Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxij. Capittel.

De Rubeniten, Gaditen, ende de halve stamme Manasse, worden van Iosua na huys gesonden, vers 1, etc. Iosua vermaent haer seer ernstelick den Heere te vreesen, 5. Sy vertrecken met grooten buyt, 8. Sy bouwen eenen altaer aen den kant der Iordane, 10. ’t Welcke d’ander Israëliten vernemende, soo komense te samen om tegen haer te oorlogen, 11. Doch sy senden eerst gesanten aen haer, diese met harde woorden daer over bestraffen, 13. Maer sy ontschuldigen haer, 21. Alsoo dat de gesanten ende ’t gantsche volck daer mede te vreden waren, 30.

1

DOe riep Iosua de Rubeniten, ende de Gaditen, ende de halve stamme Manasse,

2

Ende hy seyde tot hen: Ghylieden hebt onderhouden alles wat u Mose de knecht des HEEREN geboden heeft: ende ^a ghy zijt mijne stemme gehoorsaem geweest in allen dat ick u geboden hebbe.

a Num. 32.20. Deuter. 3.18.

3

Ghy en hebt uwe broederen niet verlaten ¹ nu langen tijt, tot op desen dagh toe: maer ghy hebt waer genomen de onderhoudinge der geboden des HEEREN uwes Godts.

1 Hebr. dese vele dagen. Het waren, na sommiger reeckeninge, ruym dertien jaren: Sy hebben seven jaer toe gebracht met het innemen des lants, ende seven jaer met de deylinge des selven.

4

Ende nu, de HEERE uwe Godt heeft uwe broederen ruste gegeven, gelijck hy haer toegeseyt hadde: keert dan nu wederom, ende gaet ghy na uwe tenten, na het lant uwer besittinge, ^b ’t welck u Mose de knecht des HEEREN gegeven heeft op gene zijde der Iordane.

b Num. 32.33. Deut. 3.13. ende 29.8. Iosu. 13.8.

5

Alleenlick neemt neerstelick waer te doen het gebodt ende de wet, die u Mose de knecht des HEEREN geboden heeft, ^c dat ghy den HEERE uwen Godt lief hebbet, ende dat ghy wandelt in alle sijne wegen, ende sijne geboden houdt, ende hem aenhanght: ende dat ghy hem dient met u gantsch herte, ende met uwe gantsche ziele.

c Deut. 10.12.

6

Alsoo zegendese Iosua: ende hy lietse gaen, ende sy gingen na hare ² tenten.

2 D. wooningen, woonplaetsen, als elders.

7

Want aen de helft der stamme Manasse hadde Mose [een erfdeel] gegeven in Basan, maer aen ³ [d’ander] helft der selver gaf Iosua [een erfdeel] ⁴ by hare broederen aen dese zijde der Iordane ⁵ westwaert: voorder oock als Iosua haer liet trecken na haere tenten, soo zegende hyse,

3 D. d’andere halve stamme Manasse. Hebr. ende hare helft.

4 T.w. met d’ander negen stammen, die op dese zijde der Iordane haer erfdeel ontfangen hebben.

5 And. by de zee, of, na de zee aen.

8

Ende hy sprack tot hen, seggende, Keert weder tot uwe tenten met veel rijckdoms, ende met seer veel vees, met silver, ende met gout, ende met koper, ende met yser, ende met seer veel kleederen: deylt den roof uwer vyanden ⁶ met uwe broederen.

6 D. met de stammen, die aen dese zijde der Iordane gebleven zijn by de bagagie. Siet hier van Num. 31.27. ende 1.Sam. 30.24.

9

Alsoo keerden de kinderen Rubens, ende de kinderen Gads, ende de halve stamme Manasse wederom, ende togen van de kinderen Israëls van Silo, dat in het lant Canaan is: om te gaen na ’t lant van Gilead, na het lant harer besittinge, in ’t welcke sy besitters gemaeckt waren, na den mont des HEEREN door ⁷ den dienst Mose.

7 Hebr. door de hant Mose.

10

^d Doe sy quamen aen de grenzen der Iordane, die in het lant Canaan zijn: soo bouwden de kinderen Rubens, ende de kinderen Gads, ende de halve stamme Manasse aldaer eenen altaer aen de Iordane, eenen altaer groot in ’t aensien.

d Iosu. 18.17.

11

Ende de kinderen Israëls hoorden

[fol. 101v\Altaer gebouwt van Ruben, Gad,--en half Manasse]

seggen: Siet de kinderen Rubens, ende de kinderen Gads, ende de halve stamme Manasse, hebben eenen altaer gebouwt, tegen over ’t lant Canaan, aen de grenzen der Iordane ⁸ aen de zijde der kinderen Israëls.

8 T.w. des grootsten deels der kinderen Israëls.

12

Als de kinderen Israëls [dit] hoorden: soo versamelde de gantsche vergaderinge der kinderen Israëls te Silo, dat sy tegen hen optogen met een heyr.

