Diarium van Egbert Alting 1553-1594

Wondsdach 12 Augusti 1573.

B. ende R. der stadt Groeningen bekennen ende betugen in ende vormidts desen, dat wij mitten erb. ende vroemen Johan Claessen, mestertymmerman,

[p. 244]

accordeert ende vordragen sint, ome alhiir buten Steentyllpoerte tusschen der stadt graffte ende het Dