckt hier in sijn persoon, ende verfoeyt de ydelheyt, ende godtloosheyt der ongeloovige, ende onvroome menschen, verklarende geene gemeenschap daer mede te willen hebben.

d Iob 22.18.

28 D. het gevoelen, voornemen, ende bedrijf. Vergel. Deut. 32.28. bov. 10.3. ende 18.7. Psal. 1.1.

17

²⁹ Hoe dickwils geschiet het dat ³⁰ de lampe der godtloosen uyt-gebluscht wort, ende haer verderf haer over komt? dat [Godt hen] ^e smerten uytdeelt in sijnen toorn?

29 Hy wilt seggen, Niet seer dickwils: alsoo ond. vers 20. Hy staet wel toe, dattet somtijts gebeurt het gene Zophar gedreven hadde bov. 20. vers 5. ende Bildad 18. vers 5. maer loochent sulcx dickwils te geschieden, veel min altijt. Alsoo in't volgende.

30 Dat is, sijn voorspoet, ende welvaren. Siet bov. 18. op vers 5.

e Iob 20.29. Psal. 11.6, 7.

18

Datse ³¹ gelijck stroo worden voor den wint; ende gelijck kaf, dat de wervel-wint wech steelt?

31 Vergelijckt onder 27.21. Psal. 1.4. ende 35.5. Ies. 17.13. ende 29.5. Hos. 13.3.

19

Dat Godt sijn ³² gewelt ³³ wech-lecht voor sijne kinderen; ³⁴ hem ³⁵ vergeldt, dat hy't gewaer wort?

32 Verstaet des godtloosen gewelt, dat is de straffe, die hy door gewelt ende moetwille aen anderen bedreven, verdient heeft.

33 Dat is, verstelt, ende ophoudt, om die op sijne kinderen, die de voetstappen sijner godtloosheyt navolgen, daer na te brengen. Exod. 20.5. Hy siet op het gene dat Zophar geseyt hadde, bov. 20.10.

34 D. den boosen selve in sijnen eygenen persoon.

35 Het Hebr. woort beteeckent niet alleen de vergeldinge der weldadicheyt voor eene goede daet, als Ruth. 2.12. 1.Sam. 24.20. ond. 41.2. maer oock de vergeldinge der straffe, voor eene quade daet, als hier, ende ond. vers 31. ende Iud. 1.7. 2.Sam. 3.39. Ierem. 32.18.

20

Dat sijne oogen sijnen onderganck sien, ende ³⁶ hy drincke vande grimmicheyt des Almachtigen?

36 D. hy krijcht de straffe der gramschap Godes. De maniere van spreken is daer van genomen, om dat Godts wrake by eenen dranck vergeleken wort. Siet Psal. 75. op vers 9.

21

Want ³⁷ wat lust soude hy na sich aen sijnen huyse hebben, ³⁸ als het getal sijner maenden afgesneden is?

37 Hy wil seggen, Geenen; overmits de menschen doot zijnde, geene kennisse en hebben van het gene hier beneden geschiedt. Vergel. bov. 14.21. Iob bejegent hier mede den genen, die op het voorgaende hadden mogen seggen: So de boose in haren eygenen persoon in dit leven niet gestraft en worden, ten minsten worden immers hare kinderen na hare doot geplaecht; waer op Iob antwoordt dat sulcks den dooden niet en deert, die daer van niet en weten.

38 D. als de gesette tijt sijns levens geeyndicht is.

22

^f Salmen Godt ³⁹ wetenschap leeren; daer hy de ⁴⁰ hooge ⁴¹ richt?

f Ies. 40.13. Rom. 11.34. 1.Cor. 2.16.

39 T.w. waer door hy behoefde te verstaen, hoe hy de werelt wijselick, ende rechtveerdelick soude konnen regeren. Iob wil hier mede voorkomen de gene, die hadden mogen vragen, hoe de gerechticheyt Godes lijden kan, dat de godtloose hier so sachtkens getracteert worden. Hy antwoordt, dat Godt niemants onderwijs en behoeft, zijnde sijnen wille den oppersten regel van al dat recht, ende goet is, ende daerom sijne regeringe soo wel rechtveerdich, als onbegrijpelick. Vergel. Gen. 18.25. bov. 8.3. ende 34.12. Rom. 3.5, 6. ende 11.33, 34.

40 Verstaet de Engelen, ende die inde werelt verheven zijn.

41 D. regeert, ofte, oordeelt.

23

⁴² Dese sterft ⁴³ inde kracht sijner volkomenheyt; daer hy gantsch stille ende gerust was:

42 Hy verklaert hoe wonderbaerlick Godt den mensche regeert.

43 D. in't beste, ende hoochste sijns tijdelicken voorspoets.

24

Sijne ⁴⁴ melck-vaten waren vol melcks; ende het ⁴⁵ merch sijner beenen was bevochticht:

44 Verst. hier door allerley overvloet van tijdelicke middelen.

45 Verstaet de gesontheyt des lichhaems; gelijck door de dorricheyt van het gebeente, de quade gestaltenisse des lichaems. ond. 30.30. Psal. 102. vers 4.

25

D'ander daer-en-tegen sterft ⁴⁶ met eene bittere ziele: ende hy en heeft van het ⁴⁷ goede niet ⁴⁸ gegeten.

46 D. zijnde in groote droefheyt des herten. Vergel. 2.Reg. 4. de aenteeck. op vers 27.

47 T.w. deses tijdelicken levens, als bov. vers 13. Siet de aenteeck.

48 D. gebruyckt, ofte genooten. Alsoo is, eten dickwils voor krijgen, ende genieten, inde H. Schrift genomen, niet alleen in 't goede, Proverb. 13.2. Ies. 1.19. ende 55.1, 2. maer oock in 't quade, Prov. 1.31.

