Streven. Jaargang 65

(1998)– [tijdschrift] Streven [1991-]– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

bron

Streven. Jaargang 65. Jan Koenot, Antwerpen 1998

codering

DBNL-TEI 1

Wijze van coderen: standaard

dbnl-nr _str010199801_01

logboek

- 2021-04-09 AB colofon toegevoegd

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Streven. Jaargang 65 uit 1998.

De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren beijvert zich voor het verkrijgen van toestemming van alle rechthebbenden; eenieder die meent enig recht te kunnen doen gelden op in dit tijdschrift opgenomen bijdragen, wordt verzocht dit onverwijld aan ons te melden (mailto:dbnl.auteursrecht@kb.nl).

redactionele ingrepen

De eindnoten zijn in deze digitale editie direct bij de bijbehorende nootverwijzingen geplaatst. De volgende pagina’s zijn hierdoor komen te vervallen: deel januari: 25, 33, deel februari: 138, 151, deel maart: 220, 255, deel mei: 423, deel juli-augustus: 624, 640, deel september: 720, 738, deel oktober: 802, 829, deel november: 936, deel december: 983.

Deel januari, binnenkant voorplat: in het origineel is een gedeelte van de tekst onleesbaar. In deze digitale editie is ‘[...]’ geplaatst.

p. 137: noot ‘1’ heeft in de lopende tekst geen nootverwijzing. In deze digitale editie is de noot onderaan het artikel geplaatst.

p. 300: in het origineel is een gedeelte van de tekst onleesbaar. In deze digitale editie is ‘[...]’ geplaatst.

p. 560: in het origineel is een gedeelte van de tekst onleesbaar. In deze digitale editie is ‘[...]’ geplaatst.

p. 801: noot ‘1’ heeft in de lopende tekst geen nootverwijzing. In deze digitale editie is de noot onderaan het artikel geplaatst.

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (deel februari: binnenkant achterplat, deel april: binnenkant achterplat, deel december: 1070, 1072) en pagina's met advertenties (deel januari: binnenkant achterplat, deel maart: binnenkant achterplat, deel mei: binnenkant achterplat, deel juni: binnenkant achterplat, deel juli-augustus: binnenkant achterplat, deel september: binnenkant achterplat, deel oktober: binnenkant achterplat, deel november: binnenkant achterplat, deel december: 1071, binnenkant achterplat) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

[Deel januari, voorplat]

STREVEN

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK MAANDBLAD

JANUARI 1998

Intellectuelen in de politiek

Vroegchristelijke martelaarsakten

Over principes en verdraagzaamheid

India: economische ontwikkeling en sociale mogelijkheden

Pijn als passie bij Antonin Artaud

Op zoek naar armoede en uitsluiting

Jaargang 65, nummer 1

[Deel januari, binnenkant voorplat]

65^e jaargang, nr. 1

redactie

Jan Koenot (hoofdredacteur), Erik Martens (redactiesecretaris), Ludo Abicht, Paul Begheyn, Ilse Bulhof, Wil Derkse, Georges De Schrijver, Joris Gerits, Ger Groot, Harry Hamersma, Vincent Hunink, Eddy Kerckhof, Frans Van Bladel, Jef Van Gerwen, Guido Vanheeswijck, Johan Vanhoutte, Walter Weyns

redactiesecretariaat

Geert Boeve, Erik Martens, Johan Van der Auweraert

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

tel 03/237.97.94 / fax 03/238.92.80

e-mail streven@skynet.be

contactadres nederland

Hobbemakade 51, NL-1071 XL Amsterdam

tel 020/679.82.07 / fax 020/676.43.30

abonnementen

Januari-december (11 nummers) incl. BTW: België: BEF 1.885; Nederland: fl. 113; andere landen in Europa: BEF 2.287; landen buiten Europa: BEF 2.605.

Studenten: BEF 990 (B), fl. 65 (NL).

Abonnementen gaan in na betaling van het juiste abonnementsgeld op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u de gewenste jaargang.

Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij u, ten laatste een maand voor het einde van de jaargang, schriftelijk uw opzeg meldt.

losse nummers

BEF 240 (B), fl. 15 (NL). Nummers van de lopende jaargang worden toegezonden na betaling op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u het gewenste nummer (maand, jaar).

Oude nummers (verschenen voor januari 1997) kosten BEF 100 / fl. 6. Informeer eerst of ze nog voorradig zijn.

steun

Voor giften vanaf 1000 frank (B) / fl. 50 (NL) bovenop het abonnementsgeld ontvangt u in januari 1999 een fiscaal kwijtschrift.

vormgeving

Erik Martens

verantwoordelijk uitgever

Jan Koenot,

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

nadruk van artikelen

Verboden zonder verlof van de redactie

omslagillustratie

Antonin Artaud, Zelfportret, 1947.

[Deel januari, pagina 1]

3	Intellectuelen in de politiek. Honderd jaar na ‘J'Accuse...!’ Marc Hooghe Honderd jaar geleden verscheen het pamflet ‘J'Accuse...!’ van Emile Zola. De publicatie zorgde niet alleen voor een omwenteling in de zaak-Dreyfus, maar is ook het typevoorbeeld geworden voor elk literair engagement. Pierre Bourdieu ziet deze tekst dan ook als een soort onafhankelijkheidsverklaring van het literaire veld. Maar een pamflet als ‘J'Accuse...!’ was enkel mogelijk dankzij de vervlechting van literatuur en journalistiek; een vervlechting die nu compleet verdwenen lijkt.

14	Doodgaan voor God. Over vroegchristelijke martelaarsakten Vincent Hunink De vroegchristelijke teksten over martelaars bieden ons zicht op het denken in de eerste eeuwen. Sommige christenen vallen erin op door hun radicale houding en totale afwijzing van de wereld. Een hedendaags lezer zal deze teksten vaak schokkend vinden, en tot de conclusie komen dat fanatisme en intolerantie een onderlaag in onze christelijke cultuur vormen.

26	Over principes en verdraagzaamheid Guido Vanheeswijck Word je noodzakelijk intolerant, als je trouw blijft aan je levenskeuze? De vroegchristelijke martelaarsakten roepen niet alleen een welbepaalde historische context op. Ze nodigen ons ook uit na te denken over menselijke identiteit en verantwoordelijkheid. Hun leven is een voorbeeld van wat de Canadese filosoof Charles Taylor ‘sterke evaluatie’ noemt.

34	India: economische ontwikkeling en sociale mogelijkheden Jean Drèze Tot nog toe waren de economische hervormingen in India vooral gericht tegen de overdreven inmenging van de overheid. Maar liberalisering is niet genoeg. De overheid zou nu moeten optreden tegen problemen als analfabetisme, ondervoeding en apathie, want ook die zetten een rem op de economische groei.

41	Pijn als passie bij Antonin Artaud Nathalie Roelens Kun je fysieke pijn onder woorden brengen? Volgens Antonin Artaud, die vijftig jaar geleden overleed, moet je ze uitdrukken om de energie die ze bevat, in een positieve kracht om te zetten. Maar pijn ontwricht de taal, die uiteenvalt in stotterende klanken. De passie van Artaud is verwant met die van Van Gogh en Francis Bacon.

[Deel januari, pagina 2]

54	Op zoek naar armoede en uitsluiting Achtergrond en ontwikkelingen in Vlaanderen Jan Vranken, Gerard Van Menxel, Dirk Geldof Armoede is het gevolg van uitsluitingsmechanismen die te maken hebben met breuklijnen in de maatschappij. Als de maatschappij evolueert, komen er andere vormen van armoede en uitsluiting. Het Belgische armoedebeleid is rijk geschakeerd en grotendeels gedecentraliseerd. Maar onder meer de zgn. ‘activeringsmaatregelen’ roepen bedenkingen op.

65	FORUM
65	Islam in meervoud Kees Klop
67	Wittgensteins Opera Omnia Joachim Leilich
70	Christenen voor het socialisme, socialisten voor het christendom? Ludo Abicht

73	PODIUM
73	Pem Sluijter. Een laat maar opgemerkt debuut Joris Gerits
77	Bloemen noch kransen voor het proletariaat Erik Martens
81	Luc Hoenraet Jacques Haers

84	BOEKEN De Dijn, Spinoza. The Way to Wisdom ♦ Finkielkraut, De verloren beschaving ♦ Verhoeven, Leibniz, filosoof van de zevende dag ♦ Vanheeswijck, Tussen afbraak en opbouw. Christendom in een postmoderne tijd ♦ Insolera, La spiritualité en images aux Pays-Bas Méridionaux dans les livres imprimés des XVI^e et XVII^e siècles ♦ Lambert Wierenga, De macht van de taal; de taal van de macht. Over literatuurwetenschap en bijbelgebruik ♦ Jobsen, Ezra en Nehemia. Een praktische bijbelverklaring ♦ Jacob, La souris, la mouche et l'homme ♦ Sokal & Bricmont, Impostures intellectuelles ♦ God met ons. Wereldwijde verhalen over godsdienst en geweld ♦ Fens, Die dag lazen wij niet verder ♦ Alter, Bijbelse verhaalkunst ♦ Buñuel, Een Andalusische hond ♦ Van den Berghe & Minne, Stripverhalen 1931-1935 ♦ De Vos, Het einde van Napoleon. Waterloo 1915 ♦ Otterspeer, Utopieën van een onvermoeibaar mens

[Deel januari, achterplat]

STREVEN JANUARI 1998

Marc Hooghe Intellectuelen in de politiek

Vincent Hunink Doodgaan voor God

Guido Vanheeswijck Over principes en verdraagzaamheid

Jean Drèze India: sociale en economische ontwikkeling

Nathalie Roelens Pijn als passie bij Antonin Artaud

Jan Vranken Op zoek naar armoede en uitsluiting

FORUM

Kees Klop Islam in meervoud

Joachim Leilich Witgensteins Opera Omnia

Ludo Abicht Christenen voor het socialisme

PODIUM

Joris Gerits Pem Sluijter

Erik Martens Het romantisch marxisme

Jacques Haers Luc Hoenraet

ISSN 0039-2324 afgiftekantoor Leuven X

[Deel februari, voorplat]

STREVEN

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK MAANDBLAD

FEBRUARI 1998

Ricoeur • Fin de Siècle

Jomanda • Wonen & rituelen

Faulkner • Videokunst

Jaargang 65, nummer 2

[Deel februari, binnenkant voorplat]

65^e jaargang, nr. 2

redactie

Jan Koenot (hoofdredacteur), Erik Martens (redactiesecretaris), Ludo Abicht, Paul Begheyn, Ilse Bulhof, Wil Derkse, Georges De Schrijver, Joris Gerits, Ger Groot, Vincent Hunink, Eddy Kerckhof, Frans Van Bladel, Jef Van Gerwen, Guido Vanheeswijck, Johan Vanhoutte, Walter Weyns

redactiesecretariaat

Geert Boeve, Erik Martens, Johan Van der Auweraert

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

tel 03/237.97.94 / fax 03/238.92.80

e-mail streven@skynet.be

contactadres nederland

Hobbemakade 51, NL-1071 XL Amsterdam

tel 020/679.82.07 / fax 020/676.43.30

abonnementen

Januari-december (11 nummers) incl. BTW: België: BEF 1.885; Nederland: fl. 113; andere landen in Europa: BEF 2.287; landen buiten Europa: BEF 2.605.

