Het fragment van de Limburgse 'Tristant en Ysolt'

4 De Trotse en zijn broers

Unse held was gas geriede. ⁷⁵
Dies gens ger geschiede. ⁷⁶
Alsus vůr ane scande
Tristan[t ...]
dien n[...]
dies [...]
int s[...]
dar [...]
Nu hadde di burch here
grote macht und ere
unde was wal sevede bruoder. ⁸⁵
Redders dodes luoder^86-87
vant man an iegeliken. ⁸⁷
Nu horet van d[i]en riken.
Her waren twie gereden ⁸⁹
na redderliken seden
tůrníeren ín dat lant.
Her lif was prises pant. ⁹²
Swar man dien sold erwerven,
sín lieten níet verderven
her loves an diere famen. ⁹⁵
Si kunden wal ge[ra]men ⁹⁶
an prise werender eren.
Do di twie weder keren ^98-99
van dien turnoyen wolden,
do ersagens unse holden: ¹⁰⁰
Tristant unde Tristant.
Si worden alte hant ^102-103
van desen twien bestan. ⁺

[Vertaling]

Onze held was snel gereed.
De wens van de ander ging in vervulling.
Zo reed heel eervol
Tristant […]
[…]
[…]
[…]
[…]
Nu had de burchtheer
grote macht en aanzien
en hij was een van de zeven broers.
De ridder, die zich tot de strijd met wie ook
van hen liet verlokken, was ten dode opgeschreven.
Hoort nu over deze machtigen heren.
Twee van hen waren
volgens ridderlijke gewoonte uitgereden
om in het land aan toernooien deel te nemen.
Met hun levenswijze oogsten ze veel lof.
Waar ze ook maar die lof konden vergaren,
ze lieten deze in hun roemvolle leven
niet door anderen teniet doen.
Ze konden heel goed
lof en blijvende eer verwerven.
Toen die twee van de toernooien
naar huis wilden terugkeren,
kregen onze vrienden, Tristant
en Tristant, ze in het oog.
Ze werden onmiddellijk
door deze twee aangevallen.

75 ‘gas’. Vgl. Middelhoogduits ‘gâhes’, afgeleid van ‘gâch’, snel, haastig, nog uit de verhaspeling geeuwhonger (plotseling opkomende honger) bekend.

76 ‘gens’. Genitief van ‘gene’, die, diegene. ‘ger’. Begeerte, verlangen.

85 ‘unde … sevede bruoder’. De zevende broeder, een van de zeven broeders. Vgl. F, v. 2298: ‘Sis freres ot a chevalers’. (Vert.: Zes broers had hij als ridder). Uit het Frans wordt duidelijk dat het hier over Estut l’Orgillius (vgl. v. 15-16: ‘di Stolte/ van dien Verwornen Holte’) gaat, de vrouwenrover.

86-87 Het vers is lastig te vertalen. ‘Redders dodes’ vatten we op als de genitief van het substantief ‘redder’ (ridder) met achterop geplaatste, verbogen adjectief ‘dot’. (Vgl. bijvoorbeeld Paul/Moser/Schröbler, 313, paragr. 257, b: ‘der knappe guoter’). ‘Luoder’ betekent lokspijs, verlokking (de Smet/Gysseling 1968), lokvogel, aanloksel (MNW).

87 ‘iegeliken’. Van ‘iegelic’, ieder, een iegelijk.

89 ‘Her’. Genitief mv. van het pers. vnw. ‘si’, twee van hen.

92 ‘lif’. Leven, lijf. Hier op te vatten als leven, levenswijze, met betrekking tot hun actieve ridderlijke bestaan. ‘pant’. Pand, onderpand, waarborg.

95 ‘loves’. Genitief afhankelijk van ‘niet’, niets. ‘famen’. Vorm van ‘fame’, roem, faam.

96 ‘ge[ra]men’. Bereiken, tot stand brengen.

98-99 Vgl. F, v. 2301: ‘Li dui d’un turnei repairerent’. (Vert.: Twee kwamen van een toernooi terug).

100 ‘ersagens‘. Enclitische verbinding samengesteld uit ‘ersagen s’. Pers. vnw. ‘-s’, ‘si’, ze.

102-103 Vgl. F, v. 2303-2304: ‘Escrierent les ignelment,/ Sur eus ferirent durement’. (Vert.: Ze schreeuwden vlug naar hen, sloegen hard op hen in). Bedoeld zijn de twee Tristans.

+ ‘desen twien’. Bedoeld zijn Tristant en Tristant die, net als in het Frans, de twee broers van de Trotse aanvallen en doden.