Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxxiiij. Capittel.

Prophetye tegen de quade herders van Godts volck, vers 1, 2, etc. Godt belooft sijne schapen selfs te sullen opsoecken, redden, ende recht weyden, met onderscheyt tusschen schapen ende schapen, rammen ende bocken, 10. daer toe hy verwecken ende senden sal den Oppersten Herder ende Vorst sijner Kercke, Iesum Christum, onder welcken sijne schapen gesegent ende gelucksalich sullen zijn, 23.

1

ENde des HEEREN woort geschiedde tot my, seggende:

2

Menschen kint, propheteert tegen de ^a herders Israëls: propheteert ende segt tot hen, tot de ¹ herders, Alsoo seyt de Heere HEERE; Wee den herderen Israëls, die haerselven weyden; ² sullen niet de herders de schapen weyden?

a Ierem. 23.1.

1 Kerckelicke ende politijcke regeerders mijns volcks, vergel. dese prophetye met Ierem. cap. 23.

2 Behoorense niet (met haer eerlick onderhoudt te vreden zijnde) principalick op hare kudde te passen? immers ja, gantschelick, wil Godt seggen.

3

Ghy etet het ³ vette, ende bekleedet u met de wolle, ghy ⁴ slachtet het gemeste, [maer] de schapen en weydet ghy niet.

3 Gelijck van de schapen komen melck, boter, keese, etc. Vergel. Zach. 11.16.

4 Siet van’t Hebr. woort, Genes. 31. op vers 54.

[fol. 87r]

4

De ⁵ swacke en stercket ghy niet, ende het krancke en heelet ghy niet, ende het gebrokene en verbindet ghy niet, ende het wechgedrevene en brengt ghy niet weder; ende het ⁶ verlorene en soecket ghy niet: maer ghy heerschet over haer ^b met ⁷ strengicheyt ende met hardicheyt.

5 Verst. schapen, ende soo in’t volgende.

6 Hebr. vergaende, verloren gaende, D. dat verbijstert, verdwaelt ende in perijckel is van te vergaen. Vergel. Deut. 26. op vers 5.

b 1.Pet. 5.3.

7 Vergel. 1.Pet. 5.3. item Exod. 1.13, 14. ende ond. vers 27. Ier. 22.13. etc.

5

Also zijnse verstroyt om datter ⁸ geen herder en is: ende sy zijn al ’t wilt gedierte des velts tot spijse geworden, dewijlse verstroyt waren.

8 Die haer recht weydde ende besorchde: noch geestelick, door gesonde ende heylsame leeringe, noch lichamelick, door vaderlicke ende vroome regeringe, maer in alles wast contrarie: waer door het volck in geloof ende leven gantsch bedorven, ende alsoo in Godts swaren toorn vervallen, ende voorts met allerleye elenden soo deerlick geplaecht is: van welcks alles de boose herders de grootste schult hebben, als volcht.

6

Mijne schapen doolen op alle bergen, ende op allen hoogen heuvel: ja mijne schapen zijn verstroyt ⁹ op den gantschen aerd-bodem; ende daer en is niemant dieder nae vraegt, ende niemant diese soeckt.

9 Ofte, inden gantschen lande.

7

Daerom, ghy herders, hooret des HEEREN woort.

8

[Soo waerachtich als] ick leve,, spreeckt de Heere HEERE: ¹⁰ So [ick] niet! om dat mijne schapen geworden zijn tot eenen roof, ende mijne schapen al’twilt-gedierte des velts tot spijse geworden zijn, om datter geen herder en is; ende mijne herders nae mijne schapen niet en vragen: ende de herders weyden haerselven, maer mijne schapen en weydense niet:

10 Dit is een bysonderlick afgebroken reden, in’t eedt-sweeren gebruycklick (als elders dickwijls) diemen vervullen moet uyt vers 10. Als of de Heere seyde: So ickse niet en straffe! my niet tegen haer en stelle! etc. siet Num. 14. op vers 23. Sulcks is oock in onse tale (ende andere) seer gebruycklick by goede ende quade menschen: So ick dit ofte dat doe: soo ick dit ofte dat niet en doe, etc. so moet, etc. Vergel. oock Gen. 14. op vers 23, etc.

