De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 1

Dichter Verhulst en zijn ezeltje.

Het zijn aangename stonden, wanneer men, na het middagmaal, in den gemakkelijken leunstoel, eene lekkere sigaar zit te rooken. Van al de bekommernissen des levens ontdaan, verdwaalt onze geest alsdan niet zelden in het verleden, terwijl wij, half droomend, de blauwe rookwolkjes nastaren, die zich voor en rondom ons, kringelend in de hoogte verheffen en allerlei grillige figuren vormen, welke een oogenblik onze aandacht geboeid houden en bij ons soms lang vergeten herinneringen doen ontwaken.

Dezer dagen smaakte ik weder dit genot; achteloos volgde mijn blik de geurige wolkjes, die spelend in elkaar versmolten, om allengs tegen het gewelf weg te sterven. Was het eene gril mijner verbeelding? Of zag ik juist? Stellig is het, dat ik in een dier wolkjes eenen ezel waande te zien, met eenen jongeling er bovenop gezeten. Sprekend geleek de ruiter aan eenen persoon, dien ik vroeger van dichtbij had gekend, doch welke sinds lang door de dood is weggemaaid, namelijk aan den dichter Pieter Cornelis Verhulst.

Ik had hem te Contich, zijn geboortedorp, leeren kennen, waar hij bij zijne ouders inwoonde, die er kruidenierswinkel hielden en tevens sigaren en tabak verkochten. Hij was een gemoedelijke, licht opgeschoten jongen; wij noemden hem den Vlaamschen Poot, omdat deze dichter evenals hij, van boerenafkomst was. Er lag iets Lamartiniaansch in zijne wezenstrekken, en ook zijne verzen waren - op het talent na - in denzelfden bespiegelenden trant als die van dezen grooten Franschen schrijver, wiens werken een buitengewonen indruk op ons uitoefenden; wij allen hadden zijne Méditations en zijn Jocelyn zeker wel tienmaal gelezen.

Vader Verhulst kon met zijnen droomerigen zoon tehuis niets aanvangen. Wel had deze, reeds in 1859 een bundeltje gedichten, Mijmeringen getiteld, laten drukken; doch nu bevond men weldra, dat verzenmaken geene kostwinning was; want het boekje - niet beter of slechter dan de overige dichtbundeltjes van dien tijd - vond maar luttel aftrek. Er moest dus naar eene andere betrekking worden uitgezien, en, alhoewel de jonge dichter slechts een zeer gewoon onderricht had ontvangen, zocht en vond men, door eenige voorspraak geholpen, voor hem een plaatsje van klerk in een der bureelen van het provinciaal bestuur te Antwerpen.

Contich ligt op omtrent twee uren afstand van Antwerpen. De spoorweg verbindt beiden wel aan elkaar; doch dit middel van verkeer werd te duur bevonden, en de jonge dichter kwam, in den winter zoowel als in den zomer, 's morgens te voet naar zijn bureel, en keerde, in den laten namiddag, weder te voet naar het ouderlijk huis terug. Met den linnen kiel gekleed en den mispelaren stok in de hand, had hij volkomen het uitzicht van eenen buitenmensch en legde hij dagelijks, door hitte en koude, welgemoed, tweemaal dien tamelijk langen weg af. Edoch, zijne brave moeder kon zulks met geen goed oog blijven aanzien; er werd raad geschaft en tot den aankoop van eenen ezel besloten. Nu kwam Verhulst altoos per ezel naar de stad; zijn rijdier werd 's morgens te Borgerhout gestald, vanwaar hij verder te voet naar zijn bureel stapte. Des namiddags, na afloop zijner bezigheden, snelde hij op een drafje naar Borgerhout, besteeg zijn grauwtje en reed naar Contich terug.

In 1861 liet hij, te Utrecht, een tweede verzenbundeltje, Echos der gedachten, drukken. Bij nader onderzoek bleek het echter, dat zijn eerste boekje daarin versmolten was: eenige stukken waren uitgemonsterd, andere bijgevoegd. Hoe het zij, zijne meestal weemoedige verzen schenen indruk te hebben gemaakt op het hartje van eene tamelijk welstellende boerendochter, die te Wommelgem een kruidenierswinkeltje hield en met welke hij in 1865 trouwde. Nu verhuisde hij met zijnen ezel naar zijn nieuw verblijf;

[p. 34]

Wommelgem is niet zoo verre als Contich van Antwerpen gelegen, maar al ware die afstand grooter geweest, daarin zou hij toch geenen hinderpaal hebben gezien; zijn arme ezel hadde maar wat sneller moeten loopen.

Wij gingen nu en dan wel eens opzettelijk naar Borgerhout, om Verhulst te zien voorbijrijden. Wat zag hij er, in zijn blauwen kiel, potsierlijk uit! Zijne lange beenen raakten schier aan den grond, en, gebeurde het dat grauwtje niet rap vooruit wilde, dan was hij met zijnen mispelaren stok dapper in de weer. Verhulst stoorde zich overigens niet aan ons gelach en de vele spotternijen, waarvan hij het voorwerp was, schenen hem niet te hinderen. Er werd zelfs een verzenstukje op hem vervaardigd, ‘de dichter en de ezel’ geheeten, waarin meester langoor niet oneigenaardig aan Pegasus werd vergeleken.

Na zijn huwelijk bleek het dichtvuur van Verhulst allengs te verkoelen; nog slechts zelden kreeg men iets van eenige beteekenis van hem te zien. Toen hij vader geworden was, begon hij handel te drijven in wijn en sterke dranken, en, dewijl hij op een grooter debiet hoopte, verhuisde hij met vrouw en kind naar Borgerhout, waar hij eenen likeurwinkel opende. Hij dacht nu aan geene verzen meer, maar benuttigde voortaan al zijne ledige oogenblikken, om zelve wijn te leeren fabriceeren.

Op zekeren voormiddag kwam hij onverwachts mijn bureel binnengestormd, en haalde eene flesch van onder zijnen kiel te voorschijn, zeggend: ‘Ik heb het geheim eindelijk ontdekt! Zie dat is wijn, dien ik zelf heb gemaakt en welken ik aan 50 centiemen per flesch verkoopen kan.’ Hij wilde met geweld dat ik van zijn fabrikaat zoude proeven, trok een glaasje uit den zak, schonk het vol en bood het mij aan. Eenigszins mistrouwend, nam ik het boordevol glaasje eindelijk op; maar, toen ik het aan de lippen meende te brengen, werd ik een walgelijken reuk gewaar, die mij in den neus kittelde. Spoedig schoof ik het glaasje verre van mij, terwijl ik luide de oorzaak van mijnen afkeer te kennen gaf. ‘Ja,’ zegde Verhulst, ‘de smaak is opperbest, maar den reuk moet ik nog trachten te verbeteren; zonder dat ware mijne uitvinding ten volle gelukt.’

Of hij ertoe gekomen is reukeloozen wijn te vervaardigen, ziedaar iets wat mij onbekend is gebleven; want nadien zag ik hem niet weder; hij was onpasselijk geworden, en die onpasselijkheid nam langs hoe meer toe, tot hij eindelijk naar zijn geboortedorp terugkeerde, waar hij op 30 Maart 1873, in den ouderdom van nauwelijks 38 jaren, aan de tering overleed.

J. Staes.