Studenten: BEF 990 (B), fl. 65 (NL).

Abonnementen gaan in na betaling van het juiste abonnementsgeld op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u de gewenste jaargang.

Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij u, ten laatste een maand voor het einde van de jaargang, schriftelijk uw opzeg meldt.

losse nummers

Oude nummers (verschenen voor januari 1997) kosten BEF 100 / fl. 6. Informeer eerst of ze nog voorradig zijn.

steun

Voor giften vanaf 1000 frank (B) / fl. 50 (NL) bovenop het abonnementsgeld ontvangt u in januari 1999 een fiscaal kwijtschrift.

vormgeving

Erik Martens

verantwoordelijk uitgever

Jan Koenot,

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

nadruk van artikelen

Verboden zonder verlof van de redactie

omslagillustratie

Tony Oursler, Narc (Tom The), 1997.

Foto F. Delpech.

[Deel februari, pagina 97]

99	De ruimte van de verbeelding vergroten Gesprek met Paul Ricoeur Ger Groot Hoe kan de mens een ethisch wezen zijn? Op zoek naar een antwoord op die vraag, heeft de Franse filosoof Paul Ricoeur zich verdiept in de psychoanalyse, het structuralisme, de literatuur, het politieke denken. Zijn beschouwingen over goed en kwaad, symbolen en mythen, tijdelijkheid en levensverhaal, leiden hem telkens opnieuw terug naar de vraag: Wie ben ik als mens?

109	Onmacht aan het einde van de eeuw Carla Russell Is de twintigste eeuw alleen maar de meest moorddadige eeuw van de geschiedenis, de eeuw van het falen van alle politieke idealen en van de terugval in de barbarij? De strijd tegen de totalitaire ideologieën in naam van de menselijke vrijheid is echter ook een verworvenheid van deze eeuw. Niet alleen de oorlog, ook de inzet voor de mensenrechten is grootschaliger geworden.

122	Het ‘grote verhaal’ van William Faulkner (1897-1962) Marcel Janssens Reeds in de jaren dertig genoot Faulkner in Frankrijk een goede reputatie, met name dankzij het enthousiasme van Sartre, die hem als Amerika's belangrijkste auteur canoniseerde. Zijn techniek van de meervoudige-ikvertelling heeft wellicht zoveel invloed gehad, omdat ze overeenstemt met de wijze waarop de hedendaagse mens naar de wereld en naar zichzelf kijkt.

130	Wonen, rituelen en moderniteit Rudi Laermans Zowel in het wonen als in sociale rituelen zit een spanning tussen persoonlijke expressie en algemeen gangbare vormgeving. Maar, terwijl bij het wonen de nadruk ligt op de persoonlijke aankleding, kunnen sociale rituelen (huwelijk, begrafenis...) maar goed functioneren als ze volgens een vastliggend, onpersoonlijk patroon verlopen.

[Deel februari, pagina 98]

139	Stenen voor brood Kritische bemerkingen bij Jomanda's Healing Service Jacques Janssen De healing sessions van Jomanda in de evenementenhal van het Nederlandse Tiel trekken duizenden bezoekers, en de genezeres treedt ook in een tv-programma op. Men hoort wel eens spreken van het Lourdes aan de Waal. Maar gaat de vergelijking wel op? En is God alleen maar aanwezig als er een wonder gebeurt?

152	Videokunst om het beeld te redden. Tony Oursler Jan Koenot Ourslers videobeelden van menselijke gezichten doen ons nadenken over de functie van beelden in de huidige maatschappij. Om in de heersende beeldencultuur vitaal te blijven, moeten we met beelden kunst maken. Videokunst is niet de enig denkbare toekomst voor de beeldende kunsten, wel de meest menswaardige toekomst voor het videobeeld.

163	PODIUM
163	‘Op dat moment kon ik een glimlach nauwelijks onderdrukken’ De memoires van Lea Rabin Ludo Abicht
168	Het einde van Sherlock Holmes Jörgen Oosterwaal

171	FORUM
171	Poëzie is een uitstap die na de aankomst pas begint Een vlieg met gouden vleugels van Stefaan van den Bremt Joris Gerits
175	Ten oorlog Shakespeares koningsdrama's door Blauwe Maandag Compagnie Koen Van Kerrebroeck

179	BOEKEN Vedder, Wandelen met woorden ♦ Verhoeven, De glans van oud ijzer ♦ De Visscher, Een te voltooien leven ♦ De Visscher, Levende traditie ♦ Ankersmit, De macht van representatie ♦ Scheepsma, Deemoed en devotie ♦ Bot, ‘O, allerliefst lichaam...’ ♦ Huijgen e.a., Tot zo ver de lezing ♦ Put e.a., Geloven in het verleden ♦ Berns, e.a., De God van denkers en dichters ♦ The Low Countries. 1997-1998 ♦ Heumakers & Oudemans, De horizon van Buitenveldert ♦ Devisch, Culturele bemiddeling en economische mondialisering ♦ Rock, Terpsichore at Louis-le-Grand ♦ Haasse, Zwanen schieten ♦ Maximus of Tyre, The philosophical orations ♦ Deneckere, Sire, het volk mort

[Deel februari, achterplat]

STREVEN FEBRUARI 1998

Ger Groot Gesprek met Paul Ricoeur

Carla Russell Onmacht aan het einde van de eeuw

Jacques Janssen Stenen voor brood

Rudi Laermans Wonen, rituelen en moderniteit

Marcel Janssens Het ‘grote verhaal’ van William Faulkner

Jan Koenot Videokunst van Tony Oursler

FORUM

Ludo Abicht De memoires van Lea Rabin

Jörgen Oosterwaal Het einde van Sherlock Holmes

PODIUM

Joris Gerits Een vlieg met gouden vleugels

Koen Van Kerrebroeck Ten oorlog

ISSN 0039-2324 afgiftekantoor Leuven X

[Deel maart, voorplat]

STREVEN

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK MAANDBLAD

MAART 1998

Religies en vrede • Mondragon

Multiculturele samenleving

Irak • Beelden manipuleren

Jaargang 65, nummer 3

[Deel maart, binnenkant voorplat]

65^e jaargang, nr. 3

redactie

redactiesecretariaat

Geert Boeve, Erik Martens, Johan Van der Auweraert

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

tel 03/237.97.94 / fax 03/238.92.80

e-mail streven@skynet.be

contactadres nederland

Hobbemakade 51, NL-1071 XL Amsterdam

tel 020/679.82.07 / fax 020/676.43.30

abonnementen

Januari-december (11 nummers) incl. BTW: België: BEF 1.885; Nederland: fl. 113; andere landen in Europa: BEF 2.287; landen buiten Europa: BEF 2.605.

Studenten: BEF 990 (B), fl. 65 (NL).

Abonnementen gaan in na betaling van het juiste abonnementsgeld op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u de gewenste jaargang.

Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij u, ten laatste een maand voor het einde van de jaargang, schriftelijk uw opzeg meldt.

losse nummers

Oude nummers (verschenen voor januari 1997) kosten BEF 100 / fl. 6. Informeer eerst of ze nog voorradig zijn.

steun

Voor giften vanaf 1000 frank (B) / fl. 50 (NL) bovenop het abonnementsgeld ontvangt u in januari 1999 een fiscaal kwijtschrift.

vormgeving

Erik Martens

verantwoordelijk uitgever

Jan Koenot,

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

nadruk van artikelen

Verboden zonder verlof van de redactie

omslagillustratie

Jongetje in het getto van Warschau. Detail van een foto die deel uitmaakt van de reportage van SS-generaal Jurgen Stroop.

[Deel maart, pagina 193]

195	Religies en vrede Judaïsme, christendom en islam in gesprek Paul Vallely Zoals de Nabateeërs, zo'n 2000 jaar geleden, leven ook wij in een tijd van syncretisme. Thans botsen religies en culturen tegen elkaar en tegen de heersende seculiere mentaliteit. Hebben in deze context de drie godsdiensten die in Abraham hun vader in het geloof zien, nog enige boodschap voor de rest van de samenleving?

206	Op weg naar wereldburgerschap De multiculturele samenleving S.W. Couwenberg Het verschijnsel van de multiculturele samenleving is niet nieuw, en het zal ook niet verdwijnen. Multiculturaliteit is een permanent maatschappelijk gegeven. Als je de geschiedenis overloopt en de huidige situatie analyseert, bv. in de Verenigde Staten of in Nederland, leer je de multiculturele samenstelling van de maatschappij te waarderen als een uitnodiging om te groeien naar een pluralistisch geleed wereldburgerschap.