9

Daerom, ghy herders, hooret des HEEREN woort.

10

Alsoo seyt de Heere HEERE; Siet ick ¹¹ [wil] aen de herders, ende sal mijne schapen van hare hant ¹² eysschen, ende salse van ’t weyden der schapen doen ¹³ ophouden, so dat de herders haerselven niet meer en sullen weyden: ende ick sal mijne schapen uyt haren mont rucken, so datse haer niet [meer] tot spijse en sullen zijn.

11 Siet boven 13.8.

12 Als boven 3.18. Siet Genes. 42. op vers 22.

13 D. ick salse van haren staet afsetten, om dat sy slechts den blooten naem, maer niet de daet van herders en hebben.

11

Want soo seyt de Heere HEERE: Siet ick, ja ick sal nae mijne schapen vragen, ende salse opsoecken.

12

¹⁴ Gelijck een herder sijne kudde opsoeckt, ¹⁵ ten dage als hy in’t midden sijner verspreyde schapen is, alsoo sal ick mijne schapen opsoecken: ende ick salse redden uyt alle de plaetsen, daer henen sy verstroyt zijn, ten ¹⁶ dage der wolcke ende der donckerheyt.

14 Hebr. nae de opsoeckinge eens herders, als elders.

15 Ter tijt als de kudde jammerlick verstroyt is, ende hy komt om besoeckinge te doen, ende te sien wieder ontbreeckt, ende waerse mogen zijn, om de selve weder by een te brengen.

16 D. ter tijt der droevige elenden, daer mede ick haer rechtveerdichlick besocht hebbe. Vergel. Ioel 2.2. met d’aent.

13

Ende ick salse uytvoeren van de volcken, ende salse ^c vergaderen uyt de landen, ende brengense in haer ¹⁷ lant: ende ick salse weyden op de bergen Israëls, by de stroomen, ende in alle bewoonlicke-plaetsen des lants.

c Ezech. 28.25.

17 Lichamelick uyt Babel, etc. in’t lant Canaan, ende geestelick tot mijne kercke door den Messiam, etc.

14

Op eene goede weyde sal ickse weyden, ende op de ¹⁸ hooge bergen Israëls sal hare koye zijn; aldaer sullen sy nederliggen in eene goede koye, ende sullen weyden [in] eene vette weyde op de bergen Israëls.

18 Hebr. op de bergen der hoochte Israëls.

15

Ick sal mijne schapen weyden, ende ick salse legeren, spreeckt de Heere HEERE.

16

Het verlorene sal ick soecken, ende het wechgedrevene sal ick wederbrengen, ende het gebrokene sal ick verbinden, ende het krancke sal ick stercken: maer het ¹⁹ vette ende het stercke sal ick verdelgen, Ick salse weyden met ²⁰ oordeel.

19 D. die door haren rijckdom ende macht weeldich ende dertel zijn geworden, rebellerende tegen my (als Deut. 32.15.) ende hare broederen onderdruckende. Vergel. de maniere van spreken met Psal. 22.30. Ies. 5.17. ende 10.16. Amos 4.1. met d’aenteeck. etc.

20 Ofte, ick salse recht, bescheydentlick, weyden, vergel. Ierem. 10. op vers 24.

17

Want ghy, ô mijne schapen, de Heere HEERE seyt alsoo: Siet ick sal richten tusschen ²¹ kleyn-vee ende kleyn-vee, tusschen de rammen ende de bocken.

21 Verst. van schapen ofte geyten. Siet Num. 15.11. Deut. 14.4. ende 17.1. etc. de meyninge is: Ick sal de oprechte geloovige van de huychelaers, die in mijne kercke zijn, onderscheyden, ende haer van’t gewelt der valsche broederen verlossen. alsoo onder vers 22. vergel. bov. 20.37, 38. Matt. 25.32. etc.

