Onze Taal. Jaargang 83

[p. 339]

Reacties

Familie in de derde graad
Leo P. ten Kate - Landsmeer

Berthold van Maris citeert in zijn artikel ‘Lekker langzaam lezen’ (Onze Taal juni) uit de kroniek Brabantsche Yeesten (ca. 1300-1325) van Jan van Boendale (1279-1350). Daarin gaat het over het huwelijk tussen hertog Jan III en Maria van Évreux, dat in de ogen van Van Boendale ontoelaatbaar zou zijn omdat ze ‘ten derde lede’ verwant zouden zijn. Van Maris legt uit dat de twee neef en nicht zijn. In een ingezonden brief in het septembernummer van Onze Taal wordt gesteld dat er in dat geval sprake zou zijn van verwantschap in de vierde graad. In het novembernummer legt Luuk Wensing uit dat het volgens het kerkelijk recht toch echt de derde graad is.

Er is nóg een systeem om verwantschap uit te drukken: in de genetica baseert men zich op de hoeveelheid DNA die familieleden gemeenschappelijk hebben. Broers en zussen hebben evenveel gemeenschappelijk (namelijk de helft van hun DNA) als een ouder en kind. Er zijn dan maar drie stappen nodig om van een volle neef naar een volle nicht te komen. Dit genetische systeem voor het uitdrukken van de verwantschapsgraad is wetenschappelijk verantwoord, internationaal geaccepteerd, en dus beter.

Belgisch-Nederlands [1]
Jan Missinne - Tielt, België

Ann De Craemer kiest in haar artikel ‘Het Nederlands van een zwijgzame koning’ (Onze Taal oktober) voor formuleringen als ‘het gehele koningschap’, ‘laten we een kat een kat noemen’, ‘Twee maanden vooraleer’ en ‘fier zijn op’. Persoonlijk zou ik het hebben over ‘het hele koningschap’, ‘laten we man en paard noemen’, ‘twee maanden voor’ en ‘trots zijn op’.

Koning Filip van België.
Foto: Wikimedia / Lars Koopmans

Belgisch-Nederlands [2]
I. Hendriks - Reeuwijk

Met interesse heb ik het artikel van Ann De Craemer over de taalvaardigheid van koning Filip van België gelezen (‘Het Nederlands van een zwijgzame koning’, Onze Taal oktober). Ik was een beetje verbaasd over de volgende formulering in dit artikel: ‘Vlaanderen (...), waar het koningshuis een pak minder populair is dan in Wallonië.’ Volgens mij is een pak in dit verband geen Nederlands, of vergis ik mij?

Naschrift redactie

Een aantal van deze formuleringen zijn in België inderdaad veel gebruikelijker dan in Nederland. Fier zijn op, bijvoorbeeld. Die uitdrukking hebben wij zo afgedrukt omdat die voorkomt in een citaat, van koning Filip, en aan citaten tornen wij nu eenmaal niet.

Maar ook ‘laten we een kat een kat noemen’ en ‘een pak minder populair’ hebben we onaangetast gelaten. Die uitdrukkingen staan in Van Dale; ze heten daarin ‘Belgisch-Nederlands’. Wij respecteren deze variatie die het Nederlands laat zien, en corrigeren auteurs daar niet op.

Rider
Harmen Hoek - Rotterdam

Van Dale-hoofdredacteur Ruud Hendrickx zegt in het artikel over de werkzaamheden op de redactie van het woordenboek (‘Het woordenboek is werk in uitvoering’, Onze Taal september) dat hij onlangs het woord rider op het spoor is gekomen. Als betekenis geeft hij ‘verlanglijstje waarop artiesten aangeven wat zij willen nuttigen rond een optreden’. Maar er zijn meer betekenissen.

Ik ben advocaat te Rotterdam in de zogenoemde ‘natte praktijk’, wat wil zeggen dat ik me bezighoud met scheepvaart. Vanuit die praktijk ken ik de term rider ook, maar daar duidt het op een aanhangsel of schriftelijke aanvulling op een bevrachtingsovereenkomst, oftewel ‘charter party’. De charter party is een gestandaardiseerd contract bestaande uit een lijst artikelen (‘clauses’). Met ‘rider clauses’ kunnen partijen bij het contract de standaardartikelen dan aanvullen of vervangen. Ik kan me voorstellen dat een overeenkomst met een artiest ook gestandaardiseerd is, en dat de blauwe M&M's in de kleedkamer en andere wensen dan in de ‘rider’ opgenomen worden. Waar de term rider vandaan komt, weet ik niet.

Overigens kent de natte praktijk naast bijzondere Engelse ook veel Nederlandse termen die we zelden daarbuiten tegenkomen, zoals plokgeld, foutvracht, bodemerij en avarijgrosse.

Reacties naar: [e-mail], of Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag.
Formuleer uw reactie kort en bondig, bij voorkeur in niet meer dan 250 woorden.

Een gift bij uw contributie

Bij dit decembernummer hebt u een brief of e-mail over de contributiebetaling ontvangen. Eind 2013 hebben bijna 5500 leden meer overgemaakt dan de normale contributie, gemiddeld bijna €15,-. Daar zijn we enorm dankbaar voor. Het stelt ons in staat om onze doelstellingen nóg beter te verwezenlijken.

Helpt u Onze Taal dit jaar met een extra bijdrage? Dan kunnen we dankzij u in 2015 onder meer het volgende doen:

•	Hét kennisinstituut blijven als het gaat om taalgebruik.
•	Taaladvisering laagdrempelig en voor iedereen beschikbaar houden.
•	Ook andere uitgaven beschikbaar blijven stellen, zoals Taalpost en Woordpost.
•	Meer diensten aanbieden om taalonderwijs op scholen te ondersteunen.

Namens het bestuur en alle medewerkers van Onze Taal: hartelijk dank voor uw betrokkenheid!