Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxx. Capittel.

Iob stelt tegen sijnen voorgaenden welstant, sijne tegenwoordige elende, bestaende in groote verachtinge, die hem de onweerdichste lieden aendeden, vers 1, etc. in wreede aenvechtinge, daer mede hy in sijn geloove, ende hope bestreden wiert, 12. in verschrickingen, 15. in anxt, 16. in smerten des lichaems, 17. in uyterste smaetheyt, ende vernederinge, daer in hy niet verhoort en wiert, 19. in doodelicke verswackinge sijner krachten, 22. niet tegenstaende sijne vroomicheyt, 25. in't gewelt sijner sieckte, 27. in droefheyt, ende geklach, 31.

1

MAer nu lacchen over my ¹ mindere dan ick van dagen, welcker vaderen ick versmaet soude hebben; ² om by de honden mijner kudde te stellen.

1 D. jonger van jaren. Alsoo ond. 32.6. Het woort dagen wort oock nagelaten, de selve sin blijvende, Gen. 19.31. ende 48.14. Ios. 6.26. Iud. 6.15. Alsoo groote, voor oude, 1.Sam. 17.28. ende ond. 32.9.

2 D. om acht te nemen over de honden, die mijne schapen, ende geyten bewaerden.

2

Waertoe soude my oock geweest zijn de kracht ³ harer handen? ⁴ sy was [door] ouderdom in hen vergaen.

3 Dat is, hares lichaems.

4 T.w. de kracht. And. de ouderdom was aen hen verloren. D. de oude jaren waren in hen vruchteloos, zijnde sonder verstant, ende voorsichticheyt, die in de oude lieden vereyscht wort.

3

Die door ⁵ gebreck, ende honger eensaem waren, vliedende nae ⁶ dorre plaetsen; [in 't] ⁷ donckere, ⁸ woeste, ende verwoestede.

5 Te weten, dat hen overquam door hare onachtsaemheyt, ende leuyicheyt.

6 In welcke sy verdreven waren, als onweerdige van het geselschap der menschen, ofte die sy selve verkoren door schaemte, ende vreese, om uyt aller lieden oogen te wesen.

7 Het Hebr. woort beteeckent eygentlick den voorledenen nacht, ofte avont, Genes. 19.34. maer hier ist voor donckerheyt, ofte donckere plaetsen genomen, als dicke bosschagien, speloncken, woeste, ende ruyge heyden, die verre van de wooningen der menschen afgesondert zijn. And. eertijts woeste, etc.

8 Dese twee woorden zijn t'samen gevoecht, om eene groote woesticheyt daer mede uyt te drucken. Alsoo ond. 38.27. Zephan. 1.15.

4

Die ⁹ siltige kruyden pluckten by de struycken; ende welcker spijse was de wortel der ¹⁰ jeneveren.

9 D. die in soutachtige aerde groeyen. And. pappel, ofte, wilde kruyden.

10 Siet 1.Reg. 19. vers 5. ende de aent. hy wil seggen, dat sy gegeten hebben 't gene anders niet eetbaer en was. and. de Ienever-wortel was om [haer] te warmen. Vergel. Iesa. 47.14. alwaer het hebreeusch woort alsoo gebruyckt wort.

5

Sy wierden uyt ¹¹ het midden uytgedreven: (men jouwde over hen, als [over] eenen dief,)

11 Te weten der steden, ofte der menschen, om datmen een misvertrouwen, ende quaet vermoeden van hen hadde. And. uyt het geselschap, t.w. der menschen.

6

Op datse woonen souden inde kloven der dalen, de holen des stofs, ende der steen-rotzen.

7

¹² Sy schreeuwden tusschen de struycken, onder de netelen ¹³ vergaderden sy sich.

12 T.w. uyt het gevoelen van haren noot, ruchelende als wout-ezelen, die hongerich zijn: in welcken sin dit woort gebruyckt wort bov. 6. vers 5. ende een ander woort desen seer gelijck, bov. 24.12.

13 T.w. om daer te schuylen, ofse gesocht wierden. And. versengden, ofte wondeden sich, te weten, aen de netelen, die door haren brant deser luyden lichamen met hittige peukelen, ende puysten deden uytloopen.

8

Sy waren kinderen der ¹⁴ dwasen, ende kinderen ¹⁵ van geenen name: ¹⁶ sy waren geslagen uyt den lande.

