Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Psalm xxij.

Al-hoe-wel in desen Psalm eenige dingen op David (als Christi voorbeelt) konnen geduydt worden, so blijckt nochtans uyt den gantschen inhoudt, ende den Nieuwen Testamente, dat David door den Prophetischen Geest principalick den Heere Christum hier heeft in-gevoert, sprekende van sijn bitter lijden voor sijne kercke, mitsgaders sijne verhooginge, ende toekomende uytbreydinge sijns geestelicken Coninckrijcks door de gantsche werelt, ende des selven geduericheyt, met verhael van de weldaden die wy daer van bekomen, om hem daer voor te dienen, te eeren, ende te dancken.

1

EEn Psalm Davids, voor den ¹ Opper-sang-meester, ² op Aijeleth hasschachar.

1 Siet Psal. 4. op vers 1.

2 Ofte, nae, van de hinde des dageraets. Sommige houden’t voor een musicael instrument, daer op men desen Psalm moeste spelen; andere, voor de eerste woorden van een seker Liedt, onder de Ioden te dier tijt bekent, daer nae dese Psalm gesongen zy. Daer zijnder oock die ’t aldus verduytschen: in, ofte, tegen de kracht des dageraets, meynende dat dese heerlicke prophetie van Christi lijden, doot, ende opstandinge, etc. den Priesteren ende Leviten gegeven zy, om alle morgens met het aenbreken des dageraets in Godts huys gesongen te worden. Andere duydent op Christum, die by een hert vergeleken wort, Cant. 2.9, 17. ende 8.14. ende des morgens seer vroech uyt den grave is opgestaen: gelijck de opstandinge de mogenstont genoemt wort. Psal. 49.15. waer van de verstandige Leser sal mogen oordelen.

2

^{a 3} Mijn Godt, mijn Godt, waerom hebt ghy my verlaten? verre zijnde van mijner verlossinge, [van] de woorden mijns ⁴ brullens?

a Mathh. 27.46. Marc. 15.34.

3 Hoe wel eenige dingen in desen Psalm mede op David, als Christi voorbeelt, bequamelick konnen gepast worden, so blijckt nochtans klaerlick uyt de vier Euangelisten, datse meest alle principalick ende eygentlick inde persoon des Heeren Christi, onses eenigen Messiae, zijn vervult, ende dat, dien volgens, David door den prophetische Geest onsen Heere Christum, als hier selfs tot sijnen Vader sprekende, heeft ingevoert.

4 Dit geeft te kennen eene schrickelicke beroerte des herten, voortbrengende een sterck geroep. Vergel. Iob 3.24. Psal. 32.3. ende 38.9. ende siet Matt. 27.46. Hebr. 5.7. dit alles heeft de Heere Christus geleden, als onse borge, dragende den toorn Godts van wegen onse sonden, ende voor deselve volcomelick betalende.

3

Mijn Godt, ick roepe des daegs, maer ghy en antwoordt niet; ende des nachts, ende ⁵ ick en hebbe geene stilte.

5 Ofte, voor my is geene stilte. D. ick houde niet op, ruste niet van klagen, ofte, doch ick bekome geene stilte, dat is, ruste, al schoon ick roepe, mijn lijden houdt niet op.

4

Doch ghy zijt heylich, woonende

[fol. 255r]

[onder] de ⁶ lofsangen Israëls.

6 D. in u huys, het welcke de plaetse is, daer u volck uwen naem prijst, van wegen de genadige hulpe ende verlossingen, die ghy aen haer pleecht te bewijsen. And. nochtans zijt ghy heylich, sittende, (dat is, altoos blijvende) ô ghy lofsangen (de menigerley ofte volkomen lof) Israëls. Vergel. Deut. 10.21. Ierem. 17.14.

5

Op u hebben onse vaders vertrouwt; Sy hebben vertrouwt, ende ghy hebtse uytgeholpen.

6

Tot u hebben sy geroepen, ende zijn uytgereddet; ^b op u hebben sy vertrouwt, ende en zijn niet beschaemt geworden.

b Psal. 25.3. ende 31.2. Iesa. 49.23. Rom. 9.33.

7

Maer ick ben een ⁷ worm, ende geen man; een smaet van menschen, ende veracht ⁸ van den volcke.

7 Dat is, gelijck een worm. dat is, seer swack ende krachteloos, gantsch niet geacht, ende als onder voeten getreden, als volgt. Vergel. Iob 25.6. Iesa. 41.14.

8 Hebr. een verachte des volcks.

8

Alle die my sien, ^c bespotten my; sy ⁹ steken de lippe uyt, sy ¹⁰ schudden den kop; [seggende:]

c Matth. 27.39.

