Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het ij. Capittel.

Breeder voorsegginge van den onderganck der Nineviten door de Babyloniers, van wegen hare tyrannye tegen het volck Godes, ende andere Natien.

1

¹ DE verstroyer treckt tegen ² u aengesichte op, ³ bewaert de vestinge, ⁴ besichticht den wech, ⁵ sterckt de lendenen, versterckt de cracht seer.

1 T.w. Nebucadnezar de Coninck van Babel, die veel Coninckrijcken heeft ingenomen ende verstroyt.

2 ô Nineve.

3 Dit, ende datter volcht, spreeckt de Prophete Ironicè, ofte spots-wijse, willende te kennen geven, dat de Assyriers met allen haren tegenweer niet en souden vermogen.

4 Merckter wel te dege op, wat wech dat de vyant komt.

5 D. uwe kracht ende macht. Siet Iob 40.11.

2

Want ⁶ de HEERE heeft de hoovaerdye Iacobs afgewendt, gelijck de hoovaerdye Israëls, want ⁷ de ^a ledich-makers ⁸ hebbense ledich gemaeckt, ende sy hebben ⁹ hare wijn-rancken verdorven.

6 Als of hy seyde, ô Assur, nu is de tijt, dat de straffe des Heeren oock over u kome, aengesien de selve nu eenen geruymen tijt over ’t volck Godes gegaen heeft, waer door de Heere de hovaerdye Iacobs heeft vernedert, gelijck hy te vooren de hovaerdye Israels vernedert hadde. And. want de Heere is weder gekeert [met] de voortreffelickheyt, ofte, heerlickheyt Iacobs, D. met Christo Iesu, als Amos 8.9. T.w. op dat hy voortaen sijn volck by-stae, ende niet meer door u het selve en late verdelgen, maer veel meer dat hy u van wegen het selve late verdelgen. Siet 2.Sam. 1. op vers 19. van den cieraet, of heerlickheyt Israels.

7 D. de Assyriers met hare groote heyrlegers, die alles gerooft ende ledich gemaeckt hebben.

a Iesa. 10. vers 12. Psal. 30.13.

8 De sin is, sy hebben Iuda ende Israel ledich gemaeckt, D. sy hebben haer lant woest gemaeckt, ende uytgeplondert.

9 Dit kanmen bequamelick nae de letter verstaen: Doch sommige verstaen hier door, de wijn-rancken, de Steden ende dorpen des Ioodschen lants: Immers wert het Ioodsche volck meermaels vergeleken by eenen wijn-stock, Siet Mich. 7.1. Andre verstaen hier door, sonen ende dochteren: Eenige de vruchten des lants.

3

¹⁰ De schilden ¹¹ sijner helden ¹² zijn root gemaeckt, de ¹³ kloecke mannen zijn ¹⁴ scharlaken-verwich, ¹⁵ de wagens zijn in het vyer der fackelen, ten dage als hy sich ¹⁶ bereyt; ende de ¹⁷ spiessen ¹⁸ worden geschuddet.

10 In dit versken, ende daer na, beschrijft de Prophete de gestaltenisse ende krijchs-rustinge der gener, die met groote machtige heyrlegers komen souden tegen Nineve, ende de Assyriers, vyanden der Israeliten, om de selve te bestrijden ende t’onderdrucken.

11 T.w. des vyants die Nineve belegeren soude.

12 Van het bloet der omgebrachte menschen, of, verstaet dit oock van de root-geverwde kleederen, die vele, insonderheyt onder de krijchs-lieden der Meden, Persen, Babyloniers, etc. droegen. siet Ezech. 23.14.

13 Siet van het woort kloecke Gen. 47. op vers 6. ende Exod. 18. op vers 21.

14 Of, gecarmosijnt.

15 D. hare wagens varen soo snel, ende met sulck gewelt voort, dat sy over de steenen loopende, voncken vyers geven, daer van vers 4. breeder: Ende verstaet hier de legerwagens, die ten stryde bereydt waren, in of op de welcke krijchs-lieden saten, daer uyt vechtende. Siet Ios. 17.16. ende 2.Sam. 10.18.

16 T.w. ten strijde.

17 Hebr. de denne-boomen. De sin is, de spiessen die van denne-boomen hout gemaeckt zijn. Andre nemen’t in desen sin, Die wagens loopen soo snellick ende met sulcken gewelt voort, dat het wout ende de boomen die daer in staen, schudden en beven.