14 Siet de beteeckeninge deses woorts, 1.Sam. 25. op vers 25. And. sy waren dwase lieden, ja lieden sonder name.

15 Dat is, sonder eere, ende achtinge in de werelt. Het tegendeel zijn mannen van name. Siet Gen. 6.4. ende de aenteeck.

16 D. verdreven, ende uytgesmeten. And. verworpender, ofte, neder gedruckter dan de aerde, te weten door der menschen verachtinge.

9

^a Maer nu ben ick ¹⁷ haer snarenspel geworden: ende ick ben hen tot een klapwoort.

a Iob 17.6. Psal. 69.13. Thren. 3.14, 63.

17 D. daer van sy singen, spelen, ende klappen, blijde zijnde over mijne elende, ende daer mede den spot drijvende. Vergel. bov. 17.2, 5, 6. Psal. 35.15. ende 69.13. Thren. 3.14. Ezech. 33.32.

10

^b Sy hebben eenen grouwel aen my,

b Iob 19.19.

[fol. 244r]

sy maken sich verre van my: ¹⁸ ja sy en onthouden het speecksel niet van mijn aengesichte.

18 Yemant te bespuygen, is altijt een teecken geweest van groote verachtinge. Vergel. Num. 12.14. Deut. 25.9. Iesa. 50.6. Matt. 26.67.

11

Want ¹⁹ hy heeft mijn ²⁰ zeel los gemaeckt, ende my bedruckt: daerom hebben ²¹ sy den ²² breydel ²³ voor mijn aengesichte afgeworpen.

19 Naeml. Godt. Siet bov. 3. op vers 20. alsoo ond. vers 18. ende 20.

20 D. mijn aensien, ende authoriteyt, daer mede ick de mijne bedwongen, ende als in den toom gehouden hebbe, heeft hy my gantsch ontnomen.

21 T.w. de boose, die my nu tegenvallen, ende de behoorlicke eere weygeren.

22 Door den welcken sy van my in order gehouden wierden.

23 D. in mijne tegenwoordicheyt. De sin is, datse sich in't aensien selfs van Iob ontbonden, ende quijte maeckten vanden plicht der eerbiedinge, ende gehoorsaemheyt, die sy hem schuldich waren.

12

²⁴ Ter rechter-hant staet de ²⁵ jeucht op, ²⁶ stooten mijne voeten uyt; ende ²⁷ banen tegen my hare verderflicke wegen.

24 D. daer hy de meeste sterckte hadde.

25 Het woort heeft sijnen oorspronck van spruyten, ende bloeyen. beteeckenende de eerste groenende jeucht. Hy siet op de gene, die hem in sijn lijden, met d'aldermeeste onverstandicheyt, felheyt, ende hefticheyt overvielen.

26 Te weten, om my te doen struyckelen, ende te gronde te storten.

27 Dat is, sy hoogen, ende maken de wech effen, dien sy ingaen, ende betreden willen, om my te verderven. Hebr. paden hares verderfs.

13

²⁸ Sy breken mijn pat af, ²⁹ sy voorderen mijn elende: sy en hebben ³⁰ geenen helper [van doen].

28 Dat is, den raet, ende de order, die ick volgen moet, om my in dit lijden wel te dragen, beroeren sy soo met hare twistingen, dat ick niet en weet, wat ick voornemen, ofte spreken, ofte doen sal.

29 D. sy vermeerderense, te weten, met haer verkeert oordeel, valsche beschuldingen, ende bittere lasteringen.

30 T.w. om haer quaet voornemen tegen my uyt te voeren. Sy zijn daer toe mans genoech van haer selven.

14

³¹ Sy komen aen, als door eene wyde breucke: ³² onder de verwoestinge rollen sy sich aen.

31 T.w. tegen my. 'T is eene gelijckenisse genomen vande krijchsluyden, die door de bresse, diese inde muer eener stadt gemaeckt hebben, poogen met groot gewelt, ende gedruys de inwoonderen te overvallen.

32 D. onder mijne elende hebben sy gewoelet, ende gearbeydet, om die meerder te maken, ende met de selve my te overstorten, ende te gronde te brengen.