13

Ende de kinderen Israëls sonden aen de kinderen Rubens, ende aen de kinderen Gads, ende aen de halve stamme Manasse, in het lant Gilead, Pinehas den sone Eleazars des Priesters:

14

Ende ⁹ tien Vorsten met hem, ¹⁰ van yeder vaderlick huys eenen Vorst, uyt alle de stammen Israëls: ende sy waren een yeder een Hooft des huyses harer vaderen over de duysenden Israëls.

9 Daer waren negen stammen ende een halve, soo dat hier blijckt, dat de halve stamme Manasse soo wel als de heele stammen, eenen Vorst gesonden heeft.

10 Hebr. eenen Vorst, eenen Vorst in het vaderlicke huys.

15

Doe sy tot de kinderen Rubens, ende tot de kinderen Gads, ende tot de halve stamme Manasse quamen, in ’t lant Gilead: soo spraken sy met hen, seggende:

16

Aldus spreeckt de gantsche gemeynte des HEEREN; Wat overtredinge is dit daer mede ghylieden overtreden hebt tegen den Godt Israëls, heden afkeerende ¹¹ van achter den HEERE, mits dat ghy eenen altaer voor u gebouwt hebt, om heden tegen den HEERE wederspannigh te zijn?

11 Dat is, dat ghy den Heere niet na en volght, alsoo oock versen 18, 23, 29.

17

^e Is ons de ongerechtigheyt Peors te weynigh? van de welcke wy niet gereynight en zijn tot op desen dagh, hoewel de plage in de vergaderinge des HEEREN geweest is.

e Numer. 25.3. Deuter. 4.3.

18

Dewijle ghy u heden van achter den HEERE afkeert: het sal dan geschieden, als ghy heden wederspannigh zijt tegen den HEERE, soo sal hy sich ¹² morgen grootelicks vertoornen tegen de gantsche gemeynte Israëls.

12 D. in toekomstige tijden. alsoo oock vers 24. ende 4.6.

19

Maer doch ¹³ indien het lant uwer besittinge onreyn is, komt over in ’t lant der besittinge des HEEREN, ¹⁴ daer de ¹⁵ Tabernakel des HEEREN woont, ende neemt besittinge in het midden van ons: maer en zijt niet wederspannigh tegen den HEERE, en zijt oock niet wederspannigh tegen ons, eenen altaer voor u bouwende, behalven den altaer des HEEREN onses Godts.

13 Als of hy seyde, Meynt ghylieden dat Godt u-lieder lant niet soo wel in sijne gunste ende bescherminge aen en neemt, als het onse, soo komt, etc.

14 De Tabernakel stont te Silo. Siet Iosu. 18.1.

15 Hebr. wooninge, woonstede.

20

Heeft niet Achan ¹⁶ de sone Zerah, ¹⁷ overtredinge begaen met ¹⁸ het verbannene? ende ¹⁹ quam daer niet eene ²⁰ verbolgentheyt over de gantsche vergaderinge Israëls? ende die man en sterf ²¹ niet alleen ²² in sijne ongerechtigheyt.

16 D. die van het geslachte, ofte huysgesin, ende nakomelingen Zerahs was; want sijnen naesten vader was Charmi, Iosu. 7.17, 18.

17 Hebr. overtredinge overtreden.

18 Hebr. den ban.

19 Hebr. was.

20 T.w. Godes, Dat is, straffe. siet Num. 1. op vers 53.

21 Want eerst zijnder ses en dertigh Israëliten by Ai geslagen, daer na oock sijn wijf, kinderen ende have. Hebr. ende die eenige man en vergingh niet.

22 Of, om sijne, etc.

21

Doe antwoordden de kinderen Rubens, ende de kinderen Gads, ende de halve stamme Manasse, ende sy spraken met de Hoofden der ²³ duysenden Israëls:

23 De Israëliten waren in duysenden afgedeylt. Siet Exo. 18.25. Iud. 6. op vers 15.

22

^{f 24} De Godt der goden, de HEERE, de Godt der goden, de HEERE, die weet het, Israël selfs sal het oock weten: is’t door wederspannigheyt, of is’t door overtredinge tegens den HEERE, ²⁵ soo en behoudt ons heden niet.

f Psalm 50.1.

24 Siet Deut. 10. op vers 17.

25 Dit houden sommige voor een aensprake tot den Heere, sommige, tot het volck Israël, ofte Pinehas.

23

Dat wy ons eenen altaer souden gebouwt hebben, om ons van achter den HEERE af te keeren: ofte om brand-offer, ende spijs-offer daer op te offeren, ofte om danck-offer daer op te doen, ²⁶ soo eysche het de HEERE.

26 D. soo straffe ons de HEERE daerom. Hebr. soo soecke het de Heere.

24

Ende soo wy dit niet uyt sorge ²⁷ van wegen [dese] sake gedaen hebben, seggende, ²⁸ Morgen mochten uwe kinderen tot onse kinderen spreken, seggende: ²⁹ Wat hebt ghy met den HEERE den Godt Israëls te doen?

