Onze Taal. Jaargang 78

[p. 292]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Verkavelingsvlaams verdringt Standaardnederlands

In België verdringt de zogeheten Brabantse tussentaal in steeds meer situaties het Standaardnederlands. Het gaat om een gesproken omgangstaal, die het midden houdt tussen Vlaams-Brabantse en Antwerpse varianten, en die ook wel ‘Verkavelingsvlaams’ wordt genoemd. Dat de taal oprukt in populaire televisieseries was al langer bekend, maar uit recent onderzoek van Andries Geeraert en Marc Deconinck van de Vrije Universiteit Brussel is gebleken dat ook jonge hoogopgeleiden er steeds vaker gebruik van maken. Geeraert en Deconinck verwachten dat de tussentaal in de toekomst nog meer terrein zal winnen en dat het Standaardnederlands op den duur alleen de norm blijft voor zeer formele mondelinge communicatie.

De onderzoekers vroegen 280 jonge (25-35 jaar) en oudere (55-65 jaar) hoogopgeleiden uit de vijf Vlaamse provincies welke taal ze aanvaardbaar vinden in verschillende situaties. Terwijl ouderen in contacten met onbekende mensen uit andere provincies alleen het Standaardnederlands gebruiken, vinden jongeren de tussentaal ook geschikt. Het zijn vooral de jongeren uit het kerngebied van de tussentaal (Vlaams-Brabant en Antwerpen) die er dan daadwerkelijk gebruik van maken, maar ook de meeste Oost- en West-Vlamingen en Limburgers accepteren het gebruik.

Ruwe taal nadelig voor politici

Politici die ruwe taal gebruiken worden minder serieus genomen, zowel door ouderen als door jongeren. Dit blijkt uit onderzoek van Jan Renkema en Brigit Kolen van de Universiteit van Tilburg. Zij legden 200 jongeren en 160 volwassen bijna identieke versies van een krantenbericht voor, waarbij in het ene bericht grove woorden van politici waren vervangen door neutrale varianten (het woord spuugzat was bijvoorbeeld veranderd in zat). ‘Heel kleine wijzigingen, maar die hadden al duidelijk effect op de waardering van de berichten door de lezers’, aldus Renkema in het Nederlands Dagblad.

De proefpersonen nemen politici die rustigere taal gebruiken serieuzer, en vertrouwen hen over het algemeen meer dan hun collega's die een wat ruwere taal hanteren. Politici gebruiken deze ‘stoere taal’ waarschijnklijk ook om jongeren te bereiken, maar die reageerden er in het onderzoek volledig neutraal op. De volwassenen haakten echt af als de taal te grof werd. ‘Voor een politicus valt er dus bij jongeren niets te winnen door taalverruwing, terwijl volwassenen er vaak op afknappen’, concludeert Renkema.

De parlementaire redactie van NRC Handelsblad relativeerde de uitkomsten van het onderzoek overigens enigszins. ‘De partij van Geert Wilders, die een minister “knettergek” noemde, staat op forse winst in de peilingen’, constateerde de krant.

Meer basisscholen onderwijzen een vreemde taal

Het aantal basisscholen dat kinderen een vreemde taal onderwijst, is vorig jaar met 70 procent gestegen. Dat staat in de jaarlijkse Internationaliseringsmonitor van het onderwijs in Nederland, die in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wordt samengesteld door het zogenoemde ‘Europees Platform - internationaliseren in onderwijs’, het Centrum voor Innovatie van Opleidingen en de Nuffic (de Nederlandse organisatie voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs). De 174 scholen die vroeg vreemdetalenonderwijs aanbieden (ook wel ‘vvto-scholen’ genoemd), geven voornamelijk lessen Engels; op 17 scholen wordt ook Duits of Frans gegeven. In de monitor wordt benadrukt dat onderzoek heeft uitgewezen dat vvto niet ten koste gaat van de taalontwikkeling in het Nederlands.

Uit nieuw onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel blijkt trouwens dat een ándere vorm van meertalig onderwijs, namelijk die waarbij een vreemde taal ook wordt gebruikt tijdens het onderwijzen van andere vakken, meerdere positieve effecten heeft voor met name basisschoolleerlingen. Niet alleen hun beheersing van de vreemde taal wordt er beter van, ook de taalvaardigheid in de moedertaal en de wiskundeprestaties gaan erdoor vooruit. Volgens de onderzoekers worden de hersenen van deze kinderen beter getraind doordat ze actiever moeten zijn tijdens lessen in een andere taal. Daardoor verbeteren de prestaties op andere vlakken ook.

Alfabetiseringsprijzen uitgereikt

Vorige maand reikte staatssecretaris Van Bijsterveldt van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap tijdens de Week van de Alfabetisering de jaarlijkse Nationale Alfabetiseringsprijzen uit. De hoofdprijs ging naar de Stichting Ontmoeting met Buitenlandse Vrouwen uit Den Haag, die al meer dan dertig jaar taalontmoetingen aan huis organiseert tussen geïsoleerd levende vrouwen uit andere culturen en goed Nederlands sprekende vrijwilligsters.

De Alfabetiseringsprijzen werden dit jaar voor de zesde keer uitgereikt en zijn sinds vier jaar onderdeel van het landelijke ‘Aanvalsplan laaggeletterdheid 2006-2010’ van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

De winnaars van de Nationale Alfabetiseringsprijzen, met in het midden prinses Laurentien van de Stichting Lezen & Schrijven.
Foto: Stichting Lezen & Schrijven.