15

Men is [met] verschrickingen tegen my gekeert; elck eene vervolgt als een wint mijne ³³ edele [ziele]: ende mijn heyl is als een wolcke voorby gegaen.

33 And. Vorstinne, ofte mildadige, ofte vrywillige, ofte voornemelicke. Verstaet de ziele, die de eere des menschen genoemt wort. Genes. 49.6. ende de eenige Psal. 22.21. Siet de aenteeck.

16

Daerom ³⁴ stort haer nu mijne ziele in my uyt: de dagen ³⁵ des drucks grijpen my aen.

34 D. mijn leven gaet uyt, versmelt in tranen, ende wort verteert door droeffenisse. Alsoo Psal. 42.5.

35 D. in de welcke my druck, ende groot lijden overvallen; die elders oock genaemt worden dagen der benaeuwtheyt, 2.Reg. 19.3. der duysternisse, bov. 15. vers 23. der besoeckinge, ende verwoestinge, Iesa. 10.3. der bestraffinge, Hos. 5.9.

17

Des nachts door-boort ³⁶ hy mijne beenderen ³⁷ in my: ende mijne puls-aderen en rusten niet.

36 N. Godt, als bov. vers 11. ende in het volgende. T.w. om dat hy hem oock des nachts, als andere rusten, geene ruste en liet genieten door het gewelt sijner sieckte, 't welck indrong tot de sterckste, ende binnenste deelen des lichaems. Vergel. bov. 7.3, 14. ende 17.12.

37 Hebr. van boven my, Dat is, uyt den hemel, van waer hy sijne plagen op my sendt.

18

Door ³⁸ de veelheyt der kracht is mijn kleet ³⁹ verandert: ⁴⁰ hy omgordt my als de ⁴¹ krage mijnes rocks.

38 T.w. die Godt tegen my aenlegt, om mijn lichaem met ongesontheyt te ontstellen, ende te mismaken.

39 T.w. door de vlecken van etter, ende bloet vloeyende uyt mijne geswellen, ende versweeringen.

40 Namelick, Godt.

41 Hebr. de mont. De sin is, gelijck het opperste, ende het hol des rocks, daer door het hooft gesteken wort, den hals omgordt, alsoo omgordt de Heere mijn lichaem met smerten.

19

Hy heeft my in't ⁴² slijck geworpen, ende ick ben gelijck geworden ⁴³ als stof, ende assche.

42 Dat is, in de uyterste versmaetheyt. Het woort slijck is in gelijcken sin genomen, Psal. 40.3. ende 69.15. Mich. 7.10.

43 Siet Genes. 18.27. ende de aenteeckeninge.

20

Ick schreye tot ⁴⁴ u, maer ghy en antwoordt my niet: ick ⁴⁵ stae, ⁴⁶ maer ghy en acht [niet] op my.

44 Namelick, O Godt.

45 T.w. verwachtende uwe hulpe, ofte u biddende.

46 And. ende ghy merckt op my. T.w. sonder barmherticheyt: als in't naeste vers.

21

Ghy zijt ⁴⁷ verandert in eenen wreeden tegen my: door de sterckte uwer hant ⁴⁸ wederstaet ghy my hatelick.

47 Tegen uwe nature, ende gewoonte.

48 Vergel. bov. 13.24. ende 16.9. Ier. 30.14.

22

Ghy ⁴⁹ heft my op inden wint, ghy doet my [daer op] rijden: ende ghy versmelt my ⁵⁰ het wesen.

49 D. slingert my nae lijf ende ziele, door uwe gramschap, gelijck stroo, ende stoppel door eenen geweldigen wint, opgeheven, verstroyt, ende over een gerolt wort.

50 Dat is, mijn leven, ende krachten. Siet van het Hebr. woort, bov. 5. op vers 12.

23

Want ick weet ^c dat ghy my ter doot brengen sult, ende tot het ⁵¹ huys der 'tsamen-komste ⁵² aller levendigen.

c Hebr. 9.27.

51 D. tot het graf, ofte de plaetse, die den dooden lichamen tot den dach der verrijsenisse van Godt bestemt is. And. het huys der bestemminge. D. het bestemde huys.

52 T.w. menschen. Alsoo Psal. 143.2.

24

Maer ⁵³ hy en sal ⁵⁴ tot den aerd-hoop de hant ⁵⁵ niet uytsteken: isser by ⁵⁶ haerlieden geschrey ⁵⁷ in sijne verdruckinge?