26

Sy liggen ⁴⁹ t'samen neder in het stof; ^g ende het gewormte overdecktse.

49 D. de eene moet soo wel als de andere sterven, ende verrotten in de aerde. Vergel. Eccl. 9.2, 3.

g Iob 17.14.

27

⁵⁰ Siet ick weet u lieder gedachten, ende de ⁵¹ boose verdichtselen, [daer mede] ghy tegen my gewelt doet.

50 Iob spreeckt sijne vrienden toe, om de gedachten, diese van sijne kinderen mochten hebben, voor te komen.

51 Het Hebr. woort beteeckent wel in't gemeyn allerley gedachte, als bov. 17.11. maer oock in't bysonder een boos gedachte, als hier, item Prov. 12.2. ende 14.17. ende 24. vers 8. Ies. 32.7. somtijts beteeckent het oock een kloeck, ende voorsichtich bedencken, als Prov. 1.4. ende 3.21.

28

Want ghy sullet ⁵² seggen, Waer is ⁵³ het huys vanden Prince? ende waer is de tente vande wooningen der ⁵⁴ godloosen?

52 T.w. in uwe herten.

53 Sommige verstaen het huys van Iobs outsten sone, het welcke dewijle het geruineert was, zijnde door een onweder omgeworpen geweest, bov. 1.19. so schijnt het dat de vrienden Iobs daer uyt besluyten wilden, dat die sone een godtloos mensche geweest was, andre verstaen't in't generael.

54 Hy spreeckt in't veelvoudich getal, siende op de andere kinderen Iobs, ende op de huys-genooten van Iobs outste sone, die mede daer onder vergaen zijn; ofte meynende de wooningen van andere godtloose, die oyt geweest waren: onder dewelcke sijne vrienden, Iobs sone, als eenen dien sy den selven gelijck mochten oordeelen, scheenen bedecktelick te verstaen.

29

Hebbet ghy lieden niet ⁵⁵ gevraget ⁵⁶ de voor-by-gaende op den wege? ende kennet ghy hare ⁵⁷ teeckenen niet?

55 T.w. hoe't gaet met de vroome, ende de onvroome in dese werelt: als of hy seyde, Indien ghy dat gedaen haddet, ghy soudet vernomen hebben de waerheyt van 't gene ick nu seggen sal. Siet het volgende vers.

56 Dat is, de reysende lieden, die gemeynelick veel sien, ende hooren, ende daer door vele ervarentheyt, ende wetenschap van alles krijgen.

57 Verstaet de omstandicheden van persoonen, tijden, ende plaetsen, dienende tot versekeeringe van het gene sy verhalen.

30

^h Dat de boose ⁵⁸ onttrocken wort ten dage des verderfs; ⁵⁹ [datse] ten dage der ⁶⁰ verbolgentheden ontvoeret worden.

h Prov. 16.4.

58 T.w. op dat de gemeene plagen over hem niet en komen, maer dat hy daer van meer dan andere, verschoont blijve.

59 T.w. de boose. Veranderinge des getals. Siet bov. vers 10. De sin is in't voorgaende lidt.

60 Verstaet de straffen, die door Godes toorn over de sonden der menschen komen. Toorn, ofte gramschap, wort dickwils genomen voor de straffe, die daer uyt voortkomt, siet Exod. 15.7. Num. 16.46. Psal. 78.49. ende 85.4. Thren. 4.11, etc.

31

Wie sal ⁶¹ hem in't aengesichte sijnen ⁶² wech vertoonen? als hy ⁶³ [wat] doet, ⁶⁴ wie sal hem vergelden?

61 T.w. den godtloosen.

62 D. de maniere, alsoo hy sijn leven aenstelt, om hem daer over te onderwijsen, ende te berispen. Siet Gen. 6. op vers 12.

63 Te weten, wat quaets.

64 Dat is, wie straft hem daer over? Want Godt laet hem hier ten meestendeel vry gaen, ende de menschen vreesen sijn gewelt.

32

Eyndelick wort hy nae ⁶⁵ de graven gebracht: ende ⁶⁶ is geduerich in den aerd-hoop.

65 Verstaet een der graven. Siet 2.Reg. 22. op vers 20. ofte tot de plaetse der graven. De sin is, dat hy noch eene eerlicke begravinge krijcht. Vergel. Luc. 16.22, 23.

66 D. hy blijft in't graf, als in eene gemackelicke slaep-plaetse liggende.

33

⁶⁷ De kluyten des dals zijn hem soet, ende hy ⁶⁸ treckt na sich alle menschen; ende der gener die ⁶⁹ voor hem geweest zijn en is geen getal.

67 De sin is, dat het graf hem eene plaetse is als nae sijnen wensch, zijnde daer met vrede sonder sorge, ende sonder kennisse van het quaet, dat na sijne doot sijnen kinderen soude mogen overkomen. De Prophete spreeckt van het doode lichaem, als van eene levendige persoone.

68 De sin is, dat hyse al heeft na hem volgende: want een yder is gestelt eenmael te sterven. Hierom ten aensien van de lichamelicke doot en wedervaert den boosen anders niet, dan dat in't gemeen allen moet overkomen.

69 Hebr. voor sijn aengesichte: dat is, eer hy storf is het getal oneyndelick geweest, der gener die gestorven waren.

34

Hoe vertroost ⁷⁰ ghy my dan met ydelheyt? dewijle [in] uwe antwoorden ⁷¹ overtredinge overich is.

70 T.w. ghy mijne vrienden.

71 D. dewijlse valsch zijn, ende van geender weerde, ende vol van vergrijpinge tegen Godt, ende tegen my uwen naesten.