18 Of, worden gedrilt.

4

¹⁹ De wagens ²⁰ rasen door de wijcken, sy loopen gins en weder op de straten: ²¹ hare gedaenten zijn als der fackelen, ²² sy loopen door malcanderen henen als de blixemen.

19 Verst. wagens, met de gene die op de wagens sitten. siet 2.Sam. 10. op vers 18.

20 D. de wagens sullen met sulcke snellicheyt ende rumoer door de straten en stegen der stadt rollen en hollen, en bolderen, als of de voerlieden, ende die daer op sitten, dol en rasende waren.

21 De sin is, Het sal schijnen datter vyer uyt hare oogen springt, als sy toornich zijn.

22 Of, Sy sullen door-breken als de blixem.

5

²³ Hy sal ²⁴ aen sijne voortreflicke gedencken, [doch] sy ²⁵ sullen struyckelen ²⁶ in hare tochten: ²⁷ sy sullen haesten ²⁸ nae haren muer, als ²⁹ het beschutsel veerdich sal wesen.

23 T.w. de Coninck van Assyrien.

24 D. hy sal sijn vertrouwen op haer stellen. And. hy sal sijn geweldige monsteren.

25 D. sy sullen soo haestelick loopen, ende met sulcke onsinnicheyt, dat sy over malkanderen sullen tuymelen ende vallen.

26 Of, in hare gangen. D. op hare straten ende stegen, over al waer sy henen gaen.

27 T.w. de Assyriers.

28 Verst. de mueren der stadt Nineve.

29 Of, het decksel. Verst. een krijchs-getimmer als een galerye, onder het welcke de soldaten scheut-vry waren. Hebr. ende het beschutsel sal veerdich gemaeckt worden.

6

³⁰ De poorten der rivieren sullen geopent worden, ende ³¹ het paleys ³² sal versmelten.

30 D. de water-poorten. hier wort gesproken van het water Tigris, ende andre beecxkens daer in ende daer uyt vlietende, ende dichte onder de Stadt Nineve loopende. De sin is, De vyant sal aen dien hoeck in de Stadt vallen, daer sy schijnt alder-sterckst te wesen, T.w. daer ter plaetse, daer de Tigris ende andre beken loopen. Diodor. Siculus seyt lib. 3. Bibliot. cap. 7. dat als de Chaldeen Nineve belegert hadden, so is de muer deser Stadt, door het hooge oploopen van den Tigris, om-geworpen, de lengte van xx stadien, door welcke bresse de vyanden in de stadt vielen.

31 Of, de Tempel, want het Hebr. woort beteeckent beyde, soo een paleys, als eenen Tempel, ende verstaet hier den Tempel des Assyrischen Afgodts.

32 T.w. door de hitte des vyers, het zy des materialen vyers, ofte des brandenden toorns Godes. And. sal wechvlieten. Dit past wel, indien men siet op den grooten oploop des waters.

7

Ende ³³ Huzab ³⁴ sal gevanckelick wech gevoert worden, men sal haer heeten ³⁵ voortgaen, ende hare maechden sullense geleyden, ³⁶ als [met] een stemme der duyven, ³⁷ trommelende op hare herten.

33 Verscheydene verstaen dat Huzab is de name der Coninginne. Andere meynen dat Huzab beteeckent Coninginne, van Iatsab, bystaen, om dat sy dagelicx by den Coninck stont, of quam. Vergel. Psal. 45.9. And. die vast gestelt is. D. de stadt die meynt vast te staen.

34 Of, sal ontbloott, of ontdeckt worden, T.w. van hare juweelen, ende kostelicken cieraet.

35 Of, opgaen, T.w. op den wagen in den welcken sy sal gevanckelick wech-gevoert worden uyt haer lant in een ander.

36 D. al schreyende, al weenende, ende al suchtende in haer selven, niet durvende overluyt roepen en schreyen, uyt vreese der vyanden.

37 Als of hy seyde, sy en sullen niet op tamboeren, of trommelen spelen, gelijck sy in hare vreucht plechten te doen, maer sy sullen met hare vuysten op hare borsten slaen, tot een teecken der benauwtheyt hares herten.

8

³⁸ Nineve is wel als een watervyver, ³⁹ van de dagen af dat sy geweest is, doch ⁴⁰ sy sullen vluchten: Staet, Staet [salmen roepen], maer niemant sal omme-sien.