53 Naeml. Godt.

54 D. tot de gene, die inder aerde begraven liggen.

55 T.w. om die daer onder liggen, hier noch nae den lichame te plagen. Hy wil seggen, dat het lijden deses tijts eyndigt met de lichamelicke doot; ende dat hy volgens met die ontslagen soude zijn van't tegenwoordich verdriet. Vergel. bov. 7.21. ende 14.21.

56 T.w. by de doode lichamen, die inde graven liggen.

57 D. daer mede Godt die verdruckt heeft, t.w. als hy door de doot de lichamen der selver te gronde geworpen heeft. Is dan (wil Iob seggen) in de lichamen, die inden grave verbroken liggen, noch eenich geschrey van wegen't lijden, datse daer noch souden hebben? Hy verstaet, Neen; gelijck de ervarentheyt leert.

25

^{d 58} Weende ick niet ⁵⁹ over hem die harde dagen hadde? was mijne ziele niet beangst over den nootdurftigen?

d Psal. 35.13, 14. Rom. 12.15.

58 Dese vrage versekert sterckelick, dat hy sulcks gedaen hadde. ofte 't is eene soorte van eedtsweeren, daer in de straffe, die hy wenschte, verswegen wort, indien hy het gemelde niet gedaen en hadde: maer dewijle hy't gedaen hadde, verclaert hy aldus, dattet te verwonderen was, dat niemant met hem medelijden en hadde.

59 Hebr. over den harden van dage.

26

[Nochtans] doe ick het goede verwachtede, so quam het quade: doe ick hoopte nae het ⁶⁰ licht, so quam de ⁶¹ donckerheyt.

60 Dat is, voorspoet, ende welvaren. Siet bov. 18. vers 5.

61 D. tegenspoet, ende qualick varen. Siet Genes. 15. op vers 12.

27

Mijn ingewant ⁶² ziedet, ende en is niet stille: de dagen der verdruckinge zijn ⁶³ my voorgekomen.

62 D. is door de grootheyt mijns lijdens, ende mijner sieckte soo onstelt, ende beroert, gelijck of het water ware, dat over een groot vyer seer siedt, ende opwelt.

63 D. buyten mijne verwachtinge my overgekomen, ende als overvallen, hopende, dat ick nae mijne vroomicheyt noch een deel des goeden levens hier te genieten hadde.

28

Ick gae swart daer henen, ⁶⁴ niet van de sonne: opstaende ⁶⁵ schreeuw ick ⁶⁶ in de gemeynte.

64 Maer door de swaerheyt mijner sieckte, ende het gewelt mijnes lijdens, dat my verteert, ende uytput.

65 D. geve een klagelick geluyt, comende uyt het gevoelen van de smerten mijner sieckte.

66 D. in de by-een-komste van eerlicke luyden, alwaermen pleecht sich wat in te houden, om der eerbaerheyt wille.

29

^{e 67} Ick ben den draken een broeder geworden: ende een met-geselle der ⁶⁸ jonge struyssen.

e Psal. 102.7.

67 De sin is, dat hy met dese beesten te vergelijcken was, ten aensien van het droevich geschrey, het welck hy maeckte: want desen beesten is een eysselick gehuyl toegeschreven, Mich. 1.8. De woorden broeder, ende metgeselle beteeckenen hier eenen, die met yet ten sekeren aensien te gelijcken is. siet Gen. 49.5. ende Prov. 18.9. ende d'aenteeck.

68 Hebr. dochteren der struyssen. Alsoo Levit. 11.16. Vergel. Lev. 1. op vers 14.

30

^f Mijn huyt is ⁶⁹ swart geworden over my: ende mijn ⁷⁰ gebeente is ontsteken van ⁷¹ dorricheyt.

f Psal. 119.83. Thren. 4.8. ende 5.10.

69 Siet bov. op vers 28.

70 D. mijn lichaem, ende des selven inwendichste krachten.

71 Siet bov. 21. vers 24. op het woort merch.

31

Hierom is ⁷² mijn harpe tot eene rouw-klage geworden: ende mijn orgel tot eene stemme der weenenden.

72 D. mijne vreuchde is verandert in droefheyt, ende weeklage, door de swaerheyt mijner elende.