221	Mondragon, een experiment in ondernemingsparticipatie Luk Bouckaert Kan een onderneming die steunt op een democratische arbeidersparticipatie, overleven in de context van een kapitalistisch systeem? Het experiment Mondragon bewijst dat het kan. Dit netwerk van coöperatieve bedrijven heeft een structuur ontwikkeld waarin democratisch bestuur, eigendomsrecht en efficiënt beheer elkaar bevruchten.

230	Saddam Hoessein wint op punten Erik Faucompret Na de golfoorlog hoopten de Verenigde Staten dat een economisch embargo zou leiden tot de verdwijning van Saddam Hoessein. Maar de Iraakse dictator zit steviger in het zadel dan ooit. Om verschillende redenen: de zwakke binnenlandse oppositie, meningsverschillen binnen de coalitie, en de versoepeling van het embargo. Het huidige internationaal systeem vermag weinig tegen een regime dat binnenlandse steun geniet en over een strategische grondstof beschikt.

[Deel maart, pagina 194]

241	Beeldvormende beeldvervorming. Foto's manipuleren Gie van den Berghe Foto's lijken neutraal, objectief, een directe en overvalste weergave van de werkelijkheid. Nochtans hangt hun werking grotendeels af van tekst en context. Een foto krijgt een heel andere betekenis als men er maar een gedeelte van afdrukt, bv. in geschiedenisboeken. Het lot van enkele beroemde beelden uit de Nazi-tijd is daar een goed voorbeeld van.

256	FORUM
256	Schuld en schaamte in de Nederlandse samenleving Flip G. Droste
260	De verbeelding van de macht Kees Klop
264	Asielzoekers wachten op Godot Johan Van der Auweraert

267	PODIUM
267	Liefde en bomen. Recente poëzie van Marc Tritsmans, Gwy Mandelinck en Rutger Kopland Joris Gerits
272	Joy Division Jan Koenot
277	Het ijstijdperk Erik Martens

282	BOEKEN Heumakers, De fatale cirkel ♦ Boey e.a., Ex Libris van de filosofie in de 20ste eeuw, Deel 1 ♦ Imhof, Nikolaus. Auf den Spuren seiner Legenden ♦ KBS, Matteüs, Marcus, Lucas, Johannes, Lukas ♦ Moreels, Hoop voor de Naakte Mens ♦ Vandenbroeck, De kleuren van de geest ♦ Dekker e.a., Van Aladdin tot Zwaan kleef aan ♦ Faulks, Het lied van de loopgraven

[Deel maart, achterplat]

STREVEN MAART 1998

Paul Vallely Religies en vrede

S.W. Couwenberg De multiculturele samenleving

Luk Bouckaert Mondragon

Erik Faucompret Saddam Hoessein wint op punten

Gie van den Berghe Beeldvormende beeldvervorming

FORUM

Flip G. Droste Schuld en schaamte in Nederland

Kees Klop De verbeelding van de macht

Johan Van der Auweraert Asielzoekers wachten op Godot

PODIUM

Joris Gerits Liefde en bomen

Jan Koenot Joy Division

Erik Martens Het ijstijdperk

ISSN 0039-2324 afgiftekantoor Leuven X

[Deel april, voorplat]

STREVEN

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK MAANDBLAD

APRIL 1998

Rwandagenocide • Dorothy Day

Gianni Vattimo • Paul Auster

Roland Barthes • René Magritte

Jaargang 65, nummer 4

[Deel april, binnenkant voorplat]

65^e jaargang, nr. 4

redactie

redactiesecretariaat

Geert Boeve, Erik Martens, Johan Van der Auweraert

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

tel 03/237.97.94 / fax 03/238.92.80

e-mail streven@skynet.be

contactadres nederland

Hobbemakade 51, NL-1071 XL Amsterdam

tel 020/679.82.07 / fax 020/676.43.30

abonnementen

Januari-december (11 nummers) incl. BTW: België: BEF 1.885; Nederland: fl. 113; andere landen in Europa: BEF 2.287; landen buiten Europa: BEF 2.605.

Studenten: BEF 990 (B), fl. 65 (NL).

Abonnementen gaan in na betaling van het juiste abonnementsgeld op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u de gewenste jaargang.

Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij u, ten laatste een maand voor het einde van de jaargang, schriftelijk uw opzeg meldt.

losse nummers

Oude nummers (verschenen voor januari 1997) kosten BEF 100 / fl. 6. Informeer eerst of ze nog voorradig zijn.

steun

Voor giften vanaf 1000 frank (B) / fl. 50 (NL) bovenop het abonnementsgeld ontvangt u in januari 1999 een fiscaal kwijtschrift.

vormgeving

Erik Martens

verantwoordelijk uitgever

Jan Koenot,

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

nadruk van artikelen

Verboden zonder verlof van de redactie

omslagillustratie

René Magritte, detail uit Les six éléments, 1929, © Charly Herscovici c/o SABAM, België, 1997.

[Deel april, pagina 289]

291	Het Rwanda-drama Omer D'Hoe Vier jaar geleden begon de genocide in Rwanda. De tragische gebeurtenissen waren het gevolg van een aantal factoren. Etnische tegenstellingen waren niet de enige oorzaak. Welke rol hebben de westerse hulpverlening en de VN-vredesmacht gespeeld? Is de katholieke kerk medeverantwoordelijk? Als er niet spoedig iets gebeurt, komt er een tweede volkerenmoord.

307	Dorothy Day. Heilige en herriemaker Jim Forest In de Verenigde Staten is Dorothy Day heel bekend als bezielster van de Catholic Worker-gemeenschappen. Door haar kritische uitlatingen kwam ze meermaals in de gevangenis terecht. Armen en daklozen op een waardige manier onthalen zag zij als een manier om God te loven.

319	Een zwak geloof Gesprek met Gianni Vattimo Ger Groot De Italiaanse filosoof Gianni Vattimo heeft onder invloed van Nietzsche en Heidegger de idee van een metafysische waarheid opgegeven en zich een affirmatief nihilist genoemd. Meer en meer voelt hij zich schatplichtig aan de christelijke erfenis. Zijn visie op het christendom als de godsdienst van de secularisatie komt in dit interview uitvoerig ter sprake. En Vattimo laat zien wat Freud, de Frankfurter Schule, de Franse postmodernisten en René Girard voor hem betekenen.

335	Toevallig engagement Over de romans van Paul Auster Paul Pelckmans De romans van Paul Auster brengen een op het eerste gezicht herkenbaar mengsel van postmoderne pastiche en gesofistikeerd narcisme. Ze krijgen een bijzonder accent doordat de auteur geregeld probeert die modieuze uitgangspunten te combineren met een geëngageerde houding tegenover de eigentijdse Amerikaanse werkelijkheid. Wie het hele oeuvre doorleest, vraagt zich af of die combinatie überhaupt haalbaar is.

[Deel april, pagina 290]

347	Roland Barthes (1915-1980). Jeugdherinneringen Franc Schuerewegen Zelfs in het eten met stokjes zag Roland Barthes een vorm van ‘écriture’. Zijn leven lang heeft hij nagedacht over de ervaring van het lezen. Elke lezer herschrijft de tekst die hij leest, en daar geniet hij van. Barthes' oeuvre is meer dan het werk van een structuralist of een semioticus. Het mag beschouwd worden als literatuur.

354	FORUM
354	Webgemeenschappen Broedplaats van de hedendaagse mythologie Walter Weyns

359	PODIUM
359	Liefde en bomen. Recente poëzie van Marc Tritsmans, Gwy Mandelinck en Rutger Kopland Joris Gerits
364	Piëta van Michelangelo Een gedicht van Hester Knibbe Joris Gerits
366	Hamlet door De Trust Koen Van Kerrebroeck
369	Magritte tegenover de symbolisten: Een mysterie zonder mythe Jan Koenot

377	BOEKEN Tillich, Bijbelse religie en de vraag naar het Zijn ♦ Nietzsche, Afgodenschemering & De antichrist ♦ Van der Stap, Bewaard verleden ♦ Van den Bogaard (red.), De Geest volgens de Schriften ♦ Rietdijk, Wetenschap als bevrijding ♦ Esman & Fuchs, Vervulde verlangens. Gesprekken over kunst in onze tijd ♦ Bergman, Vertrouwelijke gesprekken & Goede bedoelingen ♦ De Schaepdrijver, De Groote Oorlog. Het koninkrijk België tijdens de Eerste Wereldoorlog

	ERRATUM Door een technische fout is de eerste bladzijde van ‘Liefde en bomen. Recente poëzie van Marc Tritsmans, Gwy Mandelinck en Rutger Kopland’ in het maartnummer van Streven weggevallen. De auteur en de lezers bieden we onze excuses aan. Het artikel verschijnt hier opnieuw, dit keer in zijn geheel.

[Deel april, achterplat]

STREVEN APRIL 1998

Omer D'Hoe Het Rwanda-drama

Jim Forest Dorothy Day. Heilige en herriemaker

Ger Groot Een zwak geloof: Gianni Vattimo

Paul Pelckmans Paul Auster

Franc Schuerewegen Roland Barthes

FORUM

Walter Weyns Webgemeenschappen

PODIUM

Joris Gerits Liefde en bomen

Joris Gerits Piëta van Michelangelo

Koen Van Kerrebroeck Hamlet door De Trust

Jan Koenot Magritte tegenover de symbolisten

ISSN 0039-2324 afgiftekantoor Leuven X

[Deel mei, voorplat]

STREVEN

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK MAANDBLAD

MEI 1998

Leven in eeuwigheid • Op de grens van zeggen en denken • Recht en waarheid • Memoires van een ako-jurylid • Franz Kafka

Jaargang 65, nummer 5

[Deel mei, binnenkant voorplat]

65^e jaargang, nr. 5

redactie

Jan Koenot (hoofdredacteur), Erik Martens (redactiesecretaris), Ludo Abicht, Paul Begheyn, Ilse Bulhof, Wil Derkse, Georges De Schrijver, Joris Gerits, Ger Groot, Vincent Hunink, Eddy Kerckhof, Herman Simissen, Frans Van Bladel, Jef Van Gerwen, Guido Vanheeswijck, Johan Vanhoutte, Walter Weyns

redactiesecretariaat

Geert Boeve, Erik Martens, Johan Van der Auweraert

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

tel 03/237.97.94 / fax 03/238.92.80

e-mail streven@skynet.be

contactadres nederland

Hobbemakade 51, NL-1071 XL Amsterdam

tel 020/679.82.07 / fax 020/676.43.30

abonnementen

Januari-december (11 nummers) incl. BTW: België: BEF 1.885; Nederland: fl. 113; andere landen in Europa: BEF 2.287; landen buiten Europa: BEF 2.605.

