Diarium van Egbert Alting 1553-1594

Maendach 2 Novembris 1556. Postridie Omnium Sanctorum.

De 4 borgemesteren in der tijdt durch hoeren syndicum, dr. Hermannum Abbringhe^a), den heren hoefftluden, oldt ende nije Raedt, sampt taelmans,

a) Het vervolg van het relaas heeft Alting niet ingeschreven. Het is te vinden in en overgenomen uit Reg. Feith h.s. folio 55, blz. 71.

[p. 63]

Swoerne Meente, bouwmesteren ende oldermannen van den ghylden, in Groeningen thosamen up den raedthuese vorgadert sijnde, laten voerdragen ende tho kennen gheven, woe de edle ende walgeboern heere de grave van Aremberge, stadtholder etc., em veren¹⁾ in tegenwoerdicheyt des lieutenants up daghe Simonis et Jude myt gantzen vlijth und ernst, mede oeck in der guede und freuntlyker wijse voergheholden und vormanet, woe ydt sijne genade persoenlyken van den durchluchtigen und hoechgeboernen heren den prince van Schavoyen und Piedmont etc., als stadtholder-general van dese Kon. Mat^s., unss aldergenadigste here, arffnederlanden, mundtlyck thogesproeken und gesacht, oeck tselve van mennigen anderen heren und raeden des hoeffs, soe schryfftlyck, soe mundtlyck gehoert und vorstaen hedde, dat sich alhiir binnen deser stadt voele und diversche secten van Wederdoperen, Davidt Jorijs, Simonisten, Sacramentaryssen ende andere diergelijke entholden und rotten solden, dewelcke dan soe hemelyck, soe openbaer bij dage ende bij nachte elck hoere bijkumpsten, conventiculen ende vergaderinge myt preken, leren ende anders solden allenthalven hebben ende ghebruycken, alsoe dattet tho bevruchten stonde, szodane secten eenmael de oeverhandt holden ende dese stadt myt gewalt innemen ende invaderen solden, waerdurch dan de heren, borgeren, inwoeneren ende schamele ingesetenen deser stadt in een ewich vordarff und egendoem gebracht, jae um eer, lijff und guedt solden moegen komen.

Wolde derhalven sijne genade de heren borgemesteren vrundtlyck und ernstlyck vormaent und ghewaernet hebben, hiirtho een sundere acht und neerstich insehent ende thovorsicht tho dragen, daermyt szodane peryculen, misvall und vordriet tijdtlyck und vroetlyck voerkomen ende vorhoedet muchte worden. Insunderheyt mede, want sijne genade beduchtende weren, em anders desfals een speciael commissie ende bevell uuth den hove thogesant und gegeven solde worden, umme in egener personen alhiir tho komen ende selffs inquisitie ende behoerlyke provisie daertegens tdoende ende doen laten, want den hove sulckes geenszins stonde te lijdende. Wes dan voer inbruck unde verloep unser unde deser stadts gerechticheyden, privilegien ende vrijheyden daerdoer gescheen ende gedijen wolde, muchten ende kunden wij selffs wall affnemen ende betrachten, daerbeneffens bijseggende, woe de saeke Kon. Mat. am minsten anghing offt roerde, oeverst dat de uns unde deser stadt am meesten treffede. Wente offschoene dese stadt van den secten invadeert ende gewonnen worde, hedden Kon. Mat. de macht wall deselve wederumme tho eroeveren. Ende offte se oeck verloeren bleve, solden sijne Mat. desshalven even groeth ende machtich heer ende koninck blijven. Oeverst wij und dese stadt, sampt derselver inwoeneren solden um alle unse vrijheyden ende gherechticheyden komen ende in eenen ewygen serviteyt ende egendoem gevoert, gebracht ende gestelt worden, ethwelcke sijne genade also beyde voer der maeltijdt ende daernach wederumme int affscheyden ernstlyck und liefflyck vormaent und vorhaelt hadde. Were oeck willes gewest, sulckes den hoefftluden an tho gheven etc.

Daerup dan bij den samptlyken heren ende vrunden voer nuth ende raedtsaem angesehen, oeck den oldermannen int generael ende voer hoefft ernstlyck bevell gedaen, een iider in sijne ghylde neerstich vernhemen ende ummehoeren solden, offte ergens emant van szodane luyde van secten onder hoere ghylden

1) Hun vieren.

[p. 64]

offte ampten schuelen ende sich entholden muchten, neffens dem oeck denselven ende eenen iideren, daer tegenwoerdich sijnde, ernstlyck van B. ende R. elck bij sijn borgereedt vormaendt ende bevoelen, szodane luden allenthalven, waer se de rede wusten, offte noch uuthgaen kunden, den heren B. ende R. an tho dragen ende tho vormelden, updat de gantze stadt niet van alle hoere olde privilegien, vrijende gerechticheyden ghebracht ende in enen ewighen eghendoem¹⁾ komen ende ghevoert worde. Oeck ingelijken ys den clufftmesteren myt ernste angesacht ende bevoelen, alle de clufften ende rottmesteren van deser stadt thosamen tlaten komen, umme myt allen vlijte iider bij sijn borgereedt tho ondervraghen, voreysschen ende tho vornhemen, woer ende bij wem alsulcke beruchtede luyde bevonden ende sich entholden, umme desulve uuthgeradet¹⁾ ende na bevindt der saken gestraffet muchten worden. Hiirenboven ys oeck noch wederumme bij alle den heren ende vrunden samentlyck believet ende bewilliget, dat men gaer ghene uutheemsche lueden solden hiirbinnen mytter woene ghestaden noch annemen, offte desolve solden eerst ende voer all ghenoechsam beschijn ende certificatie van hoeren pastoer, stadt offte oevericheyt medebrengen ende vertoenen, woe edder in wat ghestalt, se van daer gheweken edder gescheyden weren. Ende dat men volgents van dessen allen eerstes dages an mijn heere stadtholder, den greve van Arenberge etc., schrijven ende hiirvan myt glympe ende voegen verwittigen ende adverteren solde, umme sijne genade allen argwaen op ende over dese stadt tho benemen, offte tom geringesten to versoeten ende mitigeren, daermyt szodane private inquisitie bij sijne genade dorch shoeffs bevell tdoende edder gescheen to laten, achterwegen blijven, vorhyndert ende mit szodane middelen voerkomen muchte worden, ende dese stadt nicht in ongenade ende vorts um alle hoere vrijheyden en queme.

Oeck hebben de hoefftlude, daer present sijnde, ghesacht ende angenomen allen moegelyken vlijth ende neersticheyt tho willen in den Ummelanden voerwenden ende verschaffen, dat bij hoerlude gheen ghebreck deshalven gescheen solde.

Mede hebben de hoefftluden versocht, dat men an den poerten van der stadt van den inkomenden landtsknechten wolde laten vragen ende vernemen, waer se heerghekomen ende wes voer bescheedt desulve wusten tho gheven etc.

Item vormaent, dat men de roede weder uutfeerdigen solde ende desshalven de tromme laten ummeslaen, umme daertho knechten ende volck tho moegen bekomen, de hiirbinnen offte in den landen woenachtich edder geseten weren, tselve also uuth bevell van B. ende R. durch anlangent ende versueck der gedeputeerden van Stadt ende Lande tho laten gescheen, umme bij den selven gedeputeerden voer trechthues up seker bestemmede ure ende tijdt sich to vorgaderen ende vynden laten.

1) Onvrijheid.

1) Uitroeien.