9 And. sy strecken de lippe. Hebr. eygentlick sy openen met de lippe.

10 Siet 2.Reg. 19. op vers 21.

9

^d Hy heeft [het] op den HEERE ¹¹ gewentelt, dat hy hem [nu] uythelpe, dat hy hem redde, ¹² dewijle hy lust aen hem heeft.

d Matth. 27.43.

11 Hebr. wentelen, ofte, rollen op den HEERE, dat is, hy heeft sich selven, ofte, sijnen wech (als Psal. 37.5.) ofte sijne sake, d’uytkomste sijnslijdens, den Heere bevolen, opgedragen, opgegeven, (als wy oock gewoon zijn te spreken) vastelick betrouwende op hem: als wanneermen yets ergens henen rolt, daer ’t bewaert sal blijven liggen, ofte, yets op yemant schuyft, die het wel machtich is op sich te nemen, ende te dragen, ofte te redden. Vergel. Psal. 55.23. Prov. 16.3. 1.Pet. 5.7. alwaer diergelijcke lieflicke manieren van spreken gevonden worden.

12 Des hy sich beroemt: alsoo spreken sy spotscher wijse.

10

¹³ Ghy zijt het immers, die my uyt den buyck hebt uytgetogen; die my hebt ¹⁴ doen vertrouwen, zijnde aen mijner moeder borsten.

13 Dit is eene antwoorde op de voorgaende spotterije der godtloosen, vol zijnde van vertrouwen.

14 And. in sekerheyt, ofte, behoudenisse gestelt.

11

Op u ben ick ¹⁵ geworpen van de baermoeder af; van den buyck mijner moeder aen zijt ghij mijn Godt.

15 D. uwe sorge ende bewaringe bevolen: eene gelijckenisse genomen van een vroet-vrouwe ofte eene voetster, die het nieuw geboren kint op de knien, ofte in haren schoot, ontfangt ende koestert.

12

So weest niet verre van my, want benaeuwtheyt is nae by; want daer en is geen helper.

13

¹⁶ Vele varren hebben my omcingelt; stercke ¹⁷ [stieren] van ¹⁸ Basan hebben my ¹⁹ omringt.

16 Ofte, groote, machtige, varren. verstaet de overste des Ioodschen volcks, zijnde als stercke, lijvige, vette ossen, ende wreede stootende stieren.

17 Het Hebr. woort beteeckent eygentlick, stercke, machtige, maer wort oock genomen voor stieren, ossen, ofte bullen, als afgenomen wort uyt Iesa. 34.7. Siet oock Psal. 50.13. ende 68.31. Ierem. 47.3. (alwaer’t voor stercke guylen genomen wort) ende 50.11.

18 Siet Deut. 32. op vers 14. ende Ezech. 39.18. Hos. 4.16. Amos 4.1.

19 Hebr. als ofmen seyde: kroons-wijse omgeven, ofte, besett.

14

Sy hebben haren mont tegen my ²⁰ opgesperret; [als] een verscheurende ende brullende leeuw.

20 Vergel. Iob 16.10. Thren. 2.16. ende 3.46.

15

Ick ben ²¹ uytgestort als water, ende alle mijne beenderen hebben sich van een gescheyden; mijn herte is als was, ’t is ²² gesmolten in’t midden mijns ingewants.

21 D. mijne krachten vloeyen wech, als water datmen uytstort.

22 Siet Deut. 1. op vers 28. ende 20.8. ende Iosu. 7.5. ende 14.8. Psal. 68.3, etc.

16

Mijne kracht is verdroogt als een pot-scherf, ende mijne tonge ²³ kleeft aen mijn gehemelte; ende ghy legt my in het stof ²⁴ des doots.

23 Soo dat ick kommerlick spreke. siet Iob 29.10. Psal. 137.6. Ezech. 3.26. ofte, van wegen droochte ende grooten dorst. Siet Ioh. 19.28.

24 D. in sulcken staet, dat ick ben als een doode, diemen sal mogen begraven. Sommige houden’t voor eene gelijckenisse, genomen van Campioenen, die uytgeworstelt hebbende, ende gantsch krachteloos geworden zijnde, in’t stof, als doode, daer henen vallen.

17

Want ²⁵ honden hebben my omcingelt, eene vergaderinge der boosdoenders heeft my omgeven; ^e sy hebben mijne handen ende mijne voeten ²⁶ doorgraven.

25 Verst. de Hoogepriesters ende Schriftgeleerde, mitsgaders het snoode gespuys der Ioden ende soldaten, die de Heere Christus by honden vergelijckt, vermits hare snoodicheyt, onreynicheyt, ende dulle rasernije tegen hem. Vergel. Iob 30.1. Psal. 59.7, 15. Prov. 26.11. Mat. 7.6. Phil. 3.2. Apoc. 22.15. siet oock 2.Sam. 3. op vers 8.

e Matt. 27.35. Marc. 15.24. Luc. 23.33. Ioh. 19.23, 37. ende 20.25.

