Oorlog en taal
Taal leeft. Woorden worden geboren, worden sterven, woorden blijven, passen zich soms aan. In bijzondere tijdsomstandigheden ontstaan bijzondere woorden.
Het Verklarend Oorlogswoordenboek van G.L. Van Lennep bevat ongeveer 2.000 woorden en uitdrukkingen die tijdens de tweede wereldoorlog ontstonden of dan een aparte betekenis en bekendheid kregen. Het woordenboek ontstond uit een reeks dagbladartikels in de NRC en uit de meer ban 200 brieven die lezers van deze Rotterdamse krant naar de auteur stuurden.
Woorden als bazooka en broodschurft vindt men óók in Van Dale, maar wat een moffenzeef is vindt men alleen bij Van Lennep. En wie werd in Vlaanderen Pompbaksmoel genoemd? Hoe zagen grijze muizen (ook wel Lustwaffe genoemd) er uit? Ooit van zwijnebier gehoord? En van fleur de matras? Uit de aangehaalde voorbeelden blijkt dat ook heel wat Vlaamse uitdrukkingen in het woordenboek te vinden zijn. Er staan zelfs een paar Marolse (plat-Brusselse) teksten in. o.a. een Marolse versie van het Lily Marlene-lied. Ook anekdotes, oorlogsgrappen en zelfs oorlogsrecepten (bv. notenthee) zijn in het boek opgenomen.
De auteur weet dat het woordenboek onvolledig is; hij doet een oproep om ontbrekende woorden te signaleren. Van Lenneps Verklarend Oorlogswoordenboek is belangrijk voor wie in taal en in de geschiedenis van de tweede wereldoorlog geïnteresseerd is. Door de anekdotische kantjes is het een boek geworden dat ook veel herinneringen en glimlachjes zal wekken bij de generatie die de oorlog heeft meegemaakt.
L.V.
LENNEP, G.L. Van: Verklarend Oorlogswoordenboek.
Amsterdam, Bert Bakker, 1988, 255 p., ill. Paperback: 495 BF (In België verdeeld door Kluwer Algemene Uitgeverijen te Deurne).
Auteursrechtelijk beschermd