Het fragment van de Limburgse 'Tristant en Ysolt'

5 De vergiftigde wond

Unde muoste schier ergan, ¹⁰⁴
d[at]si di komenden sluogen^{105 -106}
dot. Dat muoste wrůgen¹⁰⁶
te hant dier knech[t]e ruopen. ¹⁰⁷
In dier bůrch do scuopen ¹⁰⁸
di anderen sic tewere.
Te wrake stuont her gere. ¹¹⁰
Dies rande manech man^111-112
di twie Tristand an.
Dies was starc di batalie; ¹¹³
do bogede manege malie. ¹¹⁴
Di held van Armonye¹¹⁵
dien hielt wal companíe¹¹⁶
met helpe sín geverde.
Di genre dodes gerde,
di hem sín wif benamen.
Hen stuont te manegen ramen ¹²⁰
di were van dien dage.
Dar vůr slach weder slage,
an schild und an halsperch.
[.......................................]

[…………………………]
unde hi quam kume dan, ¹²⁴
dar hi vant Kardínen. ¹²⁵
Di gínc do dat wal pínen,
dat man hem bant di wunden.
Do sît gelubbe vunden, ¹²⁸
do mestrosten síne. ¹²⁹

[Vertaling]

En het moest spoedig zo zijn,
dat ze de thuiskomende ridders
doodsloegen. Het geschreeuw van de twee
ridders maakte de moord onmiddellijk openbaar.
In de burcht bereidden daarna
die anderen zich op de strijd voor.
Zij zonnen op wraak.
Om die reden vielen vele mannen
de twee Tristants aan.
Daarom was het gevecht zo heftig;
veel ijzeren pantserringetjes werden beschadigd.
De held van Armonye
stond zijn medestrijder
met hulp trouw terzijde.
Die wenste degenen de dood toe,
die zijn vriendin van hem hadden afgenomen.
De anderen streefden op velerlei manieren
ernaar zich op die dag te verdedigen.
Daar trof slag op slag,
op schild en op halsberg.
[…………………………..]

[……………………………]

en hij kwam met moeite daar weg en
ging naar de plek waar hij Kardine aantrof.
Die zette zich er toen voor in,
dat men Tristant zijn wonden verbond.
Toen ze het vergif aantroffen,
brachten ze hem tot wanhoop.

104 ‘ergan’. Gebeuren, plaatsvinden.

105 -106 ‘di komenden sluogen/dot’. Vgl. F, v. 2305: ‘Li deuz frere i furent ocis’. ( Vert.: De beide broers werden daar gedood).

106 ‘wrůgen’. Luid mededelen, aanklagen.

107 ‘dier knech[t]e ruopen’. Vgl. F, v. 2306: ‘Leve li criz par le païs’. (Vert.: De schreeuw schalt over het land). Door de kreten (het ‘ruopen’, ‘li criz’) van de twee doodwonde ridders worden de broers in de burcht gealarmeerd. Het schreeuwen vormt alshetware de aanklacht, het ‘wrůgen’, van de stervende broers. Vgl. F, v. 2308: ‘Li sires ot tut sun apel’ . (Vert.: De burchtheer hoorde zijn gehele oproep).

108 ‘scuopen’. Vorm van ‘scheppen’, hier zich opmaken (voor de strijd).

110 ‘gere’. Begeerte, wens.

111-112 Vgl. F, v. 2309: ‘E les dous Tristrans assailirent’. (Vert.: En ze vielen de twee Tristrans aan).

113 ‘batalie’. Mnl. ‘bataelge’, uit Oudfrans ‘bataille’, strijd, gevecht.

114 ‘malie’. Variant van ‘maelge’. Pantserring, onderdeel van een maliënkolder, ringpantser.

115 ‘Armonye’. Armenia, ook wel Parmenie, Pérennec (2010, 17) vertaalt met ‘de Bretonse held’.

116 ‘companie’. Variant van ‘compagnie’, ‘compangie’. Gezelschap, partij, met wie men omgaat.

120 ‘ramen’. Vgl. mhd. ‘râme’, het doel, het streven.

124 Vgl. F, v. 2326: ‘A grant peine en est repairié’. (Vert.: Met grote moeite is hij vandaar teruggekeerd).

125 Naast de naam Kardine heeft een jongere hand in de marge het woord ‘pudibundus’ geschreven. (Titz, 1881, Tomasek 2002, 78 vlg.). Tomasek vertaalt het Latijn met ‘Der Verschämte’. Hij ziet als oorzaak van deze negatieve classificatie diens beschamende gedrag tijdens de geplande liefdesnacht met Gymele waarbij hij, de grote minnaar, in slaap viel (bij Eilhart von Oberge).

128 ‘sît’. Enclitische verbinding, samengesteld uit ‘si et’ (ze het).

129 ‘sine’. Enclitische verbinding, samengesteld uit ‘si ne’. (ze hem).