18

Ist u te weynich, dat ghy de goede weyde afweydet? sult ghy noch het overige uwer weyden met uwe voeten vertreden? ende sult ghy de ²² gesonckene wateren drincken, ende de ²³ overgelatene met uwe voeten vermodderen?

22 Hebr. de sinckinge, ofte, het gesonckene der wateren. D. klare wateren, welcker vuylicheyt neergesett ende op den gront gesoncken is. Vergel. boven 32.14.

23 Als ghy genoech gedronken hebt van’t klaer water, dan de reste vuyl maken voor een ander: Als of de Heere seyde: ’Tis onverdraeglick dat ghy mijnen segen soo overvloedelick genietende, daermede noch niet vernoecht en zijt, maer moetet daer en boven uwe arme ende swacke mede-broederen het weynige, dat voor haer soude zijn, bederven ende onnut maken.

19

²⁴ Mijne schapen dan, sullense afweyden ²⁵ wat met uwe voeten vertreden is, ende drincken wat met uwe voeten vermoddert is?

24 Met verfoeyinge vande onbillickheyt gesproken.

25 Hebr. de vertredinge uwer voeten. item de vermodderinge uwer voeten.

20

Daerom seyt de Heere HEERE alsoo ²⁶ tot hen: Siet ick, ja ick sal richten tusschen het ²⁷ vett kleyn-vee, ende tusschen het mager kleyn-vee.

26 Ofte, van.

27 Siet bov. vers 16.

21

Om dat ghy alle de swacke met de zijde ende met den schouder ²⁸ verdringet, ende met uwe hoornen stootet; tot dat ghy de selve nae buyten toe verstroyt hebt:

28 Hebr. stootet. D. quetset met drucken ende dringen, datse by u niet konnen dueren.

22

Daerom sal ick mijne schapen verlossen, datse niet meer tot eenen roof sullen zijn: ende ick sal richten tusschen kleyn-vee ende kleyn-vee.

23

Ende ick sal eenen eenigen ^d Herder over haer verwecken, ende hy sal haer weyden, [naemlick] mijnen ^{e 29} knecht ^f David: die salse weyden, ende die sal haer tot eenen Herder zijn.

d Iesa. 40.11. Iohan. 10.11.

e Iesa. 42.1. ende 50.10. ende 52.13. ende 53.11.

29 Den Messiam, onsen Heere Iesum Christum, Davids sone nae den vleesche, ende des vaders knecht, nae sijn middelaers-ampt. Siet Iesa. 42. op vers 1. ende wijders 2.Sam. 22. op vers 51. Ierem. 23. op vers 5. ende 30.9. ende vergel. Iesa. 40.11. onder 37.24. Iohan. 10.11. etc. Hebr. 13.20. 1.Pet. 2.25. ende 5.4.

f Ierem. 30.9.

24

Ende ick de HEERE sal haer tot eenen ³⁰ Godt zijn; ende mijn knecht David sal ^{g 31} Vorst zijn in’t ³² midden van haer: Ick de HEERE hebbe’t gesproken.

30 D. heylant. Siet Genes. 17. op vers 7. Levit. 18. op vers 2. ende dat door sijnen sone, dien hy ons tot eenen Propheet, Priester, ende Coninck gegeven heeft.

g Iesa. 55.4.

31 Ofte, Prince. Vergel. Iosu. 5.14, 15. Iesa. 9.5. Act. 5.31.

32 Vergel. Mat. 18.20. ende 28.20. Apoc. 1.13.

25

Ende ick sal een ³³ verbont des ³⁴ vredes met haer maken, ende sal het boos gedierte uyt den lande doen ophouden: ende sy sullen ³⁵ seker woonen in de woestijne, ende slapen in de wouden.

33 Siet Ier. 31.31.

34 Siet Gen. 37. op vers 14. ende Iudic. 6. op vers 24. ende vergel. Ies. 11.6, 9. ende 35.9. Ierem. 33.6, 9. onder 37.26. Hose. 2.18.

