Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxxvij. Capittel.

Hizkia treurt, ende laet den Propheet Iesaia versoecken, dat hy Godt wille bidden, vers 1, etc. Iesaia troost ende sterckt den Coninck Hizkia met Godts woort, 6. Sanherib hoorende, dat de Coninck der Mooren quam om tegen hem te strijden, sendt weder boden tot Hizkia met Godts-lasterlicke brieven, 9, etc. Daer op Hizkia in het huys des Heeren een seer vyerich gebedt doet, 14. ende ontfangt door Iesaia eene seer troostlicke antwoorde van Godt, 21. Godts Engel slaet de Assyriers, 36. Sanherib wort te Nineve van sijn eygen sonen omgebracht, 37, 38. verg. 2.Reg. cap. 19.

1

ENde het geschiedde, als de Coninck Hizkia ¹ [dat] hoorde, so ² scheurde hy sijne kleederen, ende bedeckte sich met eenen sack, ende ³ ginck in het huys des HEEREN.

1 T.w. die woorden die Rabsake gesproken hadde.

2 Siet boven cap. 36.22. ende 2.Reg. 19.1.

3 T.w. om aldaer sijn gebedt voor den Heere op te offeren.

2

Daerna sondt hy Eliakim den Hofmeester, ende Sebna den Schrijver, ende de Outste der Priesteren, met sacken bedeckt, tot Iesaia den Prophete, den sone van Amoz.

3

Ende sy seyden tot hem, Alsoo seyt Hizkia, ⁴ Dese dach is ⁵ een dach der benautheyt, ende der scheldinge, ende ⁶ der lasteringen: want de kinderen zijn gecomen tot ⁷ aen de geboorte, ende ⁸ daer en is geen kracht om te baren.

4 D. dit is de tijt in welcken ick, ende mijn volck geraeckt zijn in groote benaeutheyt, vreesende de belegeringe ende verwoestinge deser stadt.

5 T.w. in welcken de Assyriers ons seer benauwen, ende leelick schelden.

6 In welcken de Assyriers den Heere leelick lasteren en schelden.

7 Hebr. tot aen de breuke. Gelijcke maniere van spreken siet Hos. 13.13.

8 D. wy zijn in het uyterste perikel, daer uyt wy ons selven niet en kunnen redden.

4

Misschien sal de HEERE uwe Godt ⁹ hooren de woorden van Rabsake, den welcken sijn heere de Coninck van Assyrien gesonden heeft, om den levendigen Godt te hoonen ende te schelden met woorden, die de HEERE uwe Godt gehoort heeft: heft dan een gebedt op ¹⁰ voor het overblijfsel dat gevonden wort.

9 D. in achtinge nemen, ende derhalven staet het te hopen, dat hy de Assyriers van wegen hare Godts-lasterlicke woorden, sal plagen en straffen.

10 T.w. deses volcx Godes. de tien stammen waren alreets nae Assyrien gevoert, oock warender alreets eenige vaste steden in Iuda van de Assyriers ingenomen, daer warender noch weynige over-gebleven.

5

Ende de knechten des Conincx Hizkia quamen tot Iesaia.

6

Ende Iesaia seyde tot hen: Soo sult ghylieden tot uwen heere seggen; Soo seyt de HEERE; Vreest niet ¹¹ voor de woorden die ghy gehoort hebt, daer mede my ¹² de dienaers des Conincx van Assyrien gelastert hebben.

11 Hebr. voor het aenschijn der woorden.

12 Hebr. jongers, D. de knechten, de dienaers. Alsoo wort Iosua genoemt Een jonge Mosis, of hy schoon al verre tot sijne jaren gecomen was. siet Exod. 33.11. ende Gen. 22.5.

7

Siet ick sal eenen geest in hem geven, dat hy een geruchte hooren sal; ende weder in sijn lant keeren: ende ick sal hem ¹³ door 't sweert in sijn lant vellen.

13 t.w. door 'tsweert sijner sonen. Siet ond. vers 38.

8

So quam Rabsake weder, ende hy vondt den Coninck van Assyrien strijdende tegen ¹⁴ Libna: want hy hadde gehoort, dat hy van ¹⁵ Lachis vertrocken was.

14 Siet van dese Stadt de aenteeck. 2.Reg. 8. op vers 22.

15 Daer Rabsake den Coninck gelaten hadde, ende van daer hy hem nae Ierusalem gesonden hadde. siet bov. cap. 36. vers 2. Ende siet van Lachis breeder 2.Reg. 14.19.

9

Als ¹⁶ hy nu ¹⁷ hoorde van Tirhaka, den Coninck van Cusch, seggen, Hy is uyt-

16 T.w. de Coninck van Assyrien.

17 Siet boven vers 7.

[fol. 19r]

getogen om tegen u te strijden: Doe hy sulcx hoorde, so sondt hy [weder] boden tot Hizkia, ¹⁸ seggende:

18 Ende haer oock brieven mede gevende van den selven inhout. siet vers 14.

10

Soo sult ghylieden spreecken tot Hizkia den Coninck van Iuda, seggende, Laet u uwen Godt niet bedriegen, op welcken ghy vertrouwt, seggende; Ierusalem en sal in de hant des Conincx van Assyrien niet gegeven worden.

