Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 5

[p. 50]

Uit Noord-Nederland.

Wat zal ik u voor nieuws melden? Wat zeggen onze couranten?

De eerste bladzijde is gevuld met meldenswaardigheden uit Zuid-Afrika, de tweede met de opsomming en de beschrijving van al 't moois der Parijsche tentoonstelling, die nog lang niet klaar is. Zij hebben zich blijkbaar niet geschaamd over het voorbeeld der tentoonstelling van Vrouwenarbeid, die kant en klaar voor den dag kwam.

De derde bladzijde is beursnieuws, de vierde advertentiën en zal ik u dan nog veel nieuws melden?

De Transvaalsche deputatie is hier, dat is meldenwaardig. Zij zijn in den Haag met gejuich en geestdrift ontvangen. Leven de Boeren klonk het eenstemmig overal.

De heer Fischer, lid van den uitvoerenden Raad van den Oranje-Vrijstaat was heel verrast zijn zoon, die in Engeland aan een Universiteit studeert, aan het station te zien om zijn vader te verwelkomen. Van het hôtel, waar zij hun intrek hebben genomen, wappert naast de Nederlandsche driekleur, ook de Transvaalsche vierkleur.

Op den Zondag hebben de afgevaardigden de godsdienstoefening bijgewoond, waar op verzoek van den predikant de gemeente hun een zegebede toezong, terwijl de voorganger hen ook in het gebed herdacht.

[p. 51]

Zij zeggen niet, welke hunne zending is. Deze is blijkbaar geheim. Wel hopen zij, bij de Koningin in audientie te worden toegelaten.

Om u eenig idée te geven van de houding en het spreken dezer mannen ga ik een en ander meedeelen uit een interview van een journalist.

De heer Fischer spreekt uitmuntend Nederlandsch met een zweem van vreemd accent. Hij zegt met een paar zinnen zijne gedachten. Hij is klein van gestalte met een grijzen baard, een zeer gesoigneerd heer.

De heer Wessels is lang en donker, evenzoo de heer Wolmarans, die forsch, breed, gebruind, een zeeman gelijkt, en in zijn gesprek vooral deed uitkomen hoe bereidwillig en zelfopofferend de vrouwen zijn om tijdens den oorlog de belangen van bedrijf en gezin te blijven behartigen.

En op de vraag van den reporter, met welk doel zij hier waren, antwoordde de heer Fischer ongeveer:

‘Wij komen om waarheid te verspreiden en vrede te bevorderen. Wij willen trachten duidelijk te maken en te verbreiden overal, waar men het niet weet, niet begrijpt, of niet weten en begrijpen wil, dat de republieken niet den oorlog wilden, en dat zij in October niet beter tot den krijg waren toegerust dan in Mei of nog vroeger; dat zij gedwongen strijden, maar dat zij ook strijden zullen zoolang men hen dwingt zich te verdedigen, hoewel zij reikhalzend uitzien naar den vrede.

De Boeren zijn een vredelievend, maar een vrijheidslievend volk. Wie aan 't laatste raakt, stoort het eerste. Tegen een ons opgedrongen veroveringsoorlog, door imperialisme gevoed, door het geld van Rhodes aangewakkerd, staan wij op het zuivere standpunt van verdediging, niets meer en niets minder.

Wanneer wij deze waarheden en deze bedoelingen ingang kunnen doen vinden dàar, waar het meeste effect is te ver-

[p. 52]

wachten, wanneer men zal begrijpen, dat wij onze onafhankelijkheid niet zullen prijsgeven, dan is misschien al veel gewonnen, om te komen tot het hoofddoel van onze zending.’

De missie is wel officiëel. De presidenten Krüger en Stein hebben hen gekozen en afgevaardigd; toch is de zending geheel onafhankelijk van het gezantschap. Men weet niet of zij naar Engeland zullen oversteken. Wel weet men te vertellen dat zij zich ook naar Amerika zullen begeven.

Intusschen ziet het er in Zuid-Afrika nog niet uit of de vrede spoedig zal zijn geteekend.

