Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 7

[p. 117]

Jane van den kleermaker.
Schets.

Janneke was wit op zijn borstje, het kopke was blauwachtig, gele oorkes, zijn pootjes hadden iets crême-achtig en waren met pluimkes bedekt, zijn staartje was licht en vormde een scherpe tegenstelling met zijn zwart-blauwe vlerken...

En fier dat-i was, 't leek wel een pauwke, en dikwijls deed-i als de pauw van buurman naast ons... dan was 't een aardig gezicht Janneke den staart omhoog te zien trekken, hem tot molenwiekskens makend.

Als broer of ikke aan de pap-pot zaten, was Janneke op tafel, dan kraaide-i zoo lang, met zulke lange pieprige meelijdende kreten, tot we hem iets gaven, en kregen we hem niet spoedig in 't motje dan maakte-i laweit, de oorvliezen verscheurend... zoo'n geluid kon het klein keelgat van Janneke geven.

Een kot had-i niet, onze woon was de zijne... en de zolder waarop onze beddebakken stonden, was ook zijn slaapvertrek.

Janneke was onze oogappel; 's morgens naar school gaande waren onze laatste woorden: ‘dag Janneke, dag mijn goed braaf beestje’. En kwamen we weer te huis dan waren we niet recht binnen, of het was naar Janneke, hem over 't kopke strijkend, aan zijn keeltje ketelend, onze hand over 't rugske doende glijden, wat 't beestje rustig en gaarne toeliet... Dan was 't weer, ‘heit Janneke braaf gewest? Heit-'m niet naar de kiekskens gepikt?’ Dan wreef-i als dank met zijn lief kopke,

[p. 118]

keuvlend, staamlend, op onze vingers trip'lend, tegen onze wangen liggend.

Wij voelden het, klein beestje, dat ge ons lief hadt... 't is ook daarom dat we slecht zijn geworden, slecht en wreed, bang onze schuld beseffend.

't Is nu af wat geleden, maar ik zie nog twee kolen, gloeiende kolen wraakrig, wreed op ons neerzien.... O 't is verschrikkelijk, maar ik zie 't nog, en ik voel nog die bangheid, het oogenblik van dood en scheiden.

Broer en ik we waren twee stevige jongens, jongens waar ze op de Hei bang voor waren; noch gendarmen noch veldwachters konden ons bang maken. De schoolkameraden stelden er eer in met ons te mogen omgaan omdat we sterk waren,... kwaad waren we niet... we hielden te veel van ons Janneke, ons lief beestje..........

We hadden Ros den kleermaker zoo dikwijls gewaarschuwd zijn Jane bij hem te houden, want meer dan eens hadden we gezien, dat Jane ons Janneke van uit de dakgoot beloerde, met belustende hongerige oogen, en dan dachten we: ‘komt-i ooit aan ons Janneke, we draaien hem den nek om...’ Janneke kon echter zijn eigen verdedigen... en... we dachten er niet meer aan.......

Ros de kleermaker hadden we dikwijls gewaarschuwd... er bij dreigend dat hij zeker mocht zijn, ‘dee Jane aan ons Janneke eenig leed hij... er aanging.’

_**_*

De boomen wit zilverkleurig beschenen door het maantje, versch gevallen sneeuw dik gedompeld, tot aan onze broekspijpen er door wadend.

Sneeuwballen knedend elkaar werpend vlak in 't gezicht....

[p. 119]

Stillekens achter een kameraad komend, hem een sponzigen bal in de nek draaiend.

Worstelend den een den ander in de witte koude sneeuwdons neerkwakkend... - kwamen we te huis.

Heerlijk warm-gloeiend van de tint'lende kou...

Het haardvuur ons tegenlachend knet'rend aankoutend..... vlamspokig... irisachtig omhoogstijgend.....

Stil als zijn we een jobstijding te verwachten.... bangschijnend zeggen ze niets... vader niet.... en moeder niet... maar broer vraagt:

‘Waar is ons Janneke?’

Vader is harder van karakter als moeder... maar met den rug naar ons toegekeerd, laat hij ons niet zien dat er zich iets op zijn gezicht afteekent.....

Moeder... gaat naar het kaske om zich te bukken.....

‘A wel waar is ons Janneke dan?... ons beestje??’

‘Janneke is dood!!... De kat van die smeerlap van een Ros heit-'m verrast...’ 't is Fred die den moed heeft dit te zeggen... hij ook was dol op Janneke... ‘As-'k-'m had kunnen krijgen, 'k kraakte-'m.’

