Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iij. Capittel.

Godt wil Israel straffen, om hare ondanckbaerheyt, vers 1, etc. bewijst dat sijne dreygementen ende straffen rechtveerdich zijn ende seker gaen, 3. verwijt van hare onbeweeglickheyt tegen alle waerschouwingen, 6. Godt roept de Heydenen tot getuygen tegen Israel, 9. seyt haer des vyants komste aen, 11. wiens gewelt seer weynige met groot perijckel sullen ontkomen, 12. voorseyt de uytroeyinge harer afgoderye, ende pracht, 13.

1

HOoret dit woort, dat de HEERE tegen ulieden spreeckt, ghy kinderen van Israël: namelick tegen het gantsche geslachte, dat ick uyt Egypten-lant hebbe opgevoert, seggende:

2

Uyt alle geslachten des aerd-bodems heb ick ulieden alleen ¹ gekent: Daerom sal ick alle uwe ongerechticheden over ulieden besoecken.

1 D. tot mijn volck uytvercoren ende aengenomen, bysonderlick lief gehadt ende besorgt. Verg. Hos. 13. vers 5. ende siet Psal. 1. op vers 6.

3

² Sullen twee te samen wandelen,

2 Godt stelt hier sijnen volcke door verscheydene gelijckenissen voor, dat de Propheten recht hadden om haer te straffen, dreygen, ende allerleye plagen te voorseggen: ende dat tot waerschouwinge, om het aenstaende quaet door bekeeringe t’ontgaen: also het geene ydele dreygementen en waren.

[fol. 116v]

³ ten sy datse by een gekomen zijn?

3 And. ’T en zy datse over-een gekomen zijn. Ick ende mijne getrouwe dienst-knechten, (wil Godt seggen) wy zijn het eens, (siet Hose. 9.8. Malach. 2.6.) ende ghy sult met my ende mijne Propheten moeten eens worden, so ghy wilt dat ick u vrient ende leytsman zy, anders sal ick u moeten verlaten.

4

⁴ Sal een leeuw brullen in den woude, als hy geenen roof en heeft? sal een jonge leeuw uyt sijn hol sijne stemme ⁵ verheffen, ten zy dat hy [wat] gevangen hebbe?

4 Godt ende sijne Propheten en straffen noch dreygen niet sonder groote reden, ende aenstaende noot: daerom behoorden de Israeliten by tijdts op te waken, eer Godt haer den vyant tot eenen roof overgaf: welcx haer soo sekerlick was nakende, als het gewis is, dat de leeuw wat gevangen heeft als hy brult.

5 Hebr. geven.

5

Sal een ⁶ vogel in’t strick ⁷ op de aerde vallen, alsser geen strick voor hem en is? Salmen het strick vanden aerdbodem opnemen, ⁸ alsmen ⁹ gantschlick niet en heeft gevangen?

6 De minste ongelucken ende tegenspoeden worden door Godts voorsienicheyt geregeert. Daer om behoorden de Israeliten in allen desen op Godt te sien, met welcken sy te doene hadden, ende wiens netten ende stricken sy niet en souden konnen ontgaen, so sy haer niet en bekeerden.

7 Ofte, strick der aerde. D. dat op de aerde geleyt ofte gestelt is.

8 Ofte, als het, T.w. strick.

9 Hebr. vangende niet sal gevangen hebben.

6

Sal de basuyne in de stadt geblasen worden, dat het volck niet en ¹⁰ zittere? Salder een ^{a 11} quaet in de stadt zijn, dat de HEERE niet en doe?

10 Ende ghy en ontsettet u niet over alle de dreygementen ende straf-predicatien, die ick u laet voor-dragen! And. zitterende, ofte, haestelick aenkome, toeloope. gelijck Hos. 3. vers 5. ende 11.11.

a Iesa 45.7. Thren. 3.37, 38.

11 Der straffe. siet Genes. 19. op vers 19. ende vergel. Ies. 45.7.

7

¹² Gewislick de Heere HEERE en sal geen dinck doen; ten zy dat hy sijne ¹³ verborgentheyt aen sijne knechten, de Propheten, ¹⁴ geopenbaert hebbe.

12 De twee volgende versen dienen tot verklaringe ende toepassinge van de voorgaende gelijckenissen.

13 D. sijnen raet van bysondere oordeelen ende lant plagen.

14 Om sijn volck te vooren te doen waerschouwen.

8

De ¹⁵ leeuw heeft gebrult, wie en soude niet vreesen? de Heere HEERE heeft gesproken, wie en soude niet propheteren?

15 De Heere heeft sijnen toorn te kennen gegeven, ende sijnen knechten gelast daer van te propheteren. Siet bov. 1.2. ende Hose. 11.10.

