Onze Taal. Jaargang 83

[p. 54]

Reacties

Reacties naar:
[e-mail], of Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag.
Formuleer uw reactie kort en bondig, bij voorkeur in niet meer dan 250 woorden.

Rotjes
Teun de Haan-Wijhe

Hans Beelen en Nicoline van der Sijs gaan in de decemberaflevering van hun rubriek ‘Woordsprong’ in op de namen die aan verschillende soorten vuurwerk gegeven werden en worden. Een kleine aanvulling: in het Sallandse Broekland sprak men in de jaren vijftig en zestig van ‘rottenstatten’ in plaats van van ‘rotjes’ - ‘rattenstaarten’ dus, wat doet denken aan de in de rubriek aangehaalde Amsterdamse gewoonte om ratten in brand te steken. Wij, kinderen uit Raalte, kenden rotjes uitsluitend onder de tot de verbeelding sprekende naam snisters, die net als rottenstatten inmiddels verdwenen is.

Duits in België
Eugeen van Herreweghe - Brussel

In de septemberaflevering van de rubriek ‘Hom of kuit’ stelt Frank Jansen de vraag of er gestreefd moet worden naar meer Duits in de Europese Unie. Hij somt daarbij ook de landen op waar Duits een officiële taal is. In die opsomming ontbreekt België. Het mag dan misschien niet zo bekend zijn in Nederland, maar in de zogenaamde Oostkantons is het Duits de officiële taal voor zo'n 80.000 Belgen.

Taaladviseurs Tweede Kamer
José Hageman - Voormalig Hoofd Dienst Verslag en Redactie Tweede Kamer, Gorinchem

Marevan Oostendorp portretteert in het artikel ‘De stilte van Jan Renkema’ (Onze Taal december) scheidend hoogleraar Jan Renkema, die zijn carrière ooit begon als taaladviseur van de Tweede Kamer. In het artikel constateert Van Oostendorp dat die functie inmiddels niet meer bestaat. Dat is zo, maar de werkzaamheden worden nog altijd vervuld, nu door de Taalkamer van de Dienst Verslag en Redactie (DVR, de rechtsopvolger van de Stenografische Dienst van de Staten-Generaal). Diverse medewerkers van de DVR functioneren al ruim tien jaar als vraagbaak voor alle Kamerleden en -medewerkers.

Demotisch
Dave Boots - Enkhuizen

Het onderdeel ‘Vergroot uw woordenschat’ van de oktoberaflevering van de ‘Taaltest’ vraagt naar de betekenis van het woord demotisch. De antwoordmogelijkheden zijn ‘duivels’, ‘populair’ en ‘volks’, en het juiste antwoord blijkt ‘populair’ te zijn. De grote Van Dale geeft ‘populair’ inderdaad aan als betekenis van demotisch, maar het staat wel pas als derde vermeld. De tweede betekenis is ‘vereenvoudigd, eenvoudig’ en de eerste ‘het (zeer) cursieve [= “vloeiende”] schrift waarin het Oudegyptisch is gesteld’. Het demotische schrift is bij lange na niet zo bekend als het hiërogliefenschrift, maar het staat wél, samen met dezelfde tekst in zowel hiërogliefen als het Grieks, op de wereldberoemde Steen van Rosetta - de steen die uiteindelijk de sleutel tot Egyptes hiërogliefenschrift bleek en daarmee tevens de sleutel tot de beschaving van de farao's.

De Steen van Rosetta, met boven hiërogliefen en onder demotisch schrift.
Foto: Letterkundig Museum

Awkward
L. Bacon-Fijn van Draat - Amsterdam

In het artikel ‘Een woud van woordverkiezingen’ (Onze Taal januari) behandelt Kees van der Zwan de verschillende woord-van-het-jaarverkiezingen van vorig jaar. Daarin stuitte ik op de merkwaardige verkiezing van awkward tot ‘anglicisme van het jaar’.

Een anglicisme is niet een Engels woord dat ook in het Nederlands min of meer ingeburgerd is geraakt, maar, aldus Van Dale, ‘een woord, uitdrukking of constructie gevormd naar het Engels of daar letterlijk uit vertaald, in strijd met het eigen taalgebruik’. Awkward is dus geen anglicisme, maar een leenwoord. Ik zou die verkiezing nog maar eens overdoen!

Naschrift Sterre Leufkens en Marten van der Meulen alias Milfje Meulskens

Wij hanteerden voor de verkiezing een andere definitie van anglicisme: ‘Ieder(e) woord/uitdrukking dat/die in het Nederlands wordt gebruikt en dat/die aantoonbaar uit het Engels komt’. We staan hierin niet alleen: Nicoline van der Sijs pleit in haar autoritatieve Groot leenwoordenboek ook tegen de Van Dale-definitie: of iets wel een anglicisme is of niet is volgens haar te veel tijden persoonsgebonden. Het voordeel van onze definitie is objectiviteit: niemand kan namelijk het ‘taaleigen’ precies benoemen, en ook leenwoord als term is vaag. Onze definitie omvat ‘min of meer ingeburgerde woorden’, zoals internet, maar ook recente innovaties als awkward. Zie voor meer informatie: http://milfje.blogspot.nl/2013/12/wat-is-nou-eigenlijk-een-anglicisme.html.

Moderne spreekwoorden
Mark Omvlee - Amsterdam

‘Foei, Onze Taal, foei!’, zo lees ik tussen de regels van de ingezonden brief van Dick Borstlap in de rubriek ‘Reacties’ in het januarinummer door. Hij reageert op het wat hij noemt ‘taalvijandige artikel’ dat Jan Erik Grezel in het oktobernummer schreef over de spreekwoordenactie ‘Paarse Krokodillentranen’. Volgens Borstlap is dat stuk ons taalbeschermend clubblad onwaardig - meer iets voor in de ‘eigen blaadjes’ van de ‘reclameboys’ die dit moderniseringsproject verzonnen hebben.

Volgens de ‘Theorie van Borstlap’ mogen medische bladen dus ook geen verslag doen in de trant van ‘Ondanks betere voorlichting meer soa-besmettingen’ en automagazines moeten vooral hun mond houden over ‘Dankzij de crisis kelderde de autoverkoop in 2013 nog verder’. Als Onze Taal niet over die spreekwoordaanpassingen zou publiceren, of welke taalvijandige ontwikkeling dan ook, zouden wij ons er niet zo heerlijk aan kunnen ergeren. Al bevalt de boodschap u niet, ook slecht nieuws is nieuws.

Chinees
Arthur Luiten - Alkmaar

In de nieuwsrubriek ‘Tamtam’ in het januarinummer staat een bericht met de kop ‘Chinees wordt examenvak’. De erbij afgedrukte foto toont echter geen Chinees, maar Japans schrift.