‘'t Is toch niet waar moeder?.... ons... ons Janneke is toch niet dood??’ vroegen we angstig beklemd.... een krop in 't keelgat dat het schreeuwen vóóraf gaat.

Moeder antwoordt stil... zonder te weenen: ‘Hijeet-'m opgevret.’ En 't was of iets dierbaars haar ontvallen was... Eensklaps snikte ze: ‘Hij had het bij den zwing, en al zwaaiende hing het in zijn bek toen-i er mee den appelaar in vloog.’

We waren sterk,... gebouwd als reuzenkinderen.... als zwakkelingen zetten we ons neder in een hoekske der groote binnenkamer, verborgen voor elkander, kort-snikkig ons verdriet uithuilend................

[p. 120]

Geen at dien avond...................

Het was als woelde er ééne gedachte in ons hoofd... ons Janneke te wreken.

Met het bewustzijn dat er iemand minder was, zochten we toch.... keken op den rand van onzen beddenbak of Janneke er niet zat, met zijn vreemd gezwets... meer dan eens werden we wakker, Janneke in verbeelding wegjagend, die aan onze teenen ons dikwijls wakker pikte.

De zonnestralen door zoldervensters, iets looms voelend in 't opstaan... weinig tegen elkaar zeggend, en vreemd voelend bij het niet hooren van ons ‘móggen, móggen,’ den goeden-morgenwensch van onzen vermoorden vogel... we zouden het nooit meer hooren.

‘Bruur!’ riep ik eensklaps.

‘Watte?’ gaf-i antwoord.

‘We maken-'m kapot....’

‘Ja dat zullen we doen.’

Jane van Ros' doodvonnis was geveld: we besloten hem op te hangen.

Het is avond, buiten alles wit zilverachtig, het blauw-zwartachtig bruin in de lucht is helder met sterrelichtjes bezaaid....

Zonder lamplicht kunnen we goed bij het schijnsel der heldere maan zien, de deur half dicht,... een koord met strop gereed over den hanenbalk, het einde over de deur waar we achter zitten, en waar we veilig zijn... Voor den ingang een stuk gerookt spek...

Jane komt het zoldervenster in... ik grijp hem... de strop rond den hals... zóó... wring nu maar... Het lichaam draait zich... de strop gaat verder dicht. Hij wil naar ons vliegen maar kan niet... de strop is te ver van de deur, die ons tot barrikade dient... Zijn oogen die halfdicht waren, oop'nen zich, goud-gloeiende kool in zwart-grijzen

[p. 121]

schemer, draaiend als vuurbollen in de zwart-zwarten kop... Nog trekken we de koord niet op... we willen het lijden zien, ons er in verlustigen, hem te pijnigen, die ons Janneke verscheurde... en hoe meer hij woelt en mastklimmend zich van de koord wil ontdoen, hoe meer zich de strop rond den zwarten nek wringt........

Angstig, bleek... witvoelend... elkander aanstarend van bangheid, trekken we het touw omhoog.... goed de deur dichttrekkend, bang dat Jane ons aanvliegt... laf... geen kracht meer voelend, trekken we met een ruk de deur dicht. Angstig de ooren dichtstoppend, voor 't miaauwgekerm der kat......................

Bang boven te blijven gingen we naar Fred, die alleen met ons te huis is... toen i-ons zag, schrok-i.

‘Wat hedde gedaan?... zeg 't me?... Ge ziet er uit gelijk Pietje de dood.....’

‘Niets,’ zei broer kortaf.

‘We hebben 'm opgehangen,’ zei ik eensklaps.... ‘hij hangt er......’

Een deur, die na een twintigtal minuten duwens, er tegen trappend, opengesmeten wordt.... een val van iets stijfs.... een lichtere val van de koord.... Fred die angstig naar beneden komt gestoven: ‘Ge hebt daar een schoon spel aangevangen.... As-'m-'t aangeft, krijgde drie maanden...... De Jane van de kleermaker is dood.......’

Koorts.... ijlende koorts.... roepende om Janneke... immer Jane ziende met zijn zwarten kop, waarin zijn gloeiende draaibollen,.... immer hoorende zijn sterf-gekerm.....

Langdurig ziekbed.... bijna sterfbed.....

Janneke was gewroken.

Heide 1901.

Bernard G. Bolle.