38 D. Nineve is van den aenbeginne seer volck-rijcke geweest. Aldus wort veel waters, voor veel volcks genomen Iesa. 8.7. ende Apoc. 17.15. Vergel. Ionae 4.11.

39 Hebr. van de dagen sy, sonder meer.

40 T.w. de inwoonders van Nineve, sullen vluchten, als hare Stadt van hare vyanden sal ingenomen worden.

9

⁴¹ Roovet silver, roovet gout, want daer en is geen eynde des ⁴² voorraets, der heerlickheyt ⁴³ van allerley gewenschte vaten.

41 Verstaet dit gesproken te zijn tot de vyanden, die Nineve souden over-vallen, het zy datmen het neemt voor de woorden des Propheten: Ofte, der soldaten, hare kameraden aensprekende.

42 Verst. hier door voorraet, allerley schatten, ende cleynodien, gelt, kleederen, etc.

43 D. van allerley schoonen huysraet diemen soude kunnen, of mogen wenschen. Vergel. 2.Chron. 32.27.

10

⁴⁴ Sy is geledicht, ja uyt-geledicht, uytgeputt, ende ^b haer herte versmelt, ende de knyen ⁴⁵ schudden, ende ^c in alle de lendenen is smerte, ende ⁴⁶ harer aller aengesichten betrecken, [als] ⁴⁷ een pot.

44 T.w. Nineve.

b Deut. 1.28. ende cap. 20.8. Ios. 1.11. ende 5.1, 7. Iesa. 13.7. Ezech. 21.7.

45 Ofte, tegens malkanderen aenslaen, ofte, stooten. Vergel. Dani. 5.6. ende Iesa. 13.7.

c Iesa. 13.8. ende 21.3.

46 Siet de aenteeck. Ioel 2.6.

47 T.w. als een pot of ketel daermen spyse in koockt, ende die over het vyer hangt ende beroockt.

11

⁴⁸ Waer is [nu] de ⁴⁹ wooninge der Leeuwen, ende die weyde der jonge Leeuwen? alwaer de Leeuw, de oude Leeuw, [ende] het Leeuwenwelp wandelde, ende daer en was niemant die [haer] verschricte.

48 Dit zijn de woorden des Propheten, sprekende in den name Godes, ende de overwonnene Assyriers beschimpende.

49 Aldus noemt de Prophete de inwoonders vann Nineve, die roovers, ende bloet-dorstige menschen geweest zijn, insonderheyd hare Coningen, Vorsten, ende krijchs-overste. Siet Ezech. cap. 19. met de aenteeckeninge op versen 2, 3, etc. d’Apostel noemt oock den Keyser Nero eenen leeuw. 2.Timot. 4.17.

12

De Leeuw die genoech roofde voor sijne welpen, ende ⁵⁰ worchde voor sijne oude Leeuwinnen; die sijne holen vervulde met roof, ende sijne wooningen met het geroofde.

50 Der leeuwen aerdt is, de dieren die sy gevangen hebben, te sticken, ende versmachten.

13

Siet, ⁵¹ Ick [wil] aen u, spreeckt de HEERE der heyrscharen, ende ⁵² ick sal ⁵³ hare wagenen in roock verbranden, ende het sweert sal ⁵⁴ uwe jonge Leeuwen verteeren, ende ick sal ⁵⁴ uwen roof ⁵⁵ uytroeyen van der aerde, ende de stemme ⁵⁶ uwer gesanten en sal niet meer gehoort worden.

51 Siet de aenteeck. Ierem. 21.13. And. ick [kome] tot u. T.w. om u te straffen: Hy wendt sijn aensprake tot de Nineviten.

52 D. ick sal uwe wagenen verbranden, ô Nineve, so datse in roock sullen verdwijnen. Vergel. Iud. 20.40.

53 T.w. der stadt Nineve. Hier is een veranderinge van persone, hare, voor uwe.

54 O Nineve. Ende uwen roof, D. den roof dien ghy Nineviten gerooft hebt.

54 O Nineve. Ende uwen roof, D. den roof dien ghy Nineviten gerooft hebt.

55 Of, af-snyden.

56 Of, uwer Ambassadeurs, door de welcke ghy den Coningen rontom-her den krijch pleecht aen te seggen. Siet 2.Reg. 18.17, etc.