Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Psalm Lxxx.

De Psalmist klaecht over den elendigen stant der Kerkcke, dewyle de voorige menichvuldige weldaden van Godt aen haer bewesen, nu verandert waren in benaeutheden ende vervolgingen, biddende om verlossinge uyt de selve, met belofte van danckbaerheyt.

1

¹ VOor den Opper-sang-meester op ¹ Schoschannim: ² een Getuygenisse, een Psalm ³ Asaphs.

1 Siet de aent. op Psal. 45.1.

1 Siet de aent. op Psal. 45.1.

2 D. Eene betuyginge, ofte verklaringe des geloofs aen Godes genadige belofte in de groote swaricheyt sijner kercke.

3 Of, voor Asaph. als Psal. 79.1.

2

⁴ O Herder Israels, neemt ter ooren: die ⁵ Ioseph als schapen leydet: ⁶ die tusschen de Cherubim sittet, ⁷ verschijnt blinckende.

4 Verg. Psal. 23.1. ende 48.15. Iesa. 40.11. Ezech. 34.12, 14, 15. Ioh. 10.11. ende 1.Pet. 2.25.

5 Ioseph, dat is, de nakomelingen Iosephs, te weten, de stammen Ephraims ende Manasse, die van Ioseph afkomstich waren, de Heylige schrift begrijpt somtijts onder den name van Ioseph alle d’ander stammen, ende voornamelick de tien stammen, overmits Ioseph de principaelste ende geachtste was onder de kinderen Iacobs. Siet Gen. 49.26. Ps. 81.6.

6 Of, die op de Cherubim pleecht te sitten: want na dat de Tempel van de Chaldeen was afgebroken ende geruyneert, so en sat de Heere niet langer op de Cherubim. van de Cherubim siet d’aenteeck. op 1.Sam. 4. vers 4.

7 D. toont ons uwe gunste ende genade, ons verlossende uyt dese lanck-duerige gevanckenisse, in de welcke wy nu langen tijt als in duysternisse geseten hebben.

3

⁸ Weckt uwe macht op voor het aengesichte van ⁹ Ephraim, ende ⁹ Benjamin, ende ⁹ Manasse, ende komt tot onse verlossinge.

8 D. Toont ende doet uwe macht blijcken, die nu eenen tijt lanck als geslapen heeft.

9 D. Voor de stammen ofte nakomelingen van Ephraim, Benjamin, ende Manasse. Dese dry stammen waren by malkanderen gelegert aen de west-zijde des Tabernakels. Num. 2.17, 18, 20, 22. ende cap. 10.21, 22, 23, 24. Daerom worden sy hier, ende 1.Chro. 9.3. ende elders meer, gelijckelick genoemt.

9 D. Voor de stammen ofte nakomelingen van Ephraim, Benjamin, ende Manasse. Dese dry stammen waren by malkanderen gelegert aen de west-zijde des Tabernakels. Num. 2.17, 18, 20, 22. ende cap. 10.21, 22, 23, 24. Daerom worden sy hier, ende 1.Chro. 9.3. ende elders meer, gelijckelick genoemt.

9 D. Voor de stammen ofte nakomelingen van Ephraim, Benjamin, ende Manasse. Dese dry stammen waren by malkanderen gelegert aen de west-zijde des Tabernakels. Num. 2.17, 18, 20, 22. ende cap. 10.21, 22, 23, 24. Daerom worden sy hier, ende 1.Chro. 9.3. ende elders meer, gelijckelick genoemt.

4

¹⁰ O Godt, ¹¹ brengt ons weder, ende ^{12 a} laet u aenschijn lichten, so sullen wy verlost worden.

10 Dit vers wort weder verhaelt vers 8. ende 20.

11 T.w. in onsen voorigen staet, ofte uyt onse gevanckenisse ende ballinckschap, in’t lant daer uyt wy vervoert zijn. And. Verquickt ons, als Psal. 23.3.

12 T.w. over ons. Siet d’aenteeck. Num. 6. op versen 25, 26.

a Psal. 4.7. ende 31.17. ende 67.2. Dan. 9.17.

5

O HEERE, Godt der heyrscharen, hoe lange sult ghy ¹³ roocken tegen ’t gebedt uwes volcks.