11

Siet ghy hebt gehoort wat de Coningen van Assyrien allen landen gedaen hebben, die ¹⁹ verbannende; ende soudt ghy gereddet worden?

19 D. Ten uytersten toe verdervende; siet Deut. 2. op vers 34.

12

Hebben de Goden der volckeren die ²⁰ mijne vaders verdorven hebben, de selve gereddet? [als] Gozan, ende Haran, ende Rezeph, ende de kinderen van Eden, die in Telassar waren?

20 D. mijne voorouders, ofte voorsaten.

13

Waer is de Coninck van ²¹ Hamath, ende de Coninck van Arpad? ende de Coninck der stadt Sepharvaim, Hena, ende ²² Ivva?

21 Siet Num. 13.21.

22 Siet de aenteeck. 2.Reg. 17.24.

14

Als nu Hizkia ²³ de brieven uyt der boden hant ontfangen, ende die gelesen hadde, ginck hy op in het huys des HEEREN, ende Hizkia breydde die uyt voor het aengesichte des HEEREN.

23 Welcke de boden des Conincks van Assyrien hem brochten, in de welcke geschreven stont even 't selve dat sijne afgesondene hem alreets gebootschapt hadden.

15

Ende Hizkia badt tot den HEERE, seggende;

16

O HEERE der heyrscharen, ghy Godt Israëls, die ²⁴ tusschen de Cherubim woont: Ghy selve, ghy alleen zijt de Godt aller Coninckrijcken der aerden, ghy hebt den hemel ende de aerde gemaeckt.

24 Siet Exod. 25.22. Num. 7.89. 2.Sam. 6.2. 2.Reg. 19.15. Psal. 80.2. ende de aent. aldaer.

17

O HEERE, neycht uwe oore, ende hoort; HEERE, doet uwe oogen open, ende siet: ende hoort alle de woorden Sanheribs, ²⁵ die gesonden heeft om den levendigen Godt te hoonen.

25 Soo door Rabsake, als door sijne brieven.

18

Waerlick, HEERE, hebben de Coningen van Assyrien, ²⁶ alle de landen, mitsgaders der selver landerye verwoest:

26 2.Reg. 19.17. staet, de heydenen ende haer lant verwoest.

19

Ende hebben hare Goden in 't vyer geworpen: want sy en waren geen Goden, maer 't werck van menschen handen, hout ende steen, daerom hebben sy die verdorven.

20

Nu dan HEERE onse Godt, verlost ons uyt sijne hant, so sullen alle Coninckrijcken der aerde weten, dat ghy alleen de HEERE zijt.

21

Doe sondt Iesaia de sone Amoz tot Hizkia, om te seggen: Alsoo seyt de HEERE de Godt Israëls, Dat ghy tot my gebeden hebt tegen Sanherib den Coninck van Assyrien, ²⁷ [hebbe ick gehoort].

27 Dit is hier in gevoecht uyt 2.Reg. 19.20.

22

Dit is het woort, dat de HEERE over hem gesproken heeft: De Ionckvrouwe ²⁸ de dochter Zions veracht u, sy bespot u, de dochter Ierusalems ²⁹ schudt het hooft achter u.

28 D. de inwoonders der Stadt van Ierusalem, die de vreemde noch niet geschent en hadden. Siet 2.Reg. 19. op vers 21.

29 Tot een teecken van verachtinge. siet Psal. 22.8.

23

Wien hebt ghy gehoont ende gelastert? ende tegen wien hebt ghy de stemme verheven? ende uwe oogen om hooge opgeheven? tegen den heyligen Israëls.

24

Door middel ³⁰ uwer dienstknechten hebt ghy den Heere gehoont, ende geseyt, Ick hebbe met de menichte mijner wagenen beklommen de hoochte der bergen, de zijden Libanons: ende ick sal sijne hooge ceder-boomen, ende sijne uytgelesene denne-boomen af-houwen, ende sal comen tot sijne uyterste hoochte, in het wout sijnes schoonen velts.

30 2.Reg. 19.23. staet, uwer boden.

25

Ick hebbe ³¹ gegraven, ende ³² de wateren gedroncken: ende ick hebbe met mijne voetsolen alle rivieren der belegerde plaetsen verdroocht.

31 T.w. water putten.

32 Daer staet 2.Reg. 19.24. vreemde wateren. Siet de aenteeck. aldaer.

26

Hebt ghy niet gehoort, dat ick ³³ sulcx lange te vooren gedaen hebbe? ende dat van oude dagen af ³⁴ geformeert hebbe? nu hebbe ick dat doen comen, ³⁵ dat ghy soudt zijn, om de vaste steden te verstooren, tot woeste hoopen.

33 T.w. de onderdruckinge der volckeren, die ghy nu u selven toeschrijft.

34 D. besloten hebbe te doen. Vergel. 2.Tim. 1.9. 10.

35 D. dat ick u gebruycken soude om etc.

27

Daerom waren hare inwoonders ³⁶ handeloos, sy waren verslagen ende beschaemt: sy waren [als] het gras des velts, ende de groene gras-scheutkens, [als] het hoy ³⁷ der daken, ende ³⁸ het brandt-koorn, eer het over eynde staet.

