Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 7

[p. 220]

DE ZWALM.

[p. 221]

De Zwalm.

In de bergachtige streek van Zuid-Vlaanderen vloeit, kabbelend en babbelend, de Zwalm. Eerst een onbeduidend sprieteltje water, dat bijna onopgemerkt uit den grond borrelt en, over den weg kronkelend, een grachtje vormt, waarin keitjes en steentjes - roode, blauwe en grauwe - liggen te blinken.

Na een bochtigen loop van een viertal mijlen zal de lieve Zwalm hare heldere golfjes met de drabbige wateren der Schelde vereenigen, na zoolang rein en netjes, vrank en uitgelaten, gemurmeld en geschommeld te hebben, langs alle kanten, links en rechts, krom en ‘slom’, vooruit en achteruit, zooals het een echt beekje betaamt.

De Zwalm komt van de bergen - de Vlaamsche Ardennen. Op de hoogte van het bosch te Schoorisse, nabij de wouden van Vloesberge, vloeit zij de helling af, langs een groenen grasheuvel, in de lente bezaaid met duizenden sleutelbloemen en madelieven, anemonen en maagdepalm. Zoo loopt zij, lief getooid, naar het dal als naar eene kermis, waar haar vele genoegens wachten. Grachtjes en vlietjes, van alle heuveltjes, komen naar de Zwalm gesneld, als naar een oudere zuster om te spelemeien en liedjes te neuren.

Dan wordt de Zwalm breeder. Zij vloeit door bloeiende beemden, kruipt guitig in heesterboschjes, verbergt zich achter struiken, immer speelziek en dartel. Naarmate zij echter breeder wordt, schijnt zij niet meer, zooals vroeger, van kronkelende omwegen te houden. Aan den voet eener rij heuvelen, loopt zij in tamelijk rechte lijn, wat een

[p. 222]

kunststuk is voor een beekje. Het is alsof de Zwalm zich nu, ouder geworden, ernstig zou willen houden. Aan de vlietjes, die jubelend van de omliggende hoogten komen toegesneld om te jokken, schijnt zij een waarschuwend usst! te fluisteren en daardoor te willen zeggen: ‘Weest maar zoo gek niet; ziet eens hoe die hooge bergen ons grimmig en spottend aankijken; in gezelschap van voorname personen moet men fatsoenlijk zijn.’

Statig rijst daar inderdaad aan den rechteroever de heuvelketen van Oudenhove tot Rooborst. Bergen van drie honderd voet hoog, zijn dat geen reuzen voor een beekje in Vlaanderen!

Ook de Zwalm wint in aanzien. Van Rooborst tot Munkzwalm vloeit zij door groene weiden, rustig, stil, zonder gekabbel noch rimpeltjes, noch schuimvlokjes. Zij schijnt bijna zoo breed als eene vaart en is boordevol water. Op haar gladden spiegel liggen bladeren, groot en rond als telloren. Hier en daar steekt, tusschen die bladeren, de waterlelie haren kelk boven. Zij is getooid gelijk eene koningin met wit en goud. Is zij dan ook geene koningin, beschermd door een lijfwacht van lisch en pijlkruid, wier bladeren als pieken en zwaarden hoog uit het water steken!

De Zwalm verlaat de weiden en vloeit voorbij eene hoeve. Eenden en zwanen drijven hier op haar water. Die fiere blanke zwanen, echte aristocraten, terwijl de democratische eenden een onwelluidend gekwek uitgalmen, laten niet de minste taal hooren, gewaardigen zich zelfs niet eens den voorbijganger te bezien. Misschien omdat zij zwanen voert, is de Zwalm nu opeens zoo hoovaardig geworden en wil zij zich breeder en breeder maken. Ach! kende zij maar de fabel van dien pocher van eenen kikvorsch, die zoo groot wilde worden als een os!

Doch wat een geruisch! Een watermolen! Dat breed-

[p. 223]

worden was voor den molenvijver, daar achter het groen. 't Onderste boven tuimelt het water over het molenwiel en over de sluisbalken in den benedenvijver.

Daar kookt, sist en brosselt het geweldig. De heldere, groene golfjes worden tot schuim geslagen, blank als sneeuw. Doch daar beneden hebben zij nu ruimte om zich te bedaren en ernstiger te worden. De Zwalm wordt nu weerom nauwer en, stil en kalm, vloeit haar water, langs boschjes en heggen, verder naar 't westen heen. Kerken en molens aanschouwen van de hoogten de frischgroene vallei der Zwalm. De molen vooral, die op den heuveltop in den zomergloed staat te blaken, moet het van dat geweldige schermen met zijne wieken warm hebben gekregen en benijdt gewis het lot der lange rijen populieren, aan de oevers van het riviertje, waar het verkwikkend en lustig moet zijn...

Voortaan loopt de Zwalm door schilderachtige plekjes, dichterlijke hoekjes, het eene aanlokkender dan het andere. Hier, bij de brug, een sterk klimmende, bochtige weg met twee rijen groote olmen, een fraai landhuis met omheinden tuin. Zonnebloemen en stokrozen op hun hooge stengels, kijken langhalzend over de haag heen, alsof zij behaagziek den voorbijganger hare schoonheid wilden toonen. Verder langs den weg, dien de Zwalm op den heelen afstand van Rooborst tot Nederzwalm volgt, een tweede molen, waarbij zich het riviertje in twee armen verdeelt. Ingesloten in hun midden, een langwerpig eilandje, vol heesters en boomen, met hier en daar het sombere groen van denneboomen en larixen er tusschen. Eenige treurwilgen langs het water geven aan het geheel een weemoedig maar poëtisch uitzicht. Links, beneden de sluis, waarover een vonder ligt, een diepe vijver, schilderachtig als een meertje in het bergland. Betooverend plekje! Men zou er in 't bloeiseizoen eene tent willen opslaan, aanschouwen,

[p. 224]

droornen en genieten; leven voor de natuur en voor zich alleen - het hoogste leven der ziel!

De Zwalm wordt, na 't verlaten van den molenvijver, weerom breeder en vloeit, langs bosch en veld, bijna rechtuit of in statige bochten naar de Schelde, nadat zij rechts de golfjes der grillige Boekelbeek heeft ontvangen te Nederzwalm, wiens kerktoren en huizen als verborgen tusschen boschjes staan. De loop der lieve Zwalm is bijna ten einde; weldra zal het uit zijn met haar liedje. De Schelde zal haar opvangen in hare morsige wateren en meevoeren naar de wijde, wijde zee!......

Mei, 1900.

Omer Wattez.