13 Dat is, toornich zijn, ons gebedt in groote toornicheyt verstootende. het is eene gelijckenisse siende op het gelaet der gener die seer vertoornt zijn. siet Psal. 74.1.

6

¹⁴ Ghy spijstse ¹⁵ met tranen-broot: ende drencktse met tranen uyt ¹⁶ een drielinck.

14 D. ghy spijst ons. siet Psal. 42.4.

15 De sin deser woorden is, dat hem ’t lijden soo gemeen is, als eten en drincken, ende datse met seer groote swaricheden besocht wierden. Of, tranen-broot, dat is, broot inde tranen gedopt: of, tranen in de plaetse van broot, als Psal. 42.4.

16 Ofte, eene groote mate. ’t Hebreeusch woort beteeckent een mate, ’t zy van natte, als hier, of drooge waren, als het schijnt genomen te worden, Iesa. 40.12. Daer dry gemeene maten ingaen, waer van de grootte ons onbekent is.

7

Ghy hebt ons ¹⁷ onsen nae-bueren ¹⁸ tot eenen twist gestelt, ende ^b onse vyanden ¹⁹ spotten onder haer.

17 Te weten, den Edomiten, als Psal. 79.4 ende anderen godtloosen.

18 D. sy twisten ende dwars-drijven dagelijcx tegen ons: Of, sy twisten onder malkanderen, wie de eere sal hebben van ons te onderdrucken

b Psal. 44.14. ende 49.4.

19 T.w. met ons, als sy sien dat het ons qualick gaet.

8

O Godt der heyrscharen, ²⁰ brengt ons weder, ende laet u aengesichte lichten, so sullen wy verlost worden.

20 Siet bov. vers 4.

9

Ghy hebt eenen ²¹ wijnstock uyt Egypten overgebracht, hebt ²² de Heydenen verdreven, ende hebt ²³ den selven geplant.

21 Aldus noemt hy de kercke, ende ’tvolck van Israel. als oock Iesa. 5.1, 7. Ier. 2.21. Matt. 21.33. Marc. 21.1. Luc. 10.9.

22 Verst. hier de seven natien der Canaaniten. Siet het boeck Iosua, ende Psal. 44.3. ende 78.55.

23 T.w. wijn-stock. Exod. 15.17. Psal. 44.3.

10

Ghy hebt [de plaetse] voor hem ²⁴ bereyt, ende sijne wortelen ²⁵ doen in wortelen, so dat hy het lant ²⁶ vervult heeft.

24 D. Ghy hebt de Canaaniten voor haer aengesichte uytgestooten ende verdreven, Exod. 23.28. Ios. 24.12. Siet de aenteeck. op Genes. 24. vers 31. aengaende de beteeckenisse des Hebr. woorts, ’twelck eygentlick beteeckent, uyt-suyveren, reynigen, uyt-keeren.

25 D. diepe ende vaste in d’aerde doen wassen.

26 T.w. met sijne rancken.

11

²⁷ De bergen zijn met sijne schaduwe bedeckt geweest, ende sijne rancken waren [als] ²⁸ cederboomen Godes.

27 De psalmist geeft te kennen, dat het volck van Israel seer vermenichvuldicht is geweest, door het geheele lant Canaan.

28 D. seer groote, seer hooge ceder-boomen: siet d’aenteeck. Gen. 13.10. Psal. 36.7. staet, Bergen des Heeren, D. groote ende hooge bergen: ofte ceder-boomen Godes, beteeckent hier, ceder-bomen van Godt selfs geplant, als Psal. 104.16.

12

²⁹ Hy schoot sijne rancken uyt ³⁰ tot aen de Zee, ende sijne scheuten tot ³¹ aen de Riviere.

29 T.w. de wijn-stock, D. het volck Godes, ’t volck van Israel.

30 T.w. tot aen de middellantsche zee, als Psal. 72.8.

31 T.w. Euphrates. als Psal. 72.8

13

Waerom hebt ghy ³² sijne mueren doorgebroken, so dat alle die den wech voorbygaen, hem plucken?

32 D. sijne sterckten, ofte vasticheden, welcke verbroken zijnde, so ligt het lant open tot een proye sijner vyanden. Siet Psal. 89.4, 42. ende Iesa. 5.5.

