Saka, de vluchteling uit Ambon

6 Het verraad

Saka zit op zijn slaapmatje, hij kan vanavond maar moeilijk in slaap komen. Binnen is een gemurmel van stemmen, maar hij kan niet verstaan wat er gezegd wordt. Dat gebeurt vaker de laatste tijd; dan zijn er vreemde mannen op bezoek, want eigen mensen praten zo niet. Hij mag de laatste tijd ook niet meer met zijn vader en zijn oom de bergen in naar de tuin en het was hem toch beloofd op de dag van de verjaardag van de koningin. De volgende dag mocht het ineens niet meer. ‘Het kan niet meer, Saka,’ had zijn vader gezegd. Dat is al weer lang geleden, maar veranderen doet er niets; het blijft geheimzinnig en je hoort hoe langer hoe meer 's nachts vreemden in huis komen. Vanavond heeft tante hem vroeg naar bed gestuurd en het kamertje op slot gedaan. Niet dat het Saka hindert. Hij is wel vaker opgesloten voor straf, maar de vloer is van bamboe en daar heeft hij latten van losgetrokken, zodat hij onder de vloer kan verdwijnen. En dan is hij zó buiten, want de wand van het huis is ook van bamboelatten en daar heeft hij er ook twee van losgetrokken.

Je kunt tussen de latten door het maanlicht zien. Het is zo helder, dat je er bij zou kunnen lezen en het is zo stil, dat de vormen van de bladeren van de bomen precies op de grond zijn getekend. Je hoort het ruisen van de zee op het strand en het doffe geluid van de branding. Dat geeft je een gevoel van veiligheid.

[p. 40]

Vader heeft hem verteld, dat als je het geluid van de branding niet zou horen, zo, dat het angstig stil zou worden, dat zou betekenen, dat er een grote zeebeving is en die kan een grote vloedgolf veroorzaken. En de krekels sjirpen...; als die stil zouden zijn, is er een aardbeving op komst. De krekels voelen de zachte trillingen, die de aardbeving voorafgaan het eerst en je doet het beste dan direct het huis te verlaten en in de openlucht te gaan staan want de aardbevingen zijn hier hevig. Dat zijn allemaal redenen om je veilig te voelen; maar hij heeft nog iets dat hem een vertrouwd gevoel geeft. Hij heeft zijn eigen kapmes onder zijn slaap mat verborgen, als hij even verschuift kan hij het voelen. Waarom hij dat gedaan heeft, weet hij zelf niet goed; misschien wel omdat er de laatste tijd dingen gebeuren, waar ze hem angstvallig buiten houden. Het kan ook wel zijn, dat dat met die omgevallen steen en de stugge houding van zijn vriendjes hem meer op zijn hoede doet zijn. Vroeger zag hij nooit gevaar, maar dat is de laatste tijd anders.

Hij drukt zijn gezicht tegen de bamboelatten en kijkt naar buiten. Het maanlicht ligt wit op de bladeren en druipt er als zilver af. De schaduw van het palmboomblad staat met duizend lange, dunne vingers op de grond getekend; je kunt zien aan de schaduw, dat het blad van de pisangboom gebroken is en... maar dát is geen schaduw... dat is een been, waar het maanlicht op afschampt. Naast de kamer, waar zijn vader zit te praten met de vreemdelingen, staat een man in de schaduw van de boom!

‘Vader!... Vader!...’ roept Saka, maar hij blijft naar die schaduw kijken. De schaduw maakt zich los van de boom en verdwijnt snel tussen de bomen. Ineens is zijn kamertje vol vreemde gestalten. Zijn vader hoort hem uit en zijn oom wil de schaduw achterna, maar de anderen houden hem tegen...

[p. 41]

Hoe lang is dat nu geleden? Saka weet het niet, maar vannacht is het heel anders dan gewoonlijk. Zijn vader heeft vaak bezorgd naar de lucht gekeken en hem vroeg naar zijn kamertje gestuurd. Dat er vannacht wat bijzonders gaat gebeuren, ontgaat Saka niet. Hij weet natuurlijk niet, dat vannacht de Swordfish weer voor de baai zal opduiken uit de zee en zijn groene lichtseinen naar de kust zal geven en zal wachten op het antwoord. Hij weet wel, dat er vanmiddag dingen in huis zijn gebracht, die beslist niet in de bergen thuishoren.

Hij meende daarnet getuf van een motorboot gehoord te hebben, maar dat zal wel verbeelding zijn. Het waait en het is donker en de zee is onrustig; je hoort in deze nacht allerlei geluiden, die je gewoonlijk niet hoort. Vader zegt: ‘Bange mensen horen en zien altijd bange dingen; je moet niet bang zijn, je moet alleen maar voorzichtig zijn.’ En de laatste keer heeft vader gezegd: ‘Je moet op je hoede zijn en niet vragen naar dingen, die niet voor je oren bestemd zijn.’ Saka schuift met zijn benen over zijn slaapmat, hij voelt zijn kapmes daaronder liggen...

