Onze Taal. Jaargang 76

[p. 159]

Oproep: handen uit de mouwen voor laaggeletterde jongeren

Stichting Lezen & Schrijven

Het is misschien wat moeilijk te geloven, maar er zijn niet minder dan anderhalf miljoen volwassen Nederlanders die zó veel moeite hebben met lezen en schrijven dat zij nauwelijks mee kunnen komen in onze samenleving. Maar ook het aantal laaggeletterde jongeren is groot - veel te groot zelfs. Onderzoek uit 2004 liet zien dat maar liefst dertig procent van de leerlingen op de twee laagste niveaus van het mbo (middelbaar beroepsonderwijs) nauwelijks taalvaardig is. Zij zijn onvoldoende in staat om opdrachten en instructies goed te begrijpen of informatie te halen uit grotere stukken tekst. Stageverslagen zijn vaak niet meer dan knip- en plakwerk. Ook hebben zij veel problemen met het schrijven van standaardbrieven en het maken van notulen. Het is duidelijk dat dit voor de verdere schoolcarrière van deze jongeren desastreus kan uitpakken - om nog maar te zwijgen van de moeilijkheden die ze later op de arbeidsmarkt zullen ondervinden.

Hoe kan het dat zo veel jongeren anno 2007 problemen met lezen en schrijven hebben? Vaak blijkt het een combinatie van factoren te zijn: langdurige ziekte tijdens de schooltijd, het te laat herkennen van lees- en schrijfproblemen, onjuist ingrijpen als de problemen wél zijn gesignaleerd, en opgroeien in een zogenoemde taalarme omgeving. Daarbij komt nog eens dat er ook makkelijk een sneeuwbaleffect ontstaat: kinderen die taalzwak zijn, vinden de klassikale taallessen vaak te moeilijk en dus onaantrekkelijk, waardoor die taalzwakte alleen maar toeneemt, en daardoor weer de desinteresse in taallessen - enzovoort.

■ Taalplezier

Die vicieuze cirkel moet doorbroken worden. Daarom heeft de Stichting Lezen & Schrijven (opgericht in 2004; voorzitter: H.K.H. Prinses Laurentien der Nederlanden) een project opgezet dat de problemen vroegtijdig moet aanpakken, en dus gericht is op vmbo-scholen. ‘Taalkr8!’ heet het project, en het heeft als doel de leerlingen plezier in taal bij te brengen, zodat ze ook makkelijker het belang van een goede taalvaardigheid leren inzien. Daarnaast wil het scholen ervan bewust maken dat taal in het onderwijs een centrale plaats verdient.

Taalkr8! is in concreto een pakket waarmee een school een dag kan organiseren die geheel in het teken staat van creatief gebruik van de taal, en die bestaat uit verschillende workshops. De dag begint met een opening door een zogenoemde alfabetiseringsambassadeur, iemand die niet kon lezen en schrijven, maar dit op latere leeftijd heeft geleerd. Deze ambassadeurs kunnen als geen ander vertellen hoe het is om door het leven te gaan zonder te kunnen lezen en schrijven. De workshops waarvoor Taalkr8! de ideeën aanreikt, kunnen variëren van een ‘rapclass’ tot gedichten schrijven, en van een persbericht opstellen tot een Lagerhuisdebat.

In 2006 ontvingen ruim twaalfhonderd vmbo-scholen een Taalkr8!-pakket. Dit jaar gaat de Stichting Lezen & Schrijven deze en andere scholen ertoe aanzetten om ook daadwerkelijk Taalkr8!- dagen te organiseren.

■ Vliegwiel

Hoe bevalt Taalkr8! in de praktijk? Het Christelijk Lyceum Delft, locatie Hof van Delft, heeft er inmiddels ervaring mee. Jan Vesseur, teamleider onderbouw: ‘Het was zeer geslaagd. Ruim 70 procent van de leerlingen sprak van een zinvolle dag waarop ze veel geleerd hebben. Ook vonden zij Taalkr8! erg leuk. Een gemiddelde lesdag scoort vooral in het vmbo een behoorlijk stuk lager. Tevreden kijken we terug en volgend jaar doen we het zeker weer.’

Rapper Phreako Rico (van de rapformatie Opgezwolle) tijdens een Taalkr8!-dag.
Foto: Stichting Lezen & Schrijven

Peter de Kreij, locatiedirecteur vmbo van de Nehalennia Scholengemeenschap in Middelburg, is er net zo over te spreken: ‘Ook de betrokken docenten waren unaniem enthousiast over Taalkr8! Het heeft de mogelijkheid gecreëerd om met elkaar nog eens goed te kijken naar de inhoud van ons taalonderwijs. Taalkr8! is daarmee een vliegwiel geworden om het taalbeleid op school bij te stellen. Inmiddels heeft een eerste gesprek plaatsgevonden met een adviesbegeleidingsdienst, omdat we ondersteuning willen bij het vormgeven van een meer activerende didactiek in ons taalonderwijs. Dit betekent dat Taalkr8! voor ons meer is geweest dan een project dat even voorbijkomt. De impact is dat na twee heel leuke dagen voor leerlingen en docenten er een vervolg aan wordt gekoppeld. Het leidt er namelijk toe dat we het taalonderwijs op onze school nog eens goed onder de loep nemen en het daar waar dat van ons wordt gevraagd ook daadwerkelijk verbeteren.’

■ Oproep

Wilt u als tekstschrijver, redacteur, vertaler, reclamemaker of als uitvoerder van een ander talig beroep wellicht zelf eens een workshop verzorgen tijdens een Taalkr8!-dag? Meld u dan aan via de website www.taalkr8.nl. Wie weet kunt u uw liefde voor taal en het belang van goede taalvaardigheden overbrengen op jongeren die dat hard nodig hebben.