Portugal heeft de neutraliteit geschonden, of liever gezegd, zij heeft troepen doorgelaten op haar grondgebied, daardoor zich aan de zijde van Engeland geschaard. Men zegt dat de Portugeesche gezant over de grenzen zal worden gezet, en de Republieken hebben de regeering doen weten dat zij Portugal als Engelsch-gezind beschouwen.

Flink zoo! De Boeren doen wèl te toonen dat zij zich de kaas zoo niet van het brood laten eten.

_**_*

In den nawinter hebben hier in de tooneelwereld nog enkele premières hun intrede bij 't publiek gedaan, waaronder een Nederlandsche opera, gecomponeerd door den heer Mönch. Het libretto is aan Noorschen bodem ontleend.

Ook Starkadd, een tooneelspel, ontleende den inhoud aan Noorschen bodem. Bij beiden was het succès matig, en wij vreezen dat ook deze oorspronkelijke Hollandsche opera niet genoeg levensvatbaarheid heeft om zich blijvend staande te houden op het repertoire.

Wij Hollanders zijn geen muzikale menschen. Bij uitzondering tellen wij af en toe een goed componist, maar wat zijn zij in vergelijking met de artiesten uit andere landen?

Zoo hoog als Holland staat met zijn schilderschool, zoover vooruit bij de meeste landen, zoozeer komen wij achteraan

[p. 53]

met ons muzikaal leven. Wij, Hollanders zijn te flegmatisch. Bij alles spreekt het nimmer falende verstand ook steeds zijn woordje.

Verder is er bij de vele tijdschriften waarmee ons landje overstroomd is, weer een gekomen, een letterkundig maandblad ‘Arcadia’, onder redactie van Jeanne Kloos-Reineke v. Stuwe, de bekende schrijfster van Hartstocht. Dit tijdschrift is alleen voor vrouwen bestemd hun te geven goede, litteraire lectuur, die voelende, begrijpende vrouwen aantrekt en boeit.

Onder meer ontmoette ik daarin een bijdrage van Styn Streuvels, den Vlaming, die een tweede Buysse wordt, misschien niet zóó krachtig en forsch, maar meer typisch Vlaming met een eigenaardige spraak en grappige zinwendingen, de zangerige uitroepen, de zachte woordvoegingen af en toe.

Ach, hoe wij Noord- en Zuid-Nederlanders ook strijden voor de verbreiding der Ned. taal, laat dit nooit ontaarden in 't te niet doen van onze heerlijke dialecten, zoo typig het volkskarakter weergevend.

De taal is gansch het volk.

De Vlamingen zijn onze stamverwanten, ook de Boeren zijn het, maar, wat zou het karaktervolle zijn van hun bijna onvervalscht oud-Hollandsch, hoe weinig kernachtig, hoe weinig kort en krachtig zou zijn de taal van dat vrije volk als wij hen hoorden spreken in de verfijnde taal van onze dagen.

Zoo is 't ook met u, Zuider-broeders. Zijt één met ons in gezindheid en streven, maar behoud uw heerlijk zangerig Vlaamsch, dat zijne nabuurschap met het Fransch niet loochent. Waar zou de stoere Fries zijn zonder zijn sterk naar het Angelsaksisch overhellende dialect?

_**_*

In mijn vorigen brief had ik 't immers over het batig saldo der Nationale Tentoonstelling van vrouwenarbeid?

[p. 54]

In het laatste nummer van Belang en Recht, orgaan gewijd aan de belangen der vrouw, zet Marie Jungins - die het plan voor het Tentoonstellingsgebouw heeft ontworpen - een plan uiteen voor de oprichting van een Nationaal bureau van Vrouwenarbeid, een bureau dus, waar vrouwen, die arbeidend door het leven moeten gaan, in- en voorlichtingen, hulp en steun kunnen krijgen.

Niet alleen dat zij de functiën heeft verdeeld van degenen, werkzaam aan dit bureau, maar ook het plan voor het gebouw heeft zij ontworpen en het zou me niets verwonderen, als dit ontwerp, waaraan groote publiciteit wordt gegeven, eens werd aangenomen op de groote, openbare vergadering.

