De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 1

Antwerpen

Eene erfgift. - Het laatst overgebleven werk van een Antwerpschen meester. - Een affront dien meester aangedaan. - Behooren Antwerpsche meesters in het Antwerpsch Museum thuis?

Door den heer P.J. Taeymans, onlangs te Antwerpen overleden, werden aan het Museum dier stad twee schilderijen uit zijne verzameling nagelaten, vrij van alle erfenisrechten. De eene door Peter Goetkindt, verbeeldt de Slechting der Wallen van het Spanjaards Kasteel, naar de stadszijde, in 1577: de andere een Laatste oordeel door Jacob de Backer, beiden Antwerpsche meesters.

De eerste der twee, een fraai stuk, zeer belangrijk voor de stedelijke geschiedenis, is zonder moeilijkheid door de stad aanvaard: voor de andere schijnt de Commissie van het Museum min gretig te zijn geweest, vermits aan den uitvoerder van het testament is gevraagd of de weigering dier schilderij de vernietiging der geheele gift na zich zou sleepen. Ten slotte, maar niet zonder aarzeling, zijn de Commissie van het Museum en die van schoone kunsten toch tot het besluit gekomen de aanvaarding aan den gemeenteraad voor te stellen. Wij hebben het stuk, waaromtrent twijfel bestond, gezien. Het is een werk, dat, als een staaltje van 's meesters trant, wezenlijk belang oplevert, goed bewaard, en met het handteeken des schilders voorzien is.

Jacob de Backer was een der meesters uit de zestiende eeuw, die in navolging van Frans Floris het naakte bestudeerde en met voorliefde schilderde. Van Mander zegt van hem: ‘Sijn dinghen worden overal seer gesocht en begeert en vercieren in veel plaetsen desliefhebbers Cabinetten oft Cameren.’ Al zijne stukken zijn verloren gegaan. ‘De eenige schilderij van Jacob de Backer, welke men kent, is het Laatste Oordeel op het graf van Plantijn in Onze Lieve Vrouwe kerk te Antwerpen’ zegt H. Hymans in zijne verklaringen op van Mander. Wij moeten er bijvoegen, dat die toekenning nog niet bijzonder zeker is. Het stuk kan evengoed van Crispijn van den Broeck zijn, die veel voor Plantijn werkte, nauw met hem bevriend was, en geheel in dien trant schilderde. Het eenig stuk van Jacob de Backer, dat onbetwistbaar echt is, bevindt zich in de verzameling Taeymans; het werd door dezen liefhebber, die zijne moederstad een goed hart

[p. 4]

toedroeg en haren kunstroem in eere hield, aan ons Museum ten geschenke geboden. Wij zijn ervan overtuigd, dat de stad die gift niet kan, niet zal weigeren om allerlei redenen, die wij niet hoeven op te sommen.

Een enkele willen wij aanhalen, omdat zij toepasselijk is ook op andere meesters, minder zeldzaam dan Jacob de Backer.

Moet het Antwerpsch Museum alleen eene verzameling zijn van meesterstukken, als zoodanig erkend in alle landen, of mag er hier ook eene plaats ingeruimd worden aan onze Antwerpsche schilders van tweeden rang?

Ons dunkt, dat de laatste vraag bevestigend moet beantwoord worden.

Er bestaan dozijnen onzer Antwerpsche kunstenaars, van wie het Antwerpsch Museum geen enkel werk bezit en die men, wil men ze leeren kennen, in den vreemde, te Munchen, te Dresde, te Madrid moet gaan opsporen. Die wereldberoemde Museums achten zich niet onteerd door de aanwezigheid van werken van meesters uit Antwerpen, waarover Antwerpen zich schaamt. Er is geen Museum in Duitschland, dat niet gretig den eenig overgebleven Jacob de Backer, eene schuilplaats zou verleenen, uit belangstelling in de geschiedenis der Antwerpsche school. En men lette wel op, dat Jacob de Backer in zijnen tijd een gevierd meester was, dat hij ten allerminste zoo hoog staat als Crispijn van den Broeck, van wie ons Museum en dat van Brussel werken bezitten; hij is een Italiaanschgezinde, een academieker, maar hoegenaamd geen onverdienstelijk kunstenaar.

Dat men dergelijke meesters eene afzonderlijke zaal aanwijze in het nieuwe Museum: wij zouden het begrijpen, dat men ze ongenadig de deur wijze, ook wanneer zij met hun eenig overgebleven stuk komen aankloppen, dit kunnen wij niet aannemen.

M.R.