De Vlaamse Gids. Jaargang 45

[p. 5]

Hulde aan Raymond Brulez
Door Jan Boon

Gij weet allen genoeg waarom wij hier zijn samengekomen in deze studio en ik moet het u niet herhalen: een van onze collega's uit de staf van de Belgische Radio en Televisie gaat op rust, verlaat binnen een week deze woning, wij doen hem uitgeleide: zacht, feestelijk, hoffelijk, wij verscheuren de web van de weemoed en maken er een stemmig vriendenfeest van. Van programma-adviseur tot programma-direkteur van de Radiodienst, zo verliep deze bekwame en glorieuze carrière, waarin Raymond Brulez zichzelf bleef: rustig, bezadigd, toegewijd, de vrijzinnigheid verheffend tot een synchronisatie van de geest van de honnête homme en van deze van een overtuigde en zelfbewuste wijsheid.

Hij was verdraagzaam zullen wij zeggen, hij verstond de radio, hij is intussen veel gaan houden van de televisie, hij was niet eigenzinnig. hij was niet verslaafd aan alcoholische dranken, hij zong slechts zelden ondeugende liederen, maar hij verhaalde veel wijsheid onder de vorm van duizend en één anecdoten uit het leven en uit de verbeelding, ‘demonologische digressies’ heeft hij dat eens geheten, eigenlijk: kleine parabelen die zullen voortleven. Hij behoorde tot de partij der zachte hand, hij hield van maat en huiverde voor incidenten.

Er zijn er die gezegd hebben: indifferentisme, ja misschien indifferentisme maar dan met vele toespelingen op de bekwaamheid der menselijke goedheid. Wij kunnen nog spreken van zijn wijde gezichtsveld, van zijn intellectuele handigheid om de quadratuur van de cirkel op te lossen: het bedaren en harmoniseren van de zo verscheidene opinies uitgesproken in de vrije rubrieken van de radiodienst, tot soms de boosaardige polemisten losbarstten tegen ‘le plus voltairien des écrivains flamands’, die knipte en schrapte in teksten als zij zondigden tegen wat men in geweten, de wet in handen, niet toelaten mocht in een nationaal radioprogramma.

Nu wij op de brug der zuchten staan waar Raymond Brulez over-

[p. 6]

heen moet naar een onbezorgder landschap dan dit van de radiodiensten, herinneren wij ons het verdienstelijk werkstuk dat hij maakte van zijn wandeling doorheen het N.I.R. en de B.R.T., zijn tact, zijn goede smaak, zijn intelligente beoordelingen, alles wat hem in een zo drukke wereld als de radio maakte tot een goed collega, een aangenaam karakter en tot een minzaam direkteur.

Ik veronderstel nog altijd hardnekkig dat het moeilijk is dit paleis van de vlijt te verlaten, maar ik kan Raymond Brulez twee voorbeelden aanhalen die mij, ik moet het erkennen, voortdurend voor de ogen zweven:

Als ik 's ochtends, haastig, want het is dan hoog tijd om het werk te beginnen, over de Defrélaan te Ukkel hol, in de richting van het Flageyplein, komt daar aan de rechterzijde uit de mist van de Huartlaan de welbekende gedecontracteerde gestalte van Theo Fleischman, hij wandelt dan op zijn gemak, hij ademt de goede lucht in en al de heerlijkheden van onze aarde, hij draagt vol genegenheid een warme wollen gekleurde sjerp tegen koude winden, hij biedt de arm aan zijn vrouw, lief en eindeloos teder, zij wandelen over de herfstbladeren op maatvol ritme. Of als ge Fleischman naar zijn dagbezigheden vraagt: hij zegt u dat hij als gepensioneerde drie romans per jaar schrijft en inderdaad zij dringen in vertalingen door tot in Japan, drie romans en daarenboven drie luisterspelen en drie T.V.-spelen. Ge hoort hem ook op de golflengten van Parijs en van Luxemburg. Ik zwijg nog over Napoleon.

En dan is er dat ander voorbeeld: Paul Collaer, ook gepensioneerd. Hij vraagt overal naar assistenten om hem te helpen, want hij heeft te veel te doen om het alleen gedaan te krijgen, zijn verwonderlijke aanwezigheden te Brussel zijn kleine entr'actes tussen de reizen naar de landen waar ethnografische muziek te ontginnen is: Sicilië, Griekenland, Joegoslavië, Bulgarije, Rusland, Polen, de Verenigde Staten van Amerika en China.

Raymond Brulez zal dus schrijven, de titels zijn reeds bekend gemaakt in de dagbladen, titels als van een rovers-opera, maar wij verwachten de verwoording in rust en bezinning. Hij zal ook zijn tuin wieden als de wind stil is. Want hij onthoudt het koppige slotwoord van Candide: ‘Oui, mais je sais aussi qu'il faut cultiver son jardin’. Misschien zal hij in een onbezorgd uur nog eens zijn stappen wenden naar de zalige oorden die wij nog enige tijd moeten bewonen, hij zal hier altijd welkom zijn, in de bureau's die hij betrok zal zijn geest, die mild was, blijven rondwaren en misschien zullen er rozen bloeien zoals in het boek van het mirakel van deze bloemen, zoals in zijn tuin de herfstbloemen, les roses de septembre. Een godin waarin

[p. 7]

hij gelooft en die hier naast hem is gezeten, zal de zaken voor hem schikken, de bochten effenen, de tritonen en meerminnen met wuivende hand verdrijven. Het is nog heel lang nietwaar vooraleer de winter komt.

Mijnheer Brulez,

Ik wil mij beknopt samenvatten: Weze Uw afscheid zacht alsof het geen afscheid was, weze het vooral vervuld van onze vriendschap, onze hoge achting, onze blijvende genegenheid, ook voor lang gevuld met vele en grote herinneringen van vóór en na de oorlog, Uw gestalte slechts langzaam verkwijnend in de schemer, blijf dit gecompliceerd en dierbaar gebouw beschouwen als Uw tweede woning, een woning waar de atmosferische condities goed zijn,

en moge er hier veel overblijven van Uw geest van beschaving, Uw goed begrip, Uw verdraagzaamheid, en tenslotte weer opnieuw:

veel van de genegenheid die U zo hartelijk verbond met al Uw collega's. En moogt gij menigvuldige voorwendsels vinden voor toekomstige en periodieke bezoeken aan dit gebouw en deze wereld van Radio en Televisie.

Tekst van een toespraak, gehouden op 26 oktober 1960 in de studio van de Belgische Radio en Televisie tijdens de hulde aan Raymond Brulez.