35 Hebr. in sekerheyt. ofte, vertrouwen. als vers 27.8. ende elders dickwijls.

26

Want ick sal ³⁶ deselve, ende de plaetsen rontom mijnen heuvel, stellen [tot] eenen ³⁷ segen: ende ick sal den plasregen doen nederdalen in sijnen tijt: plasregens van segen sullender zijn.

36 T.w. woestijne ende wouden, daer in mijne schapen legeren, waerop het voorgaende ende volgende schijnt te sien. ofte, deselve. T.w. schapen.

37 D. met mijnen godtlicken segen soo overvloedichlick begenadigen, datse als louter segen ende een patroon daer van sullen zijn. Vergel. Gen. 12.4. met d’aenteeck. De geestelicke segeningen worden hier door lichamelicke afgebeeldt. Vergel. Ioel 2. op vers 23.

27

Ende ’t geboomte des velts sal sijne vrucht geven, ende het lant sal sijn ³⁸ inkomste geven; ende sy sullen seker zijn in haer lant: ende sullen weeten, dat ick de HEERE ben, als ick de ³⁹ disselboomen hares jocks sal hebben verbroken, ende haer geruckt uyt de hant der gener die sich van haer ⁴⁰ deden dienen.

38 Vergel. Levit. 26.4.

39 Siet Ierem. 27. op vers 2. ende verstaet hier het geestelick jock der slavernye onder den Satan ende de sonde.

40 Ofte, die haer dwongen te dienen. Siet Ierem. 22.13. ende 25.14. met d’aenteeck.

28

Ende sy sullen den heydenen niet meer ten roove zijn, ende ’t wilt-gedierte der aerde en salse niet meer vreten: maer sy sullen seker woonen, ende daer en sal niemant zijn diese verschricke.

29

Ende ick sal haer eene ⁴¹ Plante van ⁴² name verwecken: ende sy en sullen niet meer ⁴³ wechgeraept worden door honger in den lande, ende ^h den ⁴⁴ smaet der heydenen niet meer dragen.

41 Den Heere Iesum Christum. Vergel. Ierem. 23.5. met d’aenteeck.

42 D. vermaerde, beroemde. Vergel. de maniere van spreken met Gen. 6.4. ofte, eene plante tot eenen naem. D. die tot eenen naem (D. roem) sal zijn. Vergel. Deut. 26.19. Ierem. 33.9. ende onder 39.13. met d’aenteeck.

43 Hebr. eygentlick versamelt. Siet van sulcken gebruyck des Hebr. woorts. Psal. 26. op vers 9. And. verteert.

h Ezech. 36.6, etc.

44 Ofte, schande, schaemrootheyt, die u van de heydenen is aengedaen. Vergel. onder 36.6, 7, 15.

30

Maer sy sullen weten, dat ick de HEERE, hare Godt, ⁴⁵ met haer ben: ende ⁴⁶ dat sy mijn volck zijn, het ⁴⁷ huys Israëls, spreeckt de Heere HEERE.

45 Siet Genes. 21. op vers 22.

46 Verst. (uyt het voorgaende) sy (de schapen) sullen weten dat sy mijn volck zijn. Siet Deut. 7. op vers 6.

47 Mijne ware kercke. Siet Gal. 6.16. etc.

31

Ghy nu, ô ⁱ mijne schapen, schapen mijner weyde, ghy zijn ⁴⁸ menschen:

i Iohan. 10.11. etc.

48 Op dat de groote ongelijckheyt, die daer is tusschen dien grooten Godt ende ons nietige menschen, ons niet af en schricken nochte de conscientie ende bevindinge onses onvermogens ons vertsaecht make, so versekert ons Godt hier met eene seer lieflicke aensprake, dat hy, niet tegenstaende sulcks alles, dat beloofde genaden-werck aen sijne schapen sal voltrecken, of hy seyde: weest getroost ende goedes moets, ghy mijne lieve schaepkens, ick ben ende blijve uwen heylant. Vergel. Iohan. 10.28, 29.

[fol. 87v]

[maer] Ick ben uwe Godt, spreeckt de Heere HEERE.