Studenten: BEF 990 (B), fl. 65 (NL).

Abonnementen gaan in na betaling van het juiste abonnementsgeld op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u de gewenste jaargang.

Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij u, ten laatste een maand voor het einde van de jaargang, schriftelijk uw opzeg meldt.

losse nummers

Oude nummers, (verschenen voor januari 1997) kosten BEF 100 / fl. 6. Informeer eerst of ze nog voorradig zijn.

steun

Voor giften vanaf 1000 frank (B) / fl. 50 (NL) bovenop het abonnementsgeld ontvangt u in januari 1999 een fiscaal kwijtschrift.

vormgeving

Erik Martens

verantwoordelijk uitgever

Jan Koenot,

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

nadruk van artikelen

Verboden zonder verlof van de redactie

omslagillustratie

Tekening van de hand van Franz Kafka, overgenomen uit Frans Hiddema, Kafka en zijn moeder, De Beuk, Amsterdam, 1995.

[Deel mei, pagina 385]

387	Leven in eeuwigheid Jef Van Gerwen Christenen geloven in het eeuwig leven. Wat stellen ze zich daaronder voor? De spanning tussen ons eindige bestaan en ons oneindige verlangen levert de stof voor een filosofische zoektocht, zo oud als onze cultuur. Maar ‘geloven in het eeuwig leven’ is nooit de vrucht van een denkoefening. Het is een gave die ons geschonken wordt, onder meer in de ontmoeting met de anderen en de Andere.

399	Op de grens van zeggen en denken Flip G. Droste Is de liefde die we voelen zo persoonlijk dat het woord ‘liefde’ de essentie ervan verhult? De taal is een systeem van tekens die lang niet eenduidig zijn. Maar juist de complexiteit van dat tekensysteem stelt de mens in staat zijn wereld te ordenen en zijn gevoelens uit te drukken. Wij, talige wezens, existeren door taal.

412	Recht en waarheid Fernand Van Neste Waarheid is een noodzakelijke, maar geen voldoende voorwaarde om recht tot stand te brengen. Als bij de rechtsvorming of -vinding de waarheid al dan niet opzettelijk veronachtzaamd wordt, zal het recht er onvermijdelijk onder lijden. Maar naast het waarheidsgehalte spelen nog andere factoren mee in het juridisch oordeel: geldende normen, waardebesef en -toetsing. Het recht is een combinatie van het ware en het goede.

424	Uit de memoires van een AKO-jurylid met pensioen Frans Roggen Zijn er de laatste tien jaar niet te veel literaire prijzen bijgekomen? De genomineerden zullen er allicht niet over klagen. De keuzen van de juryleden zijn echter altijd betwistbaar. Een criticus kan geen set van objectieve criteria hanteren om een boek te beoordelen. Hij gaat uit van het gevoel dat het boek bij hem als lezer oproept.

[Deel mei, pagina 386]

432	Franz Kafka, Praag en de bureaucratie Ludo Abicht Franz Kafka is nooit aan de merkwaardige Praagse ecotoop kunnen ontsnappen. Wie het oude Praag bezoekt, krijgt de indruk dat hij in een van zijn verhalen rondloopt. Zijn oeuvre biedt een van de meest overtuigende beschrijvingen van de moderne bureaucratisering. Ook de belangstelling van de auteur voor de joodse cultuur, o.a. de oude traditie van de Troonmystiek, heeft zijn werk beïnvloed.

443	FORUM

443	Bibliografisch onderzoek in Nederland (III) Paul Begheyn
448	Een nieuwe tegenstelling in de Nederlandse politiek? Kees Klop

452	PODIUM

452	‘Poëzie. Dat is van alle troost misschien de minst schrale’ Gerrit Komrij, In Liefde Bloeyende Joris Gerits
456	Mogwai, Sonic Youth, Tortoise. Instrumentale (post)rock Jan Koenot
461	Michel Seuphor zevenennegentig. Een leven vol conflicten Manu Van Der Aa
464	Van recyclage naar restauratie. Tarantino's Jackie Brown Erik Martens

469	BOEKEN Verbeek, De wereld van Descartes ♦ Dilthey, Kritiek van de historische rede ♦ Kooyman, Als een koning van vlees en bloed. Rabbijnse parabels in midrasjiem ♦ Niels Stensen's Chaosmanuscript ♦ Giuseppe Penone ♦ Simons, De gijzeling van de beeldende kunst ♦ Court, Le voir et la voix. Essai sur les voies esthétiques ♦ O'Hanlon, Congo ♦ Brokken, De droevige kampioen ♦ Conrad Busken Huet, Een vastgeraakte lokomotief. Een portret in brieven ♦ Verrips, Dwars, duivels en dromend ♦ Jensma & De Vries, Veranderingen in het hoger onderwijs in Nederland tussen 1815 en 1940 ♦ Grout & Palisca, Geschiedenis van de westerse muziek

[Deel mei, achterplat]

STREVEN MEI 1998

Jef Van Gerwen Leven in eeuwigheid

Flip G. Droste Op de grens van zeggen en denken

Fernand Van Neste Recht en waarheid

Frans Roggen De memoires van een AKO-jurylid

Ludo Abicht Franz Kafka, Praag en de bureaucratie

FORUM

Paul Begheyn Bibliografisch onderzoek in Nederland (III)

Kees Klop Nieuwe tegenstelling in Nederland?

PODIUM

Joris Gerits Gerrit Komrij, In Liefde Bloeyende

Jan Koenot Mogwai, Sonic Youth, Tortoise

Manu Van Der Aa Michel Seuphor zevenennegentig

Erik Martens Tarantino's Jackie Brown

ISSN 0039-2324 afgiftekantoor Leuven X

[Deel juni, voorplat]

STREVEN

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK MAANDBLAD

JUNI 1998

Utopieën • Dood van het voetbal

Heilig Jaar 2000 • Wiener Gruppe

Uitbreiding Europese Unie

Jaargang 65, nummer 6

[Deel juni, binnenkant voorplat]

65^e jaargang, nr. 6

redactie

Jan Koenot (hoofdredacteur), Erik Martens (redactiesecretaris), Ludo Abicht, Paul Begheyn, Ilse Bulhof, Wil Derkse, Georges De Schrijver, Joris Gerits, Ger Groot, Vincent Hunink, Eddy Kerckhof, Herman Simissen, Frans Van Bladel, Jef Van Gerwen, Guido Vanheeswijck, Johan Vanhoutte, Walter Weyns

redactiesecretariaat

Geert Boeve, Erik Martens, Johan Van der Auweraert

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

tel 03/237.97.94 / fax 03/238.92.80

e-mail streven@skynet.be

contactadres nederland

Hobbemakade 51, NL-1071 XL Amsterdam

tel 020/679.82.07 / fax 020/676.43.30

abonnementen

Januari-december (11 nummers) incl. BTW: België: BEF 1.885; Nederland: fl. 113; andere landen in Europa: BEF 2.287; landen buiten Europa: BEF 2.605.

Studenten: BEF 990 (B), fl. 65 (NL).

Abonnementen gaan in na betaling van het juiste abonnementsgeld op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u de gewenste jaargang.

Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij u, ten laatste een maand voor het einde van de jaargang, schriftelijk uw opzeg meldt.

losse nummers

Oude nummers (verschenen voor januari 1997) kosten BEF 100 / fl. 6. Informeer eerst of ze nog voorradig zijn.

steun

Voor giften vanaf 1000 frank (B) / fl. 50 (NL) bovenop het abonnementsgeld ontvangt u in januari 1999 een fiscaal kwijtschrift.

vormgeving

Erik Martens

verantwoordelijk uitgever

Jan Koenot,

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

nadruk van artikelen

Verboden zonder verlof van de redactie

omslagillustratie

Christian Boltanski, Les portants (detail), 1996, © Anthony d'Offay Gallery, Londen.

[Deel juni, pagina 481]

483	De erfenis van de utopie Hans Achterhuis Er wordt nogal gemakkelijk van utopieën gesproken. Uit Thomas Mores Utopia kun je echter een aantal wezenlijke kenmerken van een ‘echte’ utopie afleiden. In de literatuur moet je ook een onderscheid maken tussen sociale en technische utopieën. Om over een utopische visie te oordelen, is de beste vraag die je kunt stellen: ‘Zou ik ook zelf in die utopische gemeenschap willen wonen?’

499	Het Heilig Jaar 2000 Jan Kerkhofs Al in 1994 kondigde Johannes-Paulus II aan dat de Kerk het jaar 2000 als een bijzonder jubileumjaar zal vieren. Aan het begin van een nieuw millennium staat de mensheid voor heel wat uitdagingen: de dialoog tussen de godsdiensten, de voorspelde botsing tussen de culturen, rechtvaardigheid op aarde, ethische problemen en de nood aan hertaling van het spiritueel erfgoed. Als je echt christen bent, ga je de toekomst zonder angst tegemoet.

511	De aangekondigde dood van het Belgisch Voetbal Stefan Késenne In 1995 heeft het Bosman-arrest van het Europese Hof de voetbalclubs gedwongen het bestaande transfersysteem op te geven. Meteen werd gevreesd voor de toekomst van het professionele voetbal in België. Maar als het Belgische voetbal met moeilijkheden te kampen heeft, ligt dat grotendeels aan het amateuristische beleid van de voetbalbond en clubs.

