Onze Taal. Jaargang 76

[p. 68]

Tamtam

Redactie Onze Taal

Roep om beter taalonderwijs steeds luider

Klachten over jongeren die hun taal niet beheersen, zijn al zo oud als de taal zelf, maar de afgelopen maanden klonken ze toch wel érg vaak. Het begon allemaal met het advies van de Onderwijsraad eind vorig jaar. Die adviseerde het hoger onderwijs om reparatieprogramma's voor taal op te zetten, omdat veel leerlingen de middelbare school bleken te verlaten met een achterstand op dat gebied (zie ook de vorige aflevering van ‘Tamtam’). Vlak na Nieuwjaar kwam daar nog bij dat bijna de helft van alle eerstejaars rechtenstudenten aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit bleek te zijn gezakt voor een taaltoets (gericht op spelling, interpunctie en structurering van teksten), de eerste in zijn soort op de universiteit. En als klap op de vuurpijl presenteerde Doekle Terpstra, voorzitter van de HBO-raad, de week erna de weinig optimistisch stemmende resultaten van een onderzoek naar de taalvaardigheid van pabo-studenten. Voor een landelijke, door het Cito ontwikkelde taaltoets (die zich vooral richtte op spelling en grammatica) slaagde niet meer dan 32% van de eerstejaars studenten. Volgens de HBO-raad is het aannemelijk dat studenten op andere hbo-opleidingen vergelijkbaar slecht zouden scoren.

Hoewel sommigen wat kritische kanttekeningen plaatsten (bijvoorbeeld bij de toets zelf), was er vooral veel bijval. Veel mensen herkenden het beeld van de jonge brekebenen, en het pleidooi van de HBO-raad voor meer aandacht voor taal op de middelbare school werd met instemming onthaald. De raad kondigde verder aan in het komende studiejaar een grootschalig onderzoek uit te voeren naar de taal- en ook rekenvaardigheid van aankomende hbo-studenten.

‘Versimpel Kamertaal’

En terwijl er gefoeterd werd op de taalbeheersing van studenten klonk er ook de roep om eenvoudigere taal. De demissionaire minister van Financiën Gerrit Zalm (VVD) pleitte in een ingezonden brief in NRC Handelsblad voor duidelijke taal in de Kamer. Hij verwees daarbij naar moties tegen zijn partij- en ambtgenoot Rita Verdonk (toen nog Vreemdelingenzaken), waarin haar handelwijze werd ‘afgekeurd’. Zalm had het beter gevonden als er onomwonden was gezegd dat ze ‘uit het kabinet diende te verdwijnen’.

Van Dale: toch geen christelijk woordenboek

Daar had woordenboekmaker Van Dale niet op gerekend: toen het bedrijf inging op het verzoek van enkele reformatorische scholen in Staphorst om een gekuiste versie van het gewone schoolwoordenboek te maken, kreeg het in de media meteen flink de wind van voren. Door het op bestelling censureren van (bastaard)vloeken (jeetje, shit) en seksueel getinte woorden (sperma, viagra) - zowel in de woordenlijst als in de definities - zou Van Dale zijn goede naam te grabbel gooien. De uitgever blies daarop het hele project af.

Onjuiste spatie van 2006 gekozen

De bezoekers van www.spatiegebruik.nl, een initiatief van ‘Signalering Onjuist Spatiegebruik’ (SOS), hebben een foutieve spatie in een belspelprogramma van SBS 6 tot ‘onjuiste spatie van 2006’ verkozen. De belspelpresentatrice, een gewezen lerares, zei een enorme taalfout te zien op een bordje met de tekst ‘Wat vind je in de huis kamer?’ Ze pakte een dikke stift, liep op het bordje af en corrigeerde niet - zoals de meeste kijkers zullen hebben verwacht - de overbodige spatie tussen ‘huis’ en ‘kamer’, maar zette een t achter ‘vind’.

Groene Boekje-maker heeft spijt

Prof. dr. Piet van Sterkenburg, die onlangs afscheid nam als directeur van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (dat de woordenlijst van het Groene Boekje samenstelt), liet vorige maand in een nieuwsbrief van de Universiteit Leiden weten dat hij het liever anders had gedaan met het Groene Boekje. Daarbij doelde hij niet op de - controversiële - spelling, want die noemde hij ‘de beste ter wereld’, maar wel op de opname van Engelstalige leenwoorden, zoals saven, updaten en downloaden. ‘Echt waanzin’ noemt hij het dat die een plaats hebben gekregen in het boekje. ‘Wat is er mis met bewaren, actualiseren en binnenhalen?’

Kinderen krijgen taaltassen en -boeken

Verschillende gemeenten proberen de taalachterstanden in de kiem te smoren. Zo kregen jonge kinderen in Den Haag de ‘Taal-Speel-Tas’ uitgereikt, een tas vol ‘op elkaar afgestemde materialen waar ouders en kinderen samen taal mee kunnen maken’. En alle kinderen in het Amsterdamse stadsdeel De Baarsjes die twee jaar worden, ontvingen van de stadsdeelraad Mijn eerste Van Dale. De cadeaus zijn bedoeld om taalachterstand weg te werken bij kinderen en hun ouders - allochtoon én autochtoon.

Uit de ‘Taal-Speel-Tas’ voor jonge kinderen in Den Haag.
Foto: Vanderburgvanderzijden Visuele Communicatie, Delft