14

³³ Het swijn uyt den woude heeft

33 Aldus noemt hy de vyanden ende vervolgers van Godes volck, als Psal. 68.31. welcke in die tijden insonderheyt waren de Assyriers ende Babyloniers, als te lesen is 2.Reg. 17.6. ende 25.1.

[fol. 272r]

hem uytgewroett: ende ³⁴ ’t wilt des velts heeft hem afgeweydet.

34 Hier kan men verstaen de wilde dieren daer mede Godt zijn volck is dreygende, Lev. 26.22. Ofte, de wrede tryannen, gelijck in dit selve vers door de wilde swijnen wort te verstaen gegeven. Siet Iob c. 24. op vers 21.

15

O Godt der heyrscharen, ³⁵ keert doch weder, aenschouwt uyt den hemel, ende siet, ende ³⁶ besoeckt desen wijnstock.

35 T.w. tot onse hulpe, de welcke ghy, op ons vertoornt zijnde, nu langen tijt ons hebt ontrocken.

36 Siet d’aenteeck. Genes. 21. op vers 1. ende Iob 5.24.

16

Ende de stamme die uwe rechter-hant geplant heeft, ende dat ³⁷ om den Sone ³⁸ [dien] ghy u gesterckt hebt:

37 Verst. hier den Sone Godts. Vergel. Psal. 2.7. Ies. 9.5. Dan. 9.17. ende hier vers 18. Andere verstaen door den Sone, hier eene jonge spruyte, ende duyden’t op Israel, ofte, de gemeente Godts.

38 Vergel. Iesa. 49. versen 1, 2, 3, 4, 5, 8, etc. and. (spruyte) [die] ghy groot ende sterck gemaeckt hebt tot uwer eere, ende om vrucht daer van te genieten.

17

³⁹ Sy is met vyere verbrant, sy is afgehouwen: ⁴⁰ Sy komen omme van ’t schelden uwes aengesichts.

39 T.w. de stamme, vers 16. ofte, hy] T.w. de wijn-stock, als vers 9.

40 T.w. de menschen, ende met namen u volck Israel (van het welcke hier gesproken wort) vergaet, wanneer ghy u aengesichte tegen het selve settet, om den vloeck tegen hem uyt te spreken. Siet Psal. 9. d’aenteeck. op vers 6.

18

⁴¹ Uwe hant zy ⁴² over den man uwer rechter-hant, over des menschen sone, [dien] ghy u gesterckt hebt.

41 Verst. dit versken van den Sone Godts, den Messia, van den welcken gesproken is vers 16. Uwe hant zy over hem, is soo vele als; zijt met hem, onderhoudt hem, ende bevordert sijn rijck. Siet gelijcke maniere van spreken Ezr. 7.6, etc. ende vergel. Psal. 118.25. Ies. 11.2, 3. ende 61.1. Act. 10.38.

42 D. dien ghy soo lief hebt als uwe rechterhant. Siet Genes. 35.18. ofte den man die uwen naeste, ofte met-geselle is. Zach. 13.7. (als zijnde uwen eeuwigen Sone) ende door welcken ghy uwe kracht uytstreckt, alles geschapen hebt, onderhoudt ende regeert. Ioh. 1.3. Col. 1.16. Hebr. 1.2, 3. ende tot welcken ghy geseyt hebt: sitt tot mijne rechter hant, etc. Psal. 110.1. genoemt, des menschen sone, Psal. 8.5. Hebr. 2.6, 9. ende doorgaens in ’t Nieuwe Testament, gelijck hy oock al soo verschenen is, Dan. 7.13. by desen man (als oock by des menschen sone, waer van terstont volcht) verstaen sommige ’t volck van Israel, die oock Godts eerst-geboren Sone genoemt wort, Exod. 4.22.

19

So en sullen wy van u niet te rugge keeren: behoudt ons in’t leven, so sullen wy uwen Name aenroepen.

20

O HEERE, Godt der heyrscharen, ⁴³ brengt ons weder, ⁴⁴ laet u aenschijn lichten, so sullen wy verlost worden.

43 Siet bov. vers 4.

44 Siet bov. vers 4.