Wat zij met haar doel beoogt, geeft zij in weinige woorden weer.

Ons nationaal bureau voor Vrouwenarbeid moet zijn: Een middelpunt van kracht en licht in de duistere warnis van der vrouwen arbeid en moeiten.

Dat is het ideaal.

Wél mogen de omstandigheden en voorwaarden, waaronder de meeste vrouwen haar werk en krachten geven, een warnis genoemd worden.

Men hehoelt werkelijk niet diep in de zaak door te dringen om te weten dat aan door vrouwen geleverden arbeid dikwijls bloed en tranen kleeft.

Vereeniging maakt macht, zegt een oud spreekwoord. Maar hoe wil men vereenigen, wanneer allen van elkaar gescheiden zijn en een middelpunt ontbreekt, waar men te zamen kan komen?

Voor hoevelen is het leven slechts een wandeling, of beter gezegd een strompeling langs doornige paden, wijl zij niets of niemand hebben, die voelt voor hunne belangen?

Hoezeer ontbreekt een blijvend centrum, een nationaal middelpunt van voorlichting en daadwerkelijken steun, wijder omvattend, dieper ingrijpend in het sociale leven,

[p. 55]

dan de nu reeds bestaande en zeer gewaardeerde instellingen op kleiner schaal kunnen doen.

Het nationaal Bureau van vrouwenarheid moet zijn een soort spiegel, om alle de uiterst veelvuldige stralen van arbeidsbeweging op te vangen, ten einde die door herhaalde weerkaatsing in allerlei richting weer saam te voegen, te ontbinden en uit te zenden, dààr, waar zij licht en kracht kunnen brengen.

Om dit Nationaal Bureau zijn onmiddellijk geschaard correspondenten uit de verschillende - wij hopen eenmaal al de 1123 - gemeenten van ons land, die het Nationaal Bureau voor hare gemeente steunen in zijn veelvuldige navraag en hulpverleening. Die bemoeiingen zullen loopen over ongeveer 450 beroepen door vrouwen uitgeoefend, te verdeelen in rubrieken, zoodat het niet behoeft te worden gezegd, dat er een groote arbeidskracht noodig zal zijn.

Maar, waar 90,000 personen, waaronder voor het meerendeel vrouwen, de tentoonstelling hebben bezocht en dus blijk hebben gegeven van hunne sympathie, mag het worden verwacht, dat velen van haar, die tijd en lust hebben om nuttig werkzaam te zijn, gaarne mede zullen werken tot het slagen van iets wat ten doel heeft: Steun en hulp voor degenen, die arbeiden moeten voor haar brood niet alleen, maar ook, dat zij dien arbeid zullen kunnen gaan beschouwen als een zegen en niet als een vloek....

Voorts geeft de ontwerpster een globale berekening van onkosten, waarin naar alle waarschijnlijkheid nog wel verandering zal komen.

Wij kunnen welhaast zeker schrijven, dat dit plan behoudens enkele wijzigingen van ondergeschikt belang zal worden aangenomen, en wij mogen de Nederlandsche vrouwen, die arbeidend door het leven gaan, wel geluk wenschen, dat er in hun midden een vrouw leeft, helder van hoofd en teeder van hart, in staat een plan uit te denken, dat wellicht een groote

[p. 56]

verandering zal te weeg brengen in de arbeidswereld der vrouwen.

Vóor ik van de ‘Vrouwenzaak’ afstap moet ik even melden, wat ik vanavond in de Courant las, n.l. dat de gemeenteraad van Amsterdam aan schoolgaande meisjes verboden heeft corsetten te dragen, willen zij de gymnastieklessen meemaken. Ook het ontdoen van het corset voor die éene les is verboden. Wie een corset draagt is van die les uitgesloten.

Bravo voor den Amsterdamschen gemeenteraad; threecheers for the..,. ‘reformkleeding’!

Egb. C.v.d. Mandele.