520	Een verscheurde tekst in een vitrinekastje De Wiener Gruppe op de tentoonstelling ‘Visionair Oostenrijk’ Erik de Smedt Op de tentoonstelling ‘Visionair Oostenrijk’ in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel zijn in vitrinekastjes objecten verzameld die herinneren aan de Wiener Gruppe. Het heeft een tijdje geduurd eer het werk van deze artiesten, die de grenzen tussen literatuur en beeldende kunsten doorbraken, een officiële erkenning kregen. Cultuurhistorisch is de Wiener Gruppe nochtans een belangrijke schakel tussen het dadaïsme en het Weense actionisme.

[Deel juni, pagina 482]

530	Langzaam maar zeker De uitbreiding van de Europese Unie Erik Faucompret Na de val van de Berlijnse muur stonden een aantal landen van het voormalige Oostblok te springen om lid te worden van de Europese Unie. De Unie zelf heeft op hun toetredingsverlangen eerst aarzelend gereageerd. De uitbreiding van de Europese Unie lijkt alleszins onafwendbaar. Op termijn wegen de politieke en economische voordelen van de uitbreiding zeker op tegen de nadelen.

542	FORUM

542	Nieuwe politieke cultuur: terug naar de oude zondebok Guido Vanheeswijck
546	Het zionisme als nationalistisch socialisme Ludo Abicht

550	PODIUM

550	Vlaamse Cultuurprijs voor Poëzie 1998 Achter de bergen van Miriam Van hee Joris Gerits

553	Mythe en wetenschap De Tijd speelt Vaders en zonen en Noorderlicht Koen Van Kerrebroeck

556	Oefeningen in herinnering en erkenning Christian Boltanski Jan Koenot

564	BOEKEN Vergely, La souffrance ♦ Kant, Fundering voor de metafysica van de zeden ♦ Van Sevenant, Met water schrijven. De filosofie in het computertijdperk ♦ Borg (red.), Het verloren evangelie Q. Dichter bij de bron ♦ Osborn, Tertullian. First Theologian of the West ♦ Labuschagne, Deuteronomium, deel III ♦ Deschouwer, De wortels van de democratie. Agalev op zoek naar een goede vorm ♦ Wils, De Messias van Vlaanderen. Frans van Cauwelaert 1880-1910 ♦ Tézé, Au coeur de la violence, Jérôme Bosch ♦ Oz, Panter in de kelder ♦ Haakman, Afgronden. Verontrustende literatuur uit de Romantiek ♦ Freud, Gaglow ♦ Luykx & Slot (red.), Een stille revolutie? Cultuur en mentaliteit in de lange jaren vijftig ♦ Verbeeck (red.), De verdwenen gaskamers. De ontkenning van de holocaust ♦ Kooijmans, Vriendschap en de kunst van het overleven in de zeventiende en achttiende eeuw ♦ Van Raak, De moderne dwaas. Bertolt Brecht en de moderne zingeving ♦ Depaepe, De pedagogisering achterna. Aanzet tot een genealogie van de pedagogische mentaliteit in de voorbije 250 jaar

[Deel juni, achterplat]

STREVEN JUNI 1998

Hans Achterhuis De erfenis van de utopie

Jan Kerkhofs Het Heilig Jaar 2000

Stefan Késenne Het einde van het Belgisch voetbal?

Erik de Smedt De Wiener Gruppe

Erik Faucompret Uitbreiding van de Europese Unie

FORUM

Guido Vanheeswijck Nieuwe politieke cultuur

Ludo Abicht Het zionisme als nationalistisch socialisme

PODIUM

Joris Gerits Vlaamse cultuurprijs voor poëzie 1998

Koen Van Kerrebroeck De Tijd van Lucas Vandervost

Jan Koenot Christian Boltanski

ISSN 0039-2324 afgiftekantoor Leuven X

[Deel juli-augustus, voorplat]

STREVEN

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK MAANDBLAD

JULI-AUGUSTUS 1998

Het alziend oog • Groeten uit Athos

De naam van de moeder?

International Dialogues Foundation

Caryl Phillips • De provinciestad

Maurice Blanchot

Jaargang 65, nummer 7

[Deel juli-augustus, binnenkant voorplat]

65^e jaargang, nr. 7

redactie

Jan Koenot (hoofdredacteur), Erik Martens (redactiesecretaris), Ludo Abicht, Paul Begheyn, Ilse Bulhof, Wil Derkse, Georges De Schrijver, Joris Gerits, Ger Groot, Vincent Hunink, Eddy Kerckhof, Herman Simissen, Frans Van Bladel, Jef Van Gerwen, Guido Vanheeswijck, Johan Vanhoutte, Walter Weyns

redactiesecretariaat

Geert Boeve, Erik Martens, Johan Van der Auweraert

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

tel 03/237.97.94 / fax 03/238.92.80

e-mail streven@skynet.be

contactadres nederland

Hobbemakade 51, NL-1071 XL Amsterdam

tel 020/679.82.07 / fax 020/676.43.30

abonnementen

Januari-december (11 nummers) incl. BTW: België; BEF 1.885; Nederland: fl. 113; andere landen in Europa: BEF 2.287; landen buiten Europa: BEF 2.605.

Studenten: BEF 990 (B), fl. 65 (NL).

Abonnementen gaan in na betaling van het juiste abonnementsgeld op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u de gewenste jaargang.

Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij u, ten laatste een maand voor het einde van de jaargang, schriftelijk uw opzeg meldt.

losse nummers

Oude nummers (verschenen voor januari 1997) kosten BEF 100 / fl. 6. Informeer eerst of ze nog voorradig zijn.

steun

Voor giften vanaf 1000 frank (B) / fl. 50 (NL) bovenop het abonnementsgeld ontvangt u in januari 1999 een fiscaal kwijtschrift.

vormgeving

Erik Martens

verantwoordelijk uitgever

Jan Koenot,

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

nadruk van artikelen

Verboden zonder verlof van de redactie

omslagillustratie

Het alziend oog, tekening van Felix Timmermans voor het boek De Witte van Ernest Claes.

[Deel juli-augustus, pagina 577]

579	Het alziend oog Cornelis Verhoeven Het besef dat het alziend oog alles kon zien, ook het onooglijke, de geheime gedachten en begeerten, heeft op een hele generatie zwaar gewogen. Ze is er nooit helemaal van losgekomen. Was die benauwende Godsvoorstelling echt nodig? Het oog dat alles zag, was er misschien meer om te waken over ons welzijn dan om ons op zonden te betrappen. Betekent het alziend oog de wakkerheid van al wat is? Is het een symbool van een wakend bewustzijn zonder grenzen?

588	De naam van de moeder? Marc Verminck Het kan niet meer dat een kind automatisch de naam van zijn vader krijgt, zegt men. Man en vrouw zijn toch gelijk. Zo eenvoudig is het niet. De naam van de vader bevestigt een structurele ongelijkheid, niet bussen man en vrouw, maar tussen vader-zijn en moeder-zijn. De vaderlijke functie bevrijdt het kind uit de natuurlijke, symbiotische eenheid met de moeder. De naam van de vader heeft een onmisbare symbolische betekenis.

597	Groeten uit Athos Vincent Hunink Op de monniksberg Athos in Noord-Griekenland is eeuwenlang nauwelijks wat veranderd. Maar vooral in de laastste jaren dringt de moderne tijd er op allerlei manieren door. Deze reisimpressie geeft een beeld van een onlangs ondernomen bezoek aan de Heilige Berg.

610	‘Als je niet dialogeert, krijg je extremisme’ Een gesprek met Dick de Zeeuw Paul Begheyn Oud-politicus Dick de Zeeuw is voorzitter van de International Dialogues Foundation, een non-gouvernementele organisatie die in verschillende conflictgebieden van de wereld probeert strijdende par tijen opnieuw in gesprek met elkaar te brengen. Ook onmondigen en machtelozen moeten kunnen deelnemen aan belangrijke besluitvormingsprocessen. Daarbij moeten ze geholpen worden. Mensen zijn verantwoordelijk voor zichzelf en voor elkaar.

[Deel juli-augustus, pagina 578]

614	Caryl Phillips. De aard van het bloed Kathleen Gyssels Caryl Phillips behoort tot de jongere generatie van Afro-Caribische schrijvers, die ook nog wel de gevolgen van het kolonialisme aanklagen, maar een veel ruimere horizon hebben. In zijn werk vermengt Phillips gangbare cultuur- en rolpatronen. Hij behandelt thema's als marginalisering op grond van ras en godsdienst, mentale wanorde, traumatiserende ervaringen, en de gevolgen van migraties op de menselijke psyche. De Cariben - en misschien wel iedereen in een multicultureel tijdperk - hebben een complexe, ‘gemetisseerde’ identiteit.

626	De provinciestad gedacht Rudi Laermans Een modale provinciestad is geen grootstad en geen dorp. Ze is in de eerste plaats een woonstad. Ze ziet eruit als een organisch weefsel, waar extravagantie en bruuske veranderingen gemeden worden. Maar steden als Mechelen of Leuven zijn stilaan tot regionale centra uitgegroeid, die overdag heel wat tijdelijke verblijvers aantrekken. De ‘metropolitanisering van de provinciestad’ vloeit voort uit de integratie ervan in wereldwijde netwerken van winkelketens en vastgoedmakelaars.

634	Verschil, verlies en dood Maurice Blanchots pleidooi voor een open gemeenschap Ignaas Devisch Het denken van Maurice Blanchot, dat zich in alle stilte ontwikkeld heeft in dialoog met de ‘grote filosofen’ van zijn tijd, geniet op dit ogenblik een grote belangstelling. Vooral zijn pleidooi voor een open gemeenschap, die ingaat tegen de spontane drang naar een vastomlijnde en gesloten identiteit, verdient alle aandacht.

641	FORUM

641	De kunst over kunst te praten Ludo Abicht

645	PODIUM

645	De 200 bekendste Vlaamse gedichten Joris Gerits

649	Multiculturele revolutie. Asian Dub Foundation Jan Koenot

654	Lars von Trier, provocateur. De idioten Erik Martens

663	BOEKEN

[Deel juli-augustus, achterplat]

STREVEN JULI-AGUSTUS 1998

Cornelis Verhoeven Het alziend oog

Marc Verminck De naam van de moeder?