27 T.w. des waren Godtsdiensts.

28 D. hier namaels.

29 Hebr. Wat is u-lieden, ende den Heere den Godt Israëls? Sulcke manieren van spreken worden oock in het Nieuwe Testament gebruyckt, Matth. 8.29. ende Ioan. 2.4.

25

De HEERE heeft immers de [kolom] Iordane ter lantpale geset tusschen ons, ende tusschen u-lieden, ghy kinderen Rubens, ende ghy kinderen Gads, ghy en ³⁰ hebt geen deel aen den HEERE: soo mochten uwe kinderen onse kinderen doen ophouden, datse den HEERE niet en vreesden.

30 D. ghy en zijt Godes volck niet, ghy en hebt geen deel aen de rijckdommen sijner genade ende weldaden. Siet dergelijcke maniere van spreken 2.Sam. 20. vers 1. 1.Reg. 12.16.

26

Daerom seyden wy, Laet ons doch voor ons maken, bouwende eenen altaer, niet ten brand-offer, ³¹ noch ten offer.

31 D. niet tot eenigen offer.

27

Maer ^g dat hy een getuyge zy tusschen ons ende tusschen u-lieden, ende tusschen onse geslachten na ons, op dat wy den dienst des HEEREN voor sijn aengesichte dienen mochten met onse brand-offeren, ende met onse slacht-offeren, ende met onse danck-offeren, ende dat uwe kinderen tot onse kinderen morgen niet en seggen, Ghylieden en hebt geen deel aen den HEERE.

g Genes. 31.48. Iosu. 24.27.

28

Daerom seyden wy, Wanneer het geschiet, dat sy morgen [alsoo] tot ons ende tot onse geslachten seggen sullen: soo sullen wy seggen, Siet ³² de gedaente des altaers des HEEREN welcken onse vaderen gemaeckt hebben, niet ten brand-offer, nochte ten offer, maer hy is een getuyge tusschen ons ende tusschen u-lieden.

32 Ofte, gestalte. D. patroon, figure, forme, gelijckenisse.

29

Het zy verre van ons, van ons, dat wy souden wederspannigh zijn tegen den HEERE, ofte dat wy te desen dage ons van achter den HEERE afkeeren souden, bouwende eenen altaer ten brand-offer, ten spijs-offer, ofte ten slacht-offer, behalven den altaer des HEEREN onses Godts, die voor sijnen Tabernakel is.

30

Doe de Priester Pinehas, ende de Overste der vergaderinge, ³³ ende de Hoofden der duysenden Israëls die by hem waren, de woorden hoorden, die de kinderen Rubens, ende de kinderen Gads, ende de kinderen Manasse gesproken hadden, soo was het goet in hare oogen.

33 D. namelick, te weten, siet vers 14.

31

Ende Pinehas de sone des Priesters Eleazars seyde tot de kinderen Rubens, ende tot de kinderen Gads, ende tot de kinderen Manasse, Heden weten wy, ³⁴ dat de HEERE in’t midden van ons is, dewijle ghy dese overtredinge tegen den HEERE niet begaen en hebt: Doe ³⁵ hebt ghylieden de kinderen Israëls verlost uyt de hant des HEEREN.

34 Door dien hy u behoedt, dat ghy u aen hem niet en besondight, noch u van ons af en scheurt, gelijck wy vreesden; daer uyt grooten onheyl in gantsch Israël soude geresen zijn.

35 T.w. doe ghy dien altaer gebouwt hebt tot dien eynde als ghy ons geseyt hebt: want hadt ghy hem gebouwt om eenen nieuwen Godtsdienst op te richten, ende om u van d’andere stammen af te sonderen, daer mede soudt ghy Godts toorn ende straffe over gantsch Israel verweckt hebben.

32

Ende Pinehas de sone des Priesters Eleazars keerde wederom, met de Overste, van de kinderen Rubens, ende van de kinderen Gads, uyt het lant Gilead na het lant Canaan, tot de kinderen Israëls, ende sy ³⁶ brachten haer antwoorde weder.

36 Hebr. sy brachten haer het woort wederom, D. sy hebben de Gemeente trouwelick aengeseyt de antwoorde ende ontschuldinge der Rubeniten, etc. mitsgaders haren geheelen handel, ende voornemen.

33

De antwoorde nu was goet in de oogen der kinderen Israëls, ende de kinderen Israëls loofden Godt: ende en seyden niet [meer] van tegens haer op te trecken met een heyr, om het lant te verderven daer de kinderen Rubens ende de kinderen Gads inne woonden.

34

Ende de kinderen Rubens, ende de kinderen Gads, noemden dien altaer: ³⁷ Dat het een getuyge zy tusschen ons, ³⁸ dat de HEERE Godt zy.

37 Andere voegen in den text hier by, ’t Hebreeusch woordeken Ed, D. getuyge. Andere meynen dat de woorden, die in den text volgen (ki ed hu benotenu, want hy is getuyge tusschen ons) zijn geweest de name deses altaers.

38 D. datmen hem alleen dienen, ende voor den waren Godt kennen sal.