De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 1

Iets over Rubens' Sint Rochus

Tot de voorname werken van Rubens behoort ontegensprekelijk de Sint Rochus, uit de St.-Maartenskerk te Aalst. Over den oorsprong dier schilderij is bekend dat in die stad eene broederschap bestond, onder aanroeping van den H. Rochus, patroon tegen de pest. Het was deze, die rond 1623 aan den grooten meester de schilderij bestelde, waarvoor zij hem, zoo het schijnt, 800 guldens betaalde.

De Sint Rochus werd door de Franschen uit St.-Maartenskerk genomen en naar Parijs gevoerd; groote vreugd heerschte te Aalst toen de schilderij, dank zij de bemoeiingen van het Nederlandsch staatsbestuur, ons terug werd gegeven en in de kerk herplaatst. De Aalstersche dichter J.B.F. Hoffmans bezong dit heugelijk feit op de volgende wijze:

Een vreed en snood geboeft ontvloog de fransche landen,
En zweefde twintig jaer 't gestoord Europa rond;
Dit zwart en helsch gebroed sloeg zyn bevlekte handen
Aen 't heyligdom der kunst, waer het dit ergens vond.

[p. 171]

 

De stad van Romulus ziet al haer pronksieraden,

 

Haer Troyens priester en haer hemelschoon Apol,

 

Den Vatikaenschen schat, bedrukt op wagens laden;

 

Zoo raekt met 't puyk der kunst het fransche roofnest vol.

 

De onschatbre Venus, en Urbinos meesterstukken,

 

Den roem van Angelo 's en Annebal's penseel

 

Ziet men, met zwaerd in d'hand, Italiën ontrukken.

 

Zoo valt de Vlaemsche School ook hunnen roof ten deel,

 

Maer de Eeuwige, die uyt het hoogst der hemel chooren

 

Ontelbre werelden naer zyne wil bestiert,

 

Stelt aen de wonde pael, en leent meedoogend de ooren

 

Naer 't zuchtend menschdom, dat tot hem zyn bede stiert,

 

De waepenkreet gaet op, weerklinkt door allen lande,

 

De volken stroomen zaem om 't monster 't hoofd te bien,

 

Germanje grypt naer 't stael, steekt tent en schans in brande,

 

En doet voor zyne macht die snoo Wandalen vlien,

 

Het pleyn van Waterloo moet hen tot graf verstrekken;

 

Daer bukt hun hoogmoed neer voor 't zwaerd van Wellington,

 

Hier weet ons prins zyn kruyn met lauwren te bedekken,

 

Waer onder zyn beleyd de dappre Belg verwon.

 

Parys moet bukken en de trotsche Bellus vallen;

 

Jehova's vaderhand geleyd de legermacht:

 

De vlag der vorsten prykt op Frankryks hooge wallen,

 

En 't heylverbond behoud de vrede aen 't nageslacht,

 

't Ontroofde heyligdom, uyt tempels en paleyzen

 

Wordt aen den eygenaer rechtvaerdig toegestierd,

 

En u, myn vaderstad! komt men ook toe te wyzen,

 

Dees vrucht van Rubens hand, die weer een outer siert.

Beteekend zijn de slotverzen:

O Heylge Rochus, dien wy geven eer en dank,
Bewaer ons van de pest en van den snooden Frank.

Verdienstelijk heeten wij die verzen, vooral met het oog op den staat van diep verval, waarin toen de Zuid-Nederlandsche letterkunde verkeerde. De vreugdekreet over de verlossing van Nederland, de jubeltoon over het terugbekomen van Rubens' meesterstuk, strekken Hoffmann wezenlijk ter eere.

W. Rogghé.