Het gebeurt zo plotseling, dat alles achteraf een boze droom lijkt. Ineens barst er een verschrikkelijk gebrul om het huis los en is er tumult in huis; er wordt gevochten en plotseling valt er een schot. Hij begrijpt het... soldaten!... soldaten hebben het huis omsingeld. Hij grijpt zijn kapmes, duwt het tussen de band van zijn broek op zijn rug, kruipt tussen de bamboelatten van de vloer door en door de wand naar buiten.

Hij heeft gehoord, hoe er geslagen werd en gestompt en heeft begrepen, dat er gevangenen worden afgevoerd naar het strand. Wie?... Maar hij heeft de stem van vader gehoord, die is óók gevangen genomen en dat is voor Saka genoeg. Hij sluipt mee, achter de mannen aan, mee het water in en klimt ook in de boot. Er worden commando's geschreeuwd in een vreemde taal en de

[p. 42]

boot wordt de baai opgeroeid. Daar doemt vaag een schip op dat daar voor anker ligt.

Van die boot af wordt geschreeuwd; een touw wordt naar beneden gegooid en vastgemaakt aan hun boot; nee, ze worden niet aan boord van dat schip genomen, ze worden op sleeptouw genomen, de baai uit, de zee op. Saka heeft zich kleingehouden in de duisternis, maar nu kruipt hij naar de gevangenen toe en vindt zijn vader. ‘Zal ik u losmaken, vader? Ik heb mijn kapmes,’ fluistert hij.

‘Nee, Saka,... verberg je kapmes,’ fluistert zijn vader. De regen is opgehouden, je kunt al weer sterren zien flonkeren. Je kunt nu vier soldaten onderscheiden. Eén vóór in de boot, die in het donker probeert uitkijk te zijn. Twee zitten op de bank achter de gevangenen, het geweer tussen hun knieën. Eén zit achter bij de stuurman, maar wie de stuurman is kun je niet zien. Je ziet wel, dat hun boot een aroembai is; maar waarom worden ze niet aan boord genomen van het schip, dat de aroembai trekt? Ze varen in het kielzog van de motorboot, het water klotst tegen de boeg en sproeit hen nat. De soldaat op de uitkijk gaat met de rug naar de zee staan. Het is lastig varen op sleeptouw en gevaarlijk ook.

Als het eindelijk morgen wordt zie je de bleke, lege oceaan. De harde regenbuien hebben de golven afgevlakt, de deining is traag en laag. De Japanse soldaten hebben Saka al ontdekt. Ze zijn eerst wat verbaasd een kleine jongen in de boot te zien, die ze helemaal niet gevangen genomen hebben; maar dan grijnzen ze en zijn vriendelijk. Japanners zijn gek op kleine jongens en kinderen. Nu kun je de motorboot ook zien; het is een oud Chinees koprabootje, dat vóór de oorlog de plaatsjes aan de kust aandeed om kopra op te kopen. Het is maar een wrak geval en de motor hapert ook dikwijls. Ze volgen de kust, er moeten blijkbaar nog meer plaatsen worden aangedaan en gevangenen worden opgehaald.

[p. 43]

De motorboot is al volgepakt met mensen en soldaten. Saka mag de gevangenen in de aroembai eten en drinken geven. Hij kan de drie andere gevangenen nu ook duidelijk zien, twee Hollanders en... maar die derde lijkt op de man op het portret aan de wand van hun vroeger huis, waar vader de vlag omheen heeft gehangen, toen ze het huis verlieten!!... Dat is zijn oom uit Australië! Die ene Hollander heeft bloed aan zijn knie; je kunt zien dat hij pijn heeft. Soldaten zijn onberekenbare mensen. De Japanse soldaat, die de gevangenen bewaakt, wil Saka sagokoekjes geven, maar Saka schudt zijn hoofd; hij heeft geen honger... Saka zoekt naar iets om om die knie te binden en de soldaat begrijpt hem en geeft hem verband en helpt hem de knie te verbinden.

Maar wie is de stuurman toch? Hij zit met gebogen hoofd achterin en probeert met de grote stuurriem de aroembai recht achter de motorboot te houden. Dat is bijna onmogelijk in het kielzog. Saka herkent hem toch; het is de vader van Boeang. Maar waarom is hij niet gebonden; is hij dan niet gevangen genomen?

Saka's vader kijkt bezorgd naar de zee en naar de lucht; Saka's oom volgt ingespannen met zijn ogen de kust. De soldaat bij de boeg is al lang geen uitkijk meer, hij ziet groen en zit in elkaar gedoken naar de bodem van de aroembai te staren. Er komt steeds meer water over en Saka gaat hozen met een lege klapperdop, een van de bewakers helpt mee hozen. Hij geeft zijn geweer aan zijn medebewaker.

De baai van hun dorpje is al achter de horizon verdwenen. Daar kruist nog steeds de Swordfish voor de baai. Die heeft herhaaldelijk met de groene lichten geseind, maar er is van de kust geen antwoord gekomen. De kust is leeg en verlaten, de mensen zijn de bergen in gevlucht.