Vincent Hunink Groeten uit Athos

Paul Begheyn Als je niet dialogeert, krijg je extremisme

Kathleen Gyssels Caryl Phillips. De aard van het bloed

Rudi Laermans De provinciestad gedacht

Ignaas Devisch Maurice Blanchot

FORUM

Ludo Abicht De kunst over kunst te praten

PODIUM

Joris Gerits De 200 bekendste Vlaamse gedichten

Jan Koenot Asian Dub Foundation

Erik Martens Lars von Trier, provocateur

ISSN 0039-2324 afgiftekantoor Leuven X

[Deel september, voorplat]

STREVEN

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK MAANDBLAD

SEPTEMBER 1998

Safranski • Marktsocialisme

Michaux • Castiglione

Machtswissel in India

Schaamte in de jaren negentig

Jaargang 65, nummer 8

[Deel september, binnenkant voorplat]

65^e jaargang, nr. 8

redactie

Jan Koenot (hoofdredacteur), Erik Martens (redactiesecretaris), Ludo Abicht, Paul Begheyn, Ilse Bulhof, Wil Derkse, Georges De Schrijver, Joris Gerits, Ger Groot, Vincent Hunink, Eddy Kerckhof, Herman Simissen, Frans Van Bladel, Jef Van Gerwen, Guido Vanheeswijck, Johan Vanhoutte, Walter Weyns

redactiesecretariaat

Geert Boeve, Erik Martens, Johan Van der Auweraert

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

tel 03/237.97.94 / fax 03/238.92.80

e-mail streven@skynet.be

contactadres nederland

Hobbemakade 51, NL-1071 XL Amsterdam

tel 020/679.82.07 / fax 020/676.43.30

abonnementen

Januari-december (11 nummers) incl. BTW: België: BEF 1.885; Nederland: fl. 113; andere landen in Europa: BEF 2.287; landen buiten Europa: BEF 2.605.

Studenten: BEF 990 (B), fl. 65 (NL).

Abonnementen gaan in na betaling van het juiste abonnementsgeld op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u de gewenste jaargang.

Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij u, ten laatste een maand voor het einde van de jaargang, schriftelijk uw opzeg meldt.

losse nummers

Oude nummers (verschenen voor januari 1997) kosten BEF 100 / fl. 6. Informeer eerst of ze nog voorradig zijn.

steun

Voor giften vanaf 1000 frank (B) / fl. 50 (NL) bovenop het abonnementsgeld ontvangt u in januari 1999 een fiscaal kwijtschrift.

vormgeving

Erik Martens

verantwoordelijk uitgever

Jan Koenot,

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

nadruk van artikelen

Verboden zonder verlof van de redactie

omslagillustratie

Henri Michaux, Mouvements (detail), 1950-1951, Chinese inkt, overgenomen uit Henri Michaux. Peintures, Gallimard, Paris, 1993.

[Deel september, pagina 673]

675	Safranski's worsteling met de vrijheid Guido Vanheeswijck Volgens Rüdiger Safranski - bekend om zijn biografieën van Schopenhauer en Heidegger - is het kwaad onlosmakelijk verbonden met een verraad aan de transcendentie. Vrijheid zonder transcendentie is destructief. Vrijheid zonder basisvertrouwen in de werkelijkheid is gevaarlijk. Auschwitz is de prijs die onze beschaving voor haar ongebreidelde vrijheid heeft moeten betalen.

686	Marktsocialisme als derde weg Een casestudy uit Oost-Duitsland Dirk Rochtus Lang voor de val van de Berlijnse Muur werd in de DDR al nagedacht over een mogelijke verbinding van markt en socialisme, als alternatief voor het bestaande kapitalisme en staatssocialisme. Enigszins in het verlengde van dat zoeken ligt de ‘Brief aus Sachsen’ van Christine Ostrowski en Ronald Weckesser, uit 1996. Maar critici verwijten beide auteurs dat zij voor het kapitalisme capituleren en de oude droom van een socialistische overwinning opgeven.

696	Machtswissel in India Erik Faucompret In maart jl. werden de parlementsverkiezingen in India - een lekenstaat - gewonnen door een fundamentalistische hindoepartij. Corruptie, economische moeilijkheden en de opkomst van het moslimfundamentalisme zorgen al langer voor politieke onrust. Een militant hindoeïstisch bestuur kan echter op termijn de stabiliteit in de regio ondermijnen.

708	Henri Michaux: leven in een luchtbel Sabine Hillen Volgens Michaux is uniciteit een achterhaald begrip, als het erom gaat kunst te beoordelen. Ook een kunstenaar die zich tegen zijn geestelijke vaders verzet, kan zich niet helemaal aan hun invloed onttrekken. Uiteindelijk gaat het in de kunst niet in de eerste plaats om authenticiteit. Gedichten schrijven is voor Michaux een manier om telkens opnieuw geboren te worden, en een schuilplaats te vinden in de taal.

[Deel september, pagina 674]

721	Giuseppe Castiglione: een persoonlijke kijk Eileen McCaffery De opname van de Italiaanse jezuïet-kunstenaar Castiglione (1688-1766) aan het Chinese hof moet hem op slag een culturele schok gegeven hebben. Hij werd gedwongen de Chinese stijl over te nemen, en dat was meer dan een kwestie van techniek: hij moest overstappen in een volslagen andere kijk op de wereld.

731	Voorbij én nabij. Schaamte in de jaren negentig Hessel Zondag Doorgaans meent men dat mensen tegenwoordig ‘de schaamte voorbij’ zijn. Is dit wel het geval? Er zijn goede redenen om aan te nemen dat men vandaag de dag kwetsbaarder is voor schaamte dan op het eerste gezicht lijkt. Een van deze redenen is het toegenomen individualisme. Echter, een aantal misverstanden over schaamte, zoals de veronderstelling dat schaamte en schaamteloosheid elkaar uitsluiten, ontnemen het inzicht in het belang van deze emotie.

739	FORUM

739	Boerenwijsheden Bart Brinckman
743	Meer! Vooruitgang in de kunst Ger Groot
747	Onmachtige Beelden Walter Weyns

750	PODIUM

750	Pieter Boskma: zanger in nostalgische priëlen Joris Gerits
753	Bertolt Brecht. Gespeeld of niet gespeeld? Koen Van Kerrebroeck

757	BOEKEN Martin Heidegger, Besinnung ♦ Ter Herkenning. Tijdschrift voor christenen en joden ♦ Amsterdamse Cahiers voor Exegese en Bijbelse Theologie ♦ Bob Becking en Meindert Dijkstra, Eén God alleen ...? Over monotheisme in Oud-Israël en de verering van de godin Asjera ♦ Tàpies. Esprit de papier ♦ August Willemsen, Vrienden, vreemden, vrouwen ♦ Theun de Vries, De bergreis ♦ Walter van den Broeck, Verdwaalde post ♦ Francis Maes, Geschiedenis van de Russische muziek ♦ Leo van Bergen, Voor een wereld één in verscheidenheid. 50 jaar Wereld Federalisten Beweging Nederland ♦ Gregor Schöllgen, Geschichte der Weltpolitik von Hitler bis Gorbatschow 1941-1991 ♦ Joris Luyendijk, Een goede man slaat soms zijn vrouw

[Deel september, achterplat]

STREVEN SEPTEMBER 1998

Guido Vanheeswijck Rüdiger Safranski en de vrijheid

Dirk Rochtus Marktsocialisme als derde weg

Erik Faucompret Machtswissel in India

Sabine Hillen Henri Michaux: leven in een luchtbel

Eileen McCaffery Giuseppe Castiglione

Hessel Zondag Schaamte in de jaren negentig

FORUM

Bart Brinckman Boerenwijsheden

Ger Groot Vooruitgang in de kunst

Walter Weyns Onmachtige beelden

PODIUM

Joris Gerits De nostalgische priëlen van Pieter Boskma

Koen Van Kerrebroeck Bertolt Brecht, gespeeld of niet gespeeld?

ISSN 0039-2324 afgiftekantoor Leuven X

[Deel oktober, voorplat]

STREVEN

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK MAANDBLAD

OKTOBER 1998

200 jaar Rijkswaterstaat

Mgr. Muskens • Kernwapens

Klemperer • De nieuwe sociale kwestie

Jaargang 65, nummer 9

[Deel oktober, binnenkant voorplat]

65^e jaargang, nr. 9

redactie

Jan Koenot (hoofdredacteur), Erik Martens (redactiesecretaris), Ludo Abicht, Paul Begheyn, Ilse Bulhof, Wil Derkse, Georges De Schrijver, Joris Gerits, Ger Groot, Vincent Hunink, Eddy Kerckhof, Herman Simissen, Frans Van Bladel, Jef Van Gerwen, Guido Vanheeswijck, Johan Vanhoutte, Walter Weyns

redactiesecretariaat

Geert Boeve, Erik Martens, Johan Van der Auweraert

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

tel 03/237.97.94 / fax 03/238.92.80

e-mail streven@skynet.be

contactadres nederland

Hobbemakade 51, NL-1071 XL Amsterdam

tel 020/679.82.07 / fax 020/676.43.30

abonnementen

Januari-december (11 nummers) incl. BTW: België: BEF 1926; Nederland: fl. 113; andere landen in Europa: BEF 2328; landen buiten Europa: BEF 2666. Studenten: BEF 990 (B), fl. 65 (NL).

Abonnementen gaan in na betaling van het juiste abonnementsgeld op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u de gewenste jaargang.

Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij u, ten laatste een maand voor het einde van de jaargang, schriftelijk uw opzeg meldt.

losse nummers

Oude nummers (verschenen voor januari 1998) kosten BEF 100 / fl. 6. Informeer eerst of ze nog voorradig zijn.

steun

Voor giften vanaf 1000 frank (B) / fl. 50 (NL) bovenop het abonnementsgeld ontvangt u in januari 1999 een fiscaal kwijtschrift.

vormgeving

Erik Martens

verantwoordelijk uitgever

Jan Koenot,

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

nadruk van artikelen

Verboden zonder verlof van de redactie

omslagillustratie

200 jaar Rijkswaterstaat.

[Deel oktober, pagina 769]

771	Rechtvaardigheid is nog geen humaniteit Gesprek met Mgr. Muskens Guido Vanheeswijck & Johan Vanhoutte ‘Mijn uitspraak over dat broodje - dat arme mensen een brood mogen wegpakken - kwam op de televisie. De media maakten daarvan dat ze mochten stelen. Dat heb ik nooit gezegd. Ik wou slechts aangeven dat eigendom altijd een sociale dimensie heeft en dus relatief is. Als structuren zo zijn dat er te veel naar één kant gaat en te weinig naar de andere, zijn ze fout. De rijken stelen dan via de wet, de structuren, de organisaties.’

785	De nieuwe sociale kwestie De marginalisering van laaggeschoolden Bea Cantillon, Caroline Gijselinckx & Ive Marx Onze samenleving dreigt ongelijker te worden. De belangrijkste breuklijn in de maatschappij is niet langer de kloof tussen werkenden en werklozen, maar die tussen hoger en lager geschoolden. Die kloof zal hoogstwaarschijnlijk nog toenemen, met verregaande gevolgen voor het socialezekerheidsstelsel. Er zullen nieuwe maatregelen uitgedokterd moeten worden om de bestaanszekerheid van laaggeschoolden te waarborgen.

797	200 jaar Rijkswaterstaat Herman Simissen De strijd met het water maakt vanaf de vroegste bewoning deel uit van de geschiedenis van de lage landen. Naar aanleiding van het tweehonderdjarig bestaan van de Nederlandse Rijkswaterstaat is een boek verschenen dat talrijke technische prestaties op het gebied van waterbeheersing en infrastructuur in hun maatschappelijke en politieke context plaatst. Een voorbeeld van ‘contextualistische geschiedschrijving’.

803	Kernwapens: het legalisme voorbij Peter Van der Auweraert Politiek is subjectief, recht is objectief: het steunt op de universele rede. Daarom moeten conflicten in de wereld op grond van internationale rechtsregels worden opgelost. Bij nader inzien blijkt echter dat, wat het gebruik van kernwapens betreft, een juridische regeling noch mogelijk, noch wenselijk is. Hoe je met kernbewapening omgaat, hangt uiteindelijk af van een morele optie.

[Deel oktober, pagina 770]

814	We hadden het kunnen weten De dagboeken 1933-1945 van Victor Klemperer Armand De Loecker Tot voor kort was Victor Klemperer zo goed als onbekend. Door de publicatie van zijn dagboeken is zijn naam op slag een begrip geworden. Klemperer is een van de weinige joden die de nazi-terreur in Duitsland zelf hebben overleefd. In zijn oorlogsdagboeken heeft de filoloog al het ‘kleine zelfgeziene’ overvloedig geregistreerd. Tussendoor denkt hij na over het typisch fascistische taalgebruik, de identiteit van verduitste joden en de verantwoordelijkheid van het Duitse volk.

830	FORUM

830	Stemmen van over het water De vrede van Munster in retrospectief Flip G. Droste
834	Waarom ik niet helemaal Vlaming ben Jef Van Gerwen
837	Afstamming: de naam van de vader? Marc Hooghe
840	Antwoord op Marc Hooghe Marc Verminck

843	PODIUM

843	De magische kern van poëzie Rutger Kopland en Esther Jansma Joris Gerits
847	De gouden zalm Erik Martens

854	BOEKEN Richard Rorty, Achieving our Country ♦ Bas van Stokkom, Emotionele democratie. Over morele vooruitgang ♦ J.C. Siebert-Hommes, Esther ♦ J.M. Brinkman, Psalmen II. Een praktische bijbelverklaring ♦ Kerstmis en Epifanie. Teksten uit de vroege kerk over de geboorte van Christus ♦ Koen Raes, Het moeilijke ontmoeten. Verhalen van alledaagse zedelijkheid ♦ D. Kraaijpoel, Was Pollock kleurenblind? Bouwstenen voor de herschrijving van de recente kunstgeschiedenis ♦ Kees Scherer, Het Parijs van de vijftiger jaren ♦ S. Dresden, Het vreemde vermaak dat lezen heet. Een keuze uit de essays ♦ Eric De Kuyper, Kinders. Over kinderen en hun badwater ♦ Helmut Krausser, Melodieën, of Aanvullingen op het kwikzilveren tijdperk ♦ Milan Kundera, Identiteit ♦ Marek Inglot, La Compagnie di Gesù nell'Impero Russo (1772-1820) e la sua parte nella restaurazione generale della Compagnia ♦ Augustus, Mijn daden (Res gestae) ♦ Denise Van den Boreck, Het kloppend hart van het spoor

[Deel oktober, achterplat]

STREVEN OKTOBER 1998

Mgr. Muskens Rechtvaardigheid is nog geen humaniteit

B. Cantillon, C. Gijselinckx & I. Marx De nieuwe sociale kwestie

Herman Simissen 200 jaar Rijkswaterstaat

Peter Van der Auweraert Kernwapens: het legalisme voorbij

Armand De Loecker De dagboeken van Victor Klemperer

FORUM

Flip G. Droste Stemmen van over het water

Jef Van Gerwen Waarom ik niet helemaal Vlaming ben

Marc Hooghe Afstamming: de naam van de vader?

PODIUM

Joris Gerits De magische kern van poëzie

Erik Martens De gouden zalm

ISSN 0039-2324 afgiftekantoor Leuven X

[Deel november, voorplat]

STREVEN

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK MAANDBLAD

NOVEMBER 1998

Van Kilsdonk • Wat-als-geschiedenis

Sociale gevolgen van de Euro

Hermeneutiek • Bill Viola

Marcello Gallian • 50 jaar Israël

Jaargang 65, nummer 10

[Deel november, binnenkant voorplat]

65^e jaargang, nr. 10

redactie

Jan Koenot (hoofdredacteur), Erik Martens (redactiesecretaris), Ludo Abicht, Paul Begheyn, Ilse Bulhof, Wil Derkse, Georges De Schrijver, Joris Gerits, Ger Groot, Vincent Hunink, Eddy Kerckhof, Jean-Pierre Rondas, Herman Simissen, Frans Van Bladel, Jef Van Gerwen, Guido Vanheeswijck, Johan Vanhoutte, Walter Weyns

redactiesecretariaat

Geert Boeve, Erik Martens, Johan Van der Auweraert

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

tel 03/237.97.94 / fax 03/238.92.80

e-mail streven@skynet.be

contactadres nederland

Hobbemakade 51, NL-1071 XL Amsterdam

tel 020/679.82.07 / fax 020/676.43.30

abonnementen

Januari-december (11 nummers) incl. BTW: België: BEF 1926; Nederland: fl. 113; andere landen in Europa: BEF 2328; landen buiten Europa: BEF 2666.

Studenten: BEF 990 (B), fl. 65 (NL).

Abonnementen gaan in na betaling van het juiste abonnementsgeld op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u de gewenste jaargang.

Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij u, ten laatste een maand voor het einde van de jaargang, schriftelijk uw opzeg meldt.

losse nummers

Oude nummers (verschenen voor januari 1998) kosten BEF 100 / fl. 6. Informeer eerst of ze nog voorradig zijn.

steun

Voor giften vanaf 1000 frank (B) / fl. 50 (NL) bovenop het abonnementsgeld ontvangt u in januari 1999 een fiscaal kwijtschrift.

vormgeving

Erik Martens

verantwoordelijk uitgever

Jan Koenot,

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

nadruk van artikelen

Verboden zonder verlof van de redactie

omslagillustratie

Bill Viola, The Crossing (detail), 1996, foto: Kira Perov.

[Deel november, pagina 865]

867	Enkele randvoorwaarden voor het kerkelijk ambt Jan van Kilsdonk Onlangs vierde de dominicaan Jan Nieuwenhuis zijn gouden priesterfeest. Tijdens de plechtigheid in de Amsterdamse Dominicuskerk hield Jan van Kilsdonk een toespraak over de randvoorwaarden van het kerkelijk ambt: ‘Vrij zijn van, ja zeker, maar dat deden de heidenen ook. Maar, vrij zijn vóór, daar spreekt Jezus over. Over de vereenzelviging met de armen [...]. Dat is in de kerken van alle eeuwen een héél wat hachelijker en goddelijker vraagstuk dan het celibaat’.

876	De sociale gevolgen van de Euro Herman Deleeck De Economische en Monetaire Unie is een historische stap naar een sterkere Europese eenheid. Bij de voorbereiding ervan werden wel alle economische gevolgen nauwkeurig overwogen, terwijl de sociale gevolgen nauwelijks aandacht kregen. Terecht maakt de bevolking zich ongerust. Als men de sociale gevolgen van de EMU niet beheerst, worden ze een bedreiging voor het moeizaam opgebouwde Europese model van sociale markteconomie.

889	Wat als...? IJdele speculaties of zinvolle hypothesen in de geschiedschrijving Johannes Bulhof Wat zou er gebeurd zijn als bepaalde zaken zich niet hadden voorgedaan? Historici hebben een afkeer van dat soort vragen. Nochtans spelen ‘wat...als’-redeneringen een belangrijke functie in de geschiedschrijving, bij het begrijpen en beoordelen van wat wel is gebeurd. ‘Wat...als’-redeneringen zijn in de geschiedwetenschap even legitiem als in de natuurkunde, al hebben ze er niet dezelfde draagwijdte en spelen ze er een andere rol.