26 D. sy hebben mijne handen ende voeten doornagelt.

18

Alle mijne beenderen soud’ ick konnen ²⁷ tellen; sy schouwen’t aen, sy sien ²⁸ op my.

27 Door dien sy aen’t kruys soo zijn uytgereckt, datse (als uytstekende) souden getelt konnen worden.

28 Ofte, aen my, T.w. haren wensch, dat is, sy nemen haren lust ende vermaeck daer in, datse mijn lijden met hare oogen mogen aenschouwen. Vergel. Psal. 35.21. ende 37.34. ende 54.9. ende 59.11. ende 92.12. ende 118.7.

19

^f Sy deylen mijne kleederen onder hen, ende werpen het lot over mijn gewaet.

f Luc. 23.34. Ioh. 19.24.

20

Maer ghy, HEERE, en weest niet verre; mijne sterckte, haest u tot mijner hulpe.

21

Reddet mijne ²⁹ ziele van den ³⁰ sweerde; mijne ³¹ eensame van het ³² gewelt des honts.

29 D. mijn persoon, ofte, leven, ende soo in’t volg. siet Gen. 12. op vers 5. ende 19. op vers 17.

30 D. van desen scherpen ende bitteren strijt, dit vyantlick ende dootlick gewelt, dese wreede vervolginge, ende verwondinge, ja den doot selfs: gelijck het woort sweert somtijts genomen wort voor alsulcke gevolgen van sweert ende oorloge. Siet Ier. 25. versen 16, 27, 29. Ezech. 38.21, etc.

31 Ofte, eenige, eenlicke, dat is, mijne ziele, die, als een eenich kint, (waer van dit woort oock elders gebruyckt wort, als Genes. 22.2. Iud. 11.34, etc.) alleen, ende van alle hulpe ontbloot is: alsoo wort het Hebr. woort oock gebruyckt Psal. 35.17. Vergel. oock Psal. 25.16. ende 68.7.

32 Hebr. van de hant. Siet Iob 5. op vers 20. honts. dat is, der honden, siet op vers 17. men kan hier ende in’t volg. vers oock verstaen den Duyvel, die een Prince deser werelt genoemt, ende by een briesschende leeuw vergeleken wort, Iohan. 14.30. Ephes. 6.12. 1.Pet. 5.8. siet het volgende vers.

22

Verlost my uyt des leeuwen muyl; ende ³³ verhoort my van de hoornen der ³⁴ eenhoornen.

33 D. verhoort ende verlost my van de hoornen, etc. Alsoo worden dickwijls by den Hebreen twee woorden onder een verstaen. Vergel. Gen. 12. op vers 15. Num. 17. op vers 5. And. want ghy hebt my verhoort, etc. ofte, Ia ghy hebt my verhoort.

34 Die seer sterck, wilt, wreet ende onbetemmelick zijn. Num. 23.22. Iob 39.9, etc.

23

So ^g sal ick uwen ³⁵ Naem mijnen broederen vertellen; in’t midden der gemeynte sal ick u prijsen.

g Hebr. 2.12.

35 Uwe trouwe, waerheyt, ende goedicheyt, roemen by mijne discipulen, ende die door haer woort in my gelooven sullen. siet Hebr. 2.10, 11, 12. ende vergel. Ioh. 20.19, 26. Act. 1.4, 6. 1.Cor. 15.6.

24

Ghy die den HEERE vreeset, prijset hem, al ghy zaet Iacobs, vereert hem; ende ontsiet u voor hem, al ghy zaet Israëls.

25

Want hy heeft ³⁶ niet veracht, nochte verfoeyt de verdruckinge des verdruckten, noch sijn aengesicht voor hem verborgen; maer hy heeft gehoort, als die tot hem riep.

36 Alhoewel mijne bedrucktheyt, ofte elende sodanich was, dat de menschen my daerom verachteden ende eenen afkeer van my hadden, so en heeft Godt nochtans daerom my niet verworpen noch verfoeyt.

26

³⁷ Van u sal mijn lof zijn, in eene groote gemeynte; ick sal mijne ³⁸ geloften betalen ³⁹ in tegenwoordicheyt der gener die hem vreesen.

37 Hebr. uyt u. dat is, ghy sult de materie mijns lofs zijn.

38 Van danckbaerheyt tegen Godt.

39 Hebr. tegen over de gene, die hem vreesen.

27

De ⁴⁰ sachtmoedige sullen ⁴¹ eten, ende versadicht worden, sy sullen den HEERE prijsen, die hem soecken; ⁴² u lieder herte sal in eeuwicheyt ⁴³ leven.