9

¹⁶ Doetet hooren in de palleysen te Asdod, ende in de palleysen in Egypten-lant: ende segget; Versamelet u op de ¹⁷ bergen van Samaria, ende siet de groote ¹⁸ beroerten in’t midden van haer, en de verdruckte, binnen in haer.

16 Hier geeft de Heere te kennen, dat Israels boosheyt ende ondanckbaerheyt soo groot ende schandelick was, dat selfs de Heydensche natien, daer over, als Richters, geroepen zijnde, de selve souden verfoeyen, ende Godt in sijne straffen recht geven, vergel. Mich. 1.2, etc.

17 Dieder vele, dichte by den berch, daer Samaria op lach, in’t Oosten, Noorden ende Suyden gelegen waren: van waermen (om soo te spreken) als hooren ende sien konde, watter in Samaria omginck.

18 Ofte, woelingen, rumoeren, disordren.

10

Want sy en ¹⁹ weten niet te doen dat recht is, spreeckt de HEERE: die in hare palleysen schatten vergaderen [door] ²⁰ gewelt ende verstooringe.

19 Vergel. Ierem. 4.22.

20 Verkregen door gewelt, overlast ende rooverye.

11

Daerom, soo seyt de Heere HEERE; De ²¹ vyant! ²² ende dat, rontom het lant: die sal ²³ uwe sterckte van u nederstorten, ende uwe palleysen sullen uytgeplundert worden.

21 Een afgebroken reden, gelijckmen ter tijt, wanneer de vyant onversiens ende haestelick aenkomt ende alles besett, pleecht te roepen; Vyant, vyant, overal, rontom. ofte, verstaet daer op: sal der komen, ende hy sal, etc. T.w. Salmanassar de Coninck van Assyrien, siet 2.Reg. 17.5, 6. ende vergel. Hose. 8.1.

22 Siet van sulcken gebruyck der Hebr. letter, Vau, voor, ende dat, selfs. Ier. 17. op vers 10. Ioel 2.12, 32, etc.

23 ô Samaria.

12

Alsoo seyt de HEERE; Gelijck als een herder ²⁴ twee schenckelen, ofte een ²⁵ stucxken van een oore uyt des Leeuwen muyl reddet: alsoo sullen de kinderen Israëls gereddet worden; die daer ²⁶ sitten te Samaria, in den hoeck van ²⁷ ’t bedde, ende op de ²⁸ sponde vande koetze.

24 Met dese gelijckenisse geeft Godt te verstaen, datter seer weynige, ende dat met groote swaricheyt ende perijckel, ontkomen sullen.

25 Het Hebr. woort wort hier alleenelick gevonden.

26 Dit verstaen sommige van de wellustige ende bancketterende Israeliten, die sorgloos leefden ende Godts dreygementen van de aenstaende elenden in den wint sloegen. Siet ond. 6.4. andere verstaen ’t van krancke, die te bedde mochten liggen, ofte de gene die sich hier ende daer in hoecken ende verborgene plaetsen mochten versteken, waer op de vyant in ’t moorden ende plunderen somtijts weynich achts geeft, sulcx datse wel ontkomen.

27 Ofte, bed-stede.

28 Ofte, voet, in de zijde. Hebr. Demeschek, dat nergens meer in de heylige schrift gevonden wort. sommige nemen ’t voor dammeschek. D. Damascus, ende setten ’t over, in eene koetse van Damascus, ofte, eene Damascener, ofte, Syrische prachtige koetze.

13

²⁹ Hooret, ende betuyget in den huyse Iacobs: spreeckt de Heere HEERE, de Godt der heyrscharen;

29 Hier spreeckt Godt sijne Propheten ende geloovige aen, dieder noch in Israel overich waren.

14

Dat ick, ten dage als ick Israëls overtredingen over hem besoecken sal; oock besoeckinge sal doen over de ³⁰ altaren van ³¹ Beth-El: ende de hoornen des altaers sullen worden afgehouwen, ende ter aerde vallen.

30 Neffens het volck, sal ick alles wat sy tot afgoderye ende superstitie verordineert hebben, doen uytroeyen: al haer afgodisch tuych ende gereetschap.

31 Siet Hose. 4.15. ende 10.15. met d’aenteeck.

15

Ende ick sal het ³² winter-huys met het somer-huys slaen: ende de ³³ elpenbeenen-huysen sullen vergaen, ende de groote huysen een eynde nemen, spreeckt de HEERE.

32 Alles wat sy tot playsier ende pracht gebouwt ende gebruyckt hebben, sal ick vernielen. Dit siet op de gewoonte der Grooten, die alomme in den lande schoone ende kostelicke vertreck ende lust-huysen, item Conincklicke palleysen, gebouwt hadden, om in den somer sonder belet van hitte, ende in den winter sonder belet van koude in allerley wellust onverhindert te bancketteren. Vergel. Iudic. 3.20. Ierem. 36.22. met d’aenteeck.

33 Siet 1.Reg. 22. op vers 39.