36 Hebr. korthandich. D. sy en hebben geene macht gehadt om u tegenstant te doen, sijnde als of haer de handen waren afgehouwen geweest.

37 D. dat op de daken wast.

38 'T welck dorre ende verbrant is eer het in d'are schiet. Hebr. brant.

28

Maer ³⁹ ick weet u sitten, ende u uytgaen, ende u incomen, ende u woeden tegen my.

39 D. ô Sanherib, ick weet alle uwe aenslagen.

29

Om u woeden tegen my, ende dat uwe woelinge voor mijne ooren opgecomen is: so sal ick ⁴⁰ mijnen haeck in uwen neuse leggen, ende mijn gebitt in uwe lippen, ende ick sal u doen wederkeeren door dien wech, door den welcken ghy gecomen zijt.

40 Een verbloemde reden, genomen van de visschers, te kennen gevende, dat Godt de alderquaetste ende ongebondenste vyanden sijner kercke in den toom houden, stieren, ende bedwingen kan, dat sy haer boos voornemen niet en kunnen uytvoeren.

30

Ende dat zy u ⁴¹ een teecken, datmen [in] dit jaer, dat van selfs ⁴² gewassen is, eten sal, ende in het tweede jaer, ⁴³ dat daer van weder uytspruyt: maer zaeyt in het derde jaer, ende maeyt, ende plant wijngaerden, ende etet hare vruchten.

41 T.w. van 't gene dat ick stracx geseyt hebbe.

42 Om dat sy haer lant niet en hadden kunnen bouwen, van wegen de inlegeringen ende door-tochten der Assyriers in het Ioodsche lant.

43 D. de vruchten, die in dit jaer weder van selfs wassen sullen. hier uyt nemen sommige af dat dit een Sabbath ofte een rust-jaer geweest is, in het welcke de Israëliten het lant niet en bouwden. Siet Levit. 25.5, 20.

31

Want het ontcomende dat overgebleven is van den huyse Iuda, sal wederom nederwaert wortelen, ende 't sal opwaert vrucht dragen.

32

Want van Ierusalem sal ⁴⁴ het overblijfsel uytgaen, ende het ontcomene van den berch Zion: ^a Den yver des HEEREN der heyrscharen sal dit doen.

44 Het overblijfsel der Ioden sal uytgaen nae sijn lant, ende andre plaetsen, 't welck sy te vooren niet gedaen en hadden uyt vreese der Assyriers.

a 2.Reg. 19.31. Ies. 9.6.

33

Daerom soo seyt de HEERE van den Coninck van Assyrien: Hy en sal in dese stadt niet comen, nochte daer eenen pijl in schieten: ⁴⁵ oock en sal hy [met] geen schilt daer voor comen, ende en sal geenen wal daer tegen opwerpen.

45 Hier uyt is af te nemen, dat Sanherib voor Ierusalem niet gekomen en is, om die Stadt te belegeren.

34

Door den wech dien hy gecomen is, door dien sal hy weder-keeren: maer in dese stadt en sal hy niet comen, seyt de HEERE.

35

Want ^b ick sal dese stadt beschermen, om die te verlossen, om mijnen 't wille, ende ⁴⁶ om Davids mijnes knechts wille.

b 2.Reg. 20.6.

46 D. van wegen de belofte, die ick David gedaen hebbe. Siet 1.Reg. 11. op vers 12, 13.

36

^c Doe voer de Engel des HEEREN ⁴⁷ uyt, ende sloech in ⁴⁸ het leger van Assyrien, hondert ende vijf-en-tachtentich duysent: ende doe sy hen des morgens vroech op maeckten, siet die alle waren ⁴⁹ doode lichamen.

c 2.Reg. 19.35.

47 T.w. uyt den hemel.

48 Siet 2.Reg. 19.35. met d'aent.

49 Hebr. doode doode lichamen. want het Hebr. peger beteeckent alleen een doot lichaem, ende daer wort noch doode bygevoegt. het is als ofmen seyde, een doot aes.

37

So vertrock Sanherib de Coninck van Assyrien, ende tooch henen, ende keerde weder, ende hy bleef te ⁵⁰ Nineve.

50 Dit was in die tyden de hof-stadt, ofte residentie-plaetse der Coningen van Assyrien.

38

Het geschiedde nu, als hy in het huys van Nisroch sijnen Godt, sich nederbooch, dat Adramelech, ende Sarezer sijne sonen, ⁵¹ hem met den sweerde versloegen, doch sy ontquamen ⁵² in 't lant van Ararat: ende ⁵³ Esar-Haddon sijn sone wert Coninck in sijne plaetse.

51 T.w. Eerder 55 dagen vervloten waren na dat sijn leger van den Engel geslagen was, als eenige afnemen uyt Tob. 1.24.

52 D. in groot Armenien. siet Gen. 8.4.

53 Anders genoemt Asnappar, Ezr. 4.10. anders oock Sardanapalus, so sommige meynen, maer is onseker.