40 Siet Psal. 10. op vers 17.

41 Met den Heere Christo ende sijne verdiensten door geloove gemeynschap hebben. Vergel. Psal. 132.15. Cant. 5.1. Luc. 1.53. Iohan. 6.54, etc.

42 O ghy sachtmoedige, ghy die den Heere soeckt.

43 Met geestelicke blijtschap vervult zijnde. Siet Psal. 69.33. Iohan. 16.22.

28

⁴⁴ Alle ^h eynden der aerde sullen’t gedencken, ende haer tot den HEERE bekeeren; ende alle geslachten der heydenen sullen voor u aengesichte aenbidden.

44 Prophetie van de bekeeringe der heydenen, waer in het woordeken, alle, niet moet verstaen worden van alle inwoonderen der aerde, rijcke ende arme, hooft voor hooft, maer van de uytbreydinge der gemeynte ende menichte van Godts volck onder den nieuwen Testamente, uyt allerleye natien, sonder onderscheyt, als de sake selfs uytwijst. Vergel. Ioh. 10.16. ende 11.52. Actor. 2.39, etc.

h Psal. 2.8. ende 72.11. ende 86.9.

29

Want het Coninckrijcke ⁴⁵ is des HEEREN; ende hy heerscht onder de heydenen.

45 Ofte, komt den HEERE toe.

30

Alle ⁴⁶ vette op aerden sullen eten, ende aenbidden, alle die ⁴⁷ in’t stof nederdalen sullen voor sijn aengesichte nederbucken; ende die sijne ⁴⁸ ziele by’t leven niet en kan houden.

46 D. rijcke, machtige, als Psal. 78.31. Iesa. 10.16. Ezech. 34.20. de sin is, datter van beyden, rijcke ende vermogende, (als Psal. 45.13. ende 72.10. Ies. 49.23, etc.) oock arme ende elendige onder de heydenen sullen zijn, die haer tot Christum sullen bekeeren. siet 1.Cor. 1.26, etc.

47 D. die slecht van conditie, ofte in de uyterste vernedertheyt, ofte noot zijn. Vergel. Iob 30.19. Psal. 44.26. ende 113.7. Ies. 29.4. ende 47.1. Thren. 3.29.

48 Die in doots gevaer is, ’tzy door hongers noot, kranckte, vervolginge, ofte andersins, item die in hem selven, vermits sijnen sondigen staet, niet als den doot verdient heeft, ende geen middel noch macht en heeft, om sijne ziele te behouden, sal in demoedicheyt door geloove sijnen troost in Christo soecken, ende hem aenhangen, als zijnde d’eenige toevlucht in alle lichamelicke ende geestelicke nooden.

31

Het ⁴⁹ zaet sal hem dienen; ’t sal den Heere ⁵⁰ aengeschreven worden ⁵¹ tot in geslachten.

49 Dat is, de kinderen ende nakomelingen der geloovigen, ofte, een zaet, Christi zaet: sulcx datter altijt zijn sullen, die den Heere Christum sullen aennemen, ende dienen, die oock kinderen genoemt worden, de welcke Godt Christo geeft. Hebr. 2.13. uyt Ies. 8.18. ende, sijn zaet. Iesa. 53.10.

50 Ofte, toegerekent worden, dat is, opgeschreven ende gerekent onder Christi volck ende kercke. Vergel. Psal. 87.4, 5, 6.

51 And. tot een geslacht. dat is, tot, ofte, voor een volck des Heeren: vergel. Psal. 14.5. Godt is by het geslachte der rechtveerdigen, ofte, het rechtveerdich geslacht, dat is, volck. Siet oock onder Psal. 24.6. ende 73.15. Vergel. Matth. 12.39. Actor. 2.40.

32

Sy sullen aenkomen, ende ⁵² sijne gerechticheyt verkondigen den volcke, dat ⁵³ geboren wort; ⁱ om dat hy ⁵⁴ ’t gedaen heeft.

52 Door het Euangelium geopenbaert. Siet Rom. 3.21, 22, etc. Phil. 3.9. ofte, sijne gerechticheyt, dat is, sijne trouwe ende waerheyt in’t houden sijner beloften van de beroepinge der heydenen.

53 Ofte, geboren sal worden, dat is, haren kinderen ende nakomelingen, die nae haren doot een volck Godts sulen uytmaken, ende door Godts Geest wedergeboren worden.

i Psal. 52.11.

54 Dit wonder-werck der genade, dese gerechticheyt, ende salicheyt alleen bereyt, gewrocht ende uytgevoert. And. om dat hy [het (te weten volck)] gemaeckt heeft, als Psal. 100.3. hy heeft ons gemaeckt (ende niet wy selven) sijn volck, ende schapen sijner weyde.