Nieuwe boeken
Historische roman met een nieuwe visie op de ondergang van Troje
Over de meer dan drieduizend jaar geleden gevoerde Trojaanse oorlog is bijna geen historisch feitenmateriaal bekend, maar er is des te meer - vooral mythologisch getinte - literatuur over geschreven, beginnend met de Ilias van Homerus en reikend tot in de hedendaagse romanliteratuur (o.a. Christa Wolf in 1983).
In de roman Stormen over Troje vertelt Marion Bradley de voorgeschiedenis van deze oorlog, de uiteindelijke ondergang van Troje en het trieste lot van de overlevenden vanuit het oogpunt van Cassandra, een dochter van het Trojaanse koningspaar Priamus en Hecuba. Reeds tijdens haar kinderjaren wordt Cassandra zich bewust van een niet altijd gemakkelijk te dragen gave van helderziendheid. Herhaaldelijk zal ze de ondergang van de stad Troje voorspellen, maar ze wordt niet geloofd. Voor deze kwade dromen wordt ze zelfs wat schuin bekeken en door sommigen wat gek verklaard.
Over Cassandra is door heel wat auteurs op uiteenlopende wijze geschreven. In het toneelwerk van Aischylos (Agamemnon), Euripides (De Trojaanse vrouwen) en Jean Giraudoux (La guerre de Troie n'aura pas lieu), in gedichten van o.a. Meredith en Schiller wordtzetelkens in een andere schijnwerper gezet. Het is dus volkomen aanvaardbaar dat ook Marion Bradley haar op een geheel eigen wijze beschrijft.
Eigentijds aan de visie van Bradley is de nogal sterk aanwezige feministische visie op de levensloop van Cassandra. Vooral de rol van de Amazonen - een mythisch volk van krijgsvrouwen - is in de roman indringend beschreven. Deze rondtrekkende vrouwengemeenschap wordt geleid door de zuster van koningin Hecuba. Af en toe worden jonge vrouwen naar de ‘mannendorpen’ gestuurd om zich te laten bevruchten met de hoop een dochter te baren. Cassandra's relaties met mannen vertonen alleen op het einde enig lichtpunt. Bij de val van Troje wordt ze door een van de Griekse overwinnaars verkracht en dan door Agamemnon als bijvrouw meegevoerd. Ook tegenover de Goden staat Cassandra kritisch. Als een van de Amazones (op p. 68) zegt dankbaar te zijn dat de Godinnen het leven van de vrouwen hebben gespaard, repliceert Cassandra dat ze zich niet kan voorstellen wat voor nut dode vrouwen voor een Godin hebben... Op p. 560 is ze nog harder: ‘De slechtste man in haar leven was niet slechter geweest dan de beste God’.
Enkele bekende mythologische figuren hebben in de roman van Marion Bradley een passende plaats gevonden: Cassandra's tweelingbroer Paris en zijn schone Helena, Hector en Achilles (in de roman is het Cassandra zelf die hem een vergiftigde pijl in de hiel schiet en hem zo doodt), Agamemnon en Aeneas... Zelfs Leda en de verliefde dondergod Zeus duiken even op.
Omstreeks 1950 heeft de auteur (tevens bibliotheekinspecteur) Albert Van Hoogenbemt een systeem van lectuurtrappen bedacht als hulpmiddel voor het bibliotheekpersoneel dat zich geroepen voelde de lezers van minderwaardige lectuur trapje voor trapje naar de echte literatuur te leiden. Bovenaan de trappen van Van Hoogenbemt bevindt zich een overgangszone, waarin van de zéér goede ontspanningslectuur naar het literaire kunstwerk kan overgeschakeld worden.
Het boek van Marion Bradley kan in deze zone gesitueerd worden. Het boek telt 563 bladzijden, maar dank zij de aangename en boeiende verteltrant lijkt het op geen enkel ogenblik te lang. De schrijfster is overigens niet aan haar proefstuk. Ze schreef al eerder ‘Nevelen van Avalon’, waarin de legende van koning Arthur vanuit een vrouwelijk standpunt beschreven wordt.
Jan Yperman
BRADLEY, Marion: Stormen over Troje, Amsterdam, De Boekerij, 1988, 563 p. Gebonden: 775 BF. In België verdeeld door Standaard Uitgeverij.
Auteursrechtelijk beschermd