901	Is hermeneutiek nog actueel? Feestbundels voor Theo de Boer Arthur Cools Is het filosofisch project van de hermeneutiek in de huidige postmoderne context achterhaald? De feestbundels die aan Theo de Boer naar aanleiding van zijn emeritaat werden aangeboden, wijzen in die richting. De vier zuilen van de filosofie en Pleidooi voor interpretatie, recente publicaties van Theo de Boer zelf, tonen echter dat de hermeneutiek een ‘kunst van het interpreteren’ heeft ontwikkeld die filosofisch nog steeds relevant is.

[Deel november, pagina 866]

908	Videokunst als geestelijke oefening: Bill Viola Jan Koenot Bill Viola beheerst alle trucjes van de geavanceerde digitale beeldtechnologie. Daarmee maakt hij echter geen spectaculaire videokunst. Vertraging, verstilling en verinnerlijking, dat willen zijn installaties bewerken. Bij mystieke auteurs van Oost en West heeft Viola teksten gevonden die licht verschaffen in het artistieke scheppingsproces zoals hij dat zelf beleeft. De overzichtstentoonstelling in het Stedelijk Museum van Amsterdam is een unieke gelegenheid om zijn belangrijkste werken bij elkaar te zien.

920	Marcello Gallian. De contradicties van het Italiaanse fascisme Jan De Volder De figuur van de Italiaanse schrijver Marcello Gallian is interessanter uit historisch dan uit literair oogpunt. Hij behoorde tot de linkervleugel van het fascisme en stond met zijn utopisch, revolutionair ideaal dichter bij het communisme dan bij het regime van Mussolini, dat hij verburgerlijkt en opportunistisch vond. Zijn werk en zijn leven leggen de paradoxen van het Italiaanse fascisme bloot.

930	Keerzijde van 50 jaar Israël S.W. Couwenberg De oprichting van de joodse staat is gebaseerd op een strikt etnische opvatting van nationaliteit. De in het land achtergebleven Arabieren zijn daardoor tweederangsburgers geworden. In Israël heerst nu een situatie van intern kolonialisme. Een idealistisch begonnen emancipatiebeweging is in de ban geraakt van machtspolitiek. Folterpraktijken, politieke moorden, apartheidsregime: hoe lang kan Israël daar nog mee doorgaan?

937	FORUM

937	De kater van Aswoensdag Bart Brinckman
940	Universiteit en wereldburgerschap Hugo Roeffaers

945	PODIUM

945	Postmodernisme getooid met een sonnettenkrans Gelauwerd debuut van Miguel Declercq Joris Gerits
949	Marc Chagall. Hommage aan een verzonken wereld Koen Van Kerrebroeck

[Deel november, achterplat]

STREVEN NOVEMBER 1998

Jan van Kilsdonk Randvoorwaarden voor het kerkelijk ambt

Herman Deleeck De sociale gevolgen van de Euro

Johannes Bulhof Wat als...?

Arthur Cools Hermeneutiek nog actueel? Theo de Boer

Jan Koenot Videokunstenaar Bill Viola

Jan De Volder Links-fascist Marcello Gallian

S.W. Couwenberg Keerzijde van 50 jaar Israël

FORUM

Bart Brinckman De kater van Aswoensdag

Hugo Roeffaers Universiteit en wereldburgerschap

PODIUM

Joris Gerits Gelauwerd debuut van Miguel Declercq

Koen Van Kerrebroeck Marc Chagall

ISSN 0039-2324 afgiftekantoor Leuven X

[Deel december, voorplat]

STREVEN

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK MAANDBLAD

DECEMBER 1998

50 jaar mensenrechten • Luc Ferry

Waarheidscommissies • Mannelijkheid

Apartheid en Holocaust

Een omgangstaal voor alledag

Jaargang 65, nummer 11

[Deel december, binnenkant voorplat]

65^e jaargang, nr. 11

redactie

Jan Koenot (hoofdredacteur), Erik Martens (redactiesecretaris), Ludo Abicht, Paul Begheyn, Ilse Bulhof, Wil Derkse, Georges De Schrijver, Joris Gerits, Ger Groot, Vincent Hunink, Eddy Kerckhof, Herman Simissen, Frans Van Bladel, Jef Van Gerwen, Guido Vanheeswijck, Johan Vanhoutte, Walter Weyns

redactiesecretariaat

Geert Boeve, Erik Martens, Johan Van der Auweraert

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

tel 03/237.97.94 / fax 03/238.92.80

e-mail streven@skynet.be

contactadres nederland

Hobbemakade 51, NL-1071 XL Amsterdam

tel 020/679.82.07 / fax 020/676.43.30

abonnementen

Januari-december (11 nummers) incl. BTW: België: BEF 1926; Nederland: fl. 113; andere landen in Europa: BEF 2328; landen buiten Europa: BEF 2666. Studenten: BEF 990 (B), fl. 65 (NL).

Abonnementen gaan in na betaling van het juiste abonnementsgeld op KB-rekening 409-8515871-91 (B) of Postbankrekening 4344657 (NL). Als mededeling noteert u de gewenste jaargang.

Abonnementen worden automatisch verlengd, tenzij u, ten laatste een maand voor het einde van de jaargang, schriftelijk uw opzeg meldt.

losse nummers

Oude nummers (verschenen voor januari 1998) kosten BEF 100 / fl. 6. Informeer eerst of ze nog voorradig zijn.

steun

Voor giften vanaf 1000 frank (B) / fl. 50 (NL) bovenop het abonnementsgeld ontvangt u in januari 1999 een fiscaal kwijtschrift.

vormgeving

Erik Martens

verantwoordelijk uitgever

Jan Koenot,

Sanderusstraat 5, B-2018 Antwerpen

nadruk van artikelen

Verboden zonder verlof van de redactie

omslagillustratie

December, uit het Breviarium Mayer van den Bergh, Gent-Brugge, ca. 1510, Museum Mayer van den Bergh, Antwerpen.

[Deel december, pagina 961]

963	Vijftig jaar mensenrechten Désiré Scheltens Vijftig jaar geleden werd de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens afgekondigd. Historisch bouwt die Verklaring voort op de Franse Verklaring van de Mensenrechten, van 1789. Geen van beide verklaringen is een ultieme, onverbeterbare formulering van de mensenrechten gebleken. Toch zit er een eis in met een universele draagwijdte en een absolute pretentie: dat ieder mens op grond van zijn menszijn in alle omstandigheden met eerbied moet worden behandeld.

973	Het spiritueel humanisme van Luc Ferry Guido Vanheeswijck Volgens Luc Ferry heeft de moderne westerse cultuur niet alleen het goddelijke vermenselijkt, maar ook het menselijke vergoddelijkt. De Franse filosoof bewandelt met zijn ‘transcendentaal humanisme’ een middenweg tussen het christelijke en het atheïstische humanisme. ‘Als de mensen niet in zekere zin goden waren, zouden ze ook geen mensen zijn’, lees je in De god-mens of de zin van het leven, een boeiend boek, dat ook de nodige vragen achterlaat.

984	Straffen, of vergeten en vergeven? Het dilemma van jonge democratieën Luc Huyse Moet een gewezen dictator in eigen land strafrechtelijk worden vervolgd, als er een nieuw, democratisch regime is gekomen? Een aantal argumenten pleiten ervoor, maar het brengt ook gevaren mee. S. Huntington geeft jonge democratieën deze raad: ‘vervolg niet, bestraf niet, vergeef niet, maar vooral: vergeet niet’.

991	Apartheid en de Holocaust Vivian Liska De Holocaust en de apartheid kun je niet zomaar met elkaar vergelijken. Maar als je ze naast elkaar legt, komen de eigen kenmerken van beide historische gebeurtenissen duidelijker naar voren. Dat blijkt uit de conclusies van een conferentie aan de Yale University, waarop werd nagedacht over ‘herinnering en gerechtigheid’.

[Deel december, pagina 962]

999	Een omgangstaal voor alledag. Vlaanderens eigen weg Jose Cajot Het Vlaamse taaldeficit wordt op dit ogenblik hoofdzakelijk bepaald door onduidelijkheid over de norm van de Algemene Nederlandse doeltaal. De Nederlandse taalidentiteit is in Vlaanderen zo zwak dat de standaardisering van de dagelijkse omgangstaal een autonoom proces is dat in hoge mate onafhankelijk van Nederland verloopt.

1009	De eclips van de mannelijkheid Harvey Mansfield Mannelijkheid is exclusief, agressief, ondemocratisch. Het woord alleen al wekt wantrouwen en verontwaardiging. Hebben de vrouw en de man een verschillende natuur, of wordt elke rolverdeling kunstmatig door de samenleving opgelegd? Hoe dan ook, mannelijkheid komt ook bij vrouwen voor, en wil men mannelijkheid vermenselijken, dan moet men de vrouwen er meer in laten delen.

1020	FORUM

1020	Politiek en pathos Pieter Anton van Gennip
1023	Littekens. De psychodynamiek van de wonde Michel Thys

1028	PODIUM

1028	Het taalspel poëzie. ‘Van de vierkante man’, het debuut van Ilja Leonard Pfeijffer Joris Gerits
1031	Middeleeuwse beeldcultuur Jan Koenot
1037	De gouden zalm (2) Erik Martens
1044	Schrijvende vrouwen 1550-1850 Paul Begheyn

1047	BOEKEN H.J. Heering, Wat heeft de filosofie met God te maken? ♦ R. Anthone & F. Mortier, Socrates op de speelplaats ♦ Tijdschrift Filosofie ♦ Ulrich Luz, Das Evangelium nach Matthäus ♦ M. van Loopik, Tweespalt en verbondenheid. Joden en christenen in historisch perspectief ♦ Anneke de Vries, Het kleine verschil ♦ Helmut Friedel, Anthony Cragg. Material-Object-Form ♦ Cathrin Pichler, Crossings. Kunst zum Hören and Sehen ♦ Pascal Bruckner, De dieven van de schoonheid ♦ Dasso Saldívar, Gabriel Garcia Márquez. Terug naar de oorsprong ♦ Michèle Goslar, Yourcenar. Biographie ♦ Cees Willemsen, Van God los. Geschiedenis van de psychiatrische inrichting Sint-Antonius, 1902-1967

Vorige Volgende