De Vlaamse Gids. Jaargang 72

[p. 6]

Een rondreizende exlibristentoonstelling in de openbare bibliotheek

De Bibliotheekvereniging van het Willemsfonds heeft de jongste jaren in haar tijdschrift Boek en Bibliotheek heel wat aandacht besteed aan het exlibris. Niet ten onrechte trouwens, want deze tak van de grafische kunst is als geen ander verbonden met het boek en met de bibliotheek. De herhaalde bijdragen van exlibriskenner en -verzamelaar Luc Van den Briele hebben veel aandacht opgewekt. Menig lezer van dit tijdschrift en ook bibliothecarissen hebben deze bijdragen verzameld in een documentatiemap rondom het exlibris.

Het exlibris, bijna zo oud als de boekdrukkunst zelf, zet een persoonlijk eigendomsmerk op het boek en verwijst vaak naar de aard en de persoonlijkheid van de bezitter er van.

De bibliotheek is de beste plaats waar een exlibrisverzameling aan het publiek kan getoond worden. Daarom de idee om ten behoeve van de bibliotheekgebruiker een met zorg uitgekozen en beschreven, en een op didactische en estetische wijze samengestelde exlibrisselectie ter beschikking te stellen van de openbare bibliotheken in Vlaanderen. Op ons verzoek heeft Luc Van den Briele dergelijke verzameling klaar gemaakt voor een rondreizende tentoonstelling. Het exlibris wordt op een bevattelijke, en didactische, maar toch boeiende wijze voorgesteld. De tentoonstelling biedt een uitstekende gelegenheid om kennis te maken met deze vorm van grafische kunst. Als boekenliefhebber zal de bibliotheekgebruiker zeker niet onverschillig aan deze tentoonstelling voorbijlopen. Men heeft ook het omgekeerde ervaren: het exlibris stimuleert de belangstelling voor het boek.

Een dienende en een decoratieve functie

Als eigendomsmerk van de boekenverzamelaar heeft het exlibris een dienende functie. In het boek speelt het exlibris vooral een decoratieve rol. De bibliofiele waarde van het boek wordt er door verhoogd.

Wie zelf een bibliotheek aanlegt zal daar een eigen, persoonlijke ‘stempel’ willen op drukken, die symbolisch de bezieling wil uitdrukken waarmee de eigen bibliotheek werd opgebouwd. De openbare bibliotheek heeft mede tot doel de aanleg van een eigen, selectieve bibliotheek te stimuleren. Het exlibris zal daarvan het merkteken zijn.

De aangeboden tentoonstelling wil daartoe een aanzet geven. Zij toont 370 exlibris en is vooral bedoeld als eerste kennismaking met het exlibris. Wie dit soort grafiek nog niet of slechts vaag kent zal stap voor stap duidelijk gemaakt worden wat een exlibris is, hoe het ontstond, welke grafische technieken worden gebruikt, wat er op afgebeeld kan worden en welke teksten er op voorkomen. Na deze inleidende selectie volgt een thematisch opgebouwd gedeelte, waarin o.a. literatuur, mythologie, kunst, muziek, de vrouw, dieren en geschiedenis aan bod komen.

Vroeger was het exlibris een vrij elitair en aan de heraldiek gebonden verschijnsel, maar door de grotere verspreiding van het boek evolueerde het gebruiksexlibris tot een eenvoudige, maar meer en meer aantrekkelijk geïllustreerde vorm van eigendomsmerk. Omdat ook talrijke algemeen bekende kunstenaars exlibris begonnen te maken ontstond ook het ‘artistieke exlibris’. Deze - soms in beperkte oplage gedrukte - exlibris zijn vaak pareltjes van grafische kunst. Beide soorten zijn in de tentoonstelling opgenomen, zodat ook de gevorderde verzamelaar en de algemene kunstliefhebber de tentoonstelling naar waarde zullen schatten. Grafische kunstenaars die het genre nog onvoldoende kennen zullen er wellicht nieuwe mogelijkheden ontdekken.

Door de veelheid aan thematiek, door de variatie aan grafische technieken, door de verschillende kunststromingen en door de in de illustratie weerspiegelde maatschappij is het verzamelen van exlibris een erg boeiende bezigheid, die ook de liefde voor het boek stimuleert. De boekenliefhebber en de bibliotheekgebruiker mee laten genieten en wegwijs ma-

[p. 7]

ken in de exlibriskunst is een eerste doelstelling van dit initiatief. Wellicht zal de tentoonstelling een aantal bezoekers er toe verleiden ook een exlibris te laten maken of met een eigen exlibrisverzameling te starten. In de laatste kader van de tentoonstelling wordt daarover enige voorlichting gegeven.

De Bibliotheekvereniging van het Willemsfonds hoopt dat deze tentoonstelling haar weg zal vinden in de openbare bibliotheken van Vlaanderen.

Praktische inlichtingen

-	De tentoonstelling bestaat uit twintig kaders (60 × 80 cm) die samen 370 exlibris bevatten en gemakkelijk vervoerbaar zijn.
-	Een catalogus dient als handleiding on algemene situering van deze tentoonstelling.
-	De tentoonstelling wordt gratis ter beschikking gesteld voor gebruik in oen openbare bibliotheek, vanaf de maand december 1988.
-	Voor het inrichten van deze tentoonstelling neemt men kontakt op met de Bibliotheekvereniging van het Willemsfonds, Ham 133, 9000 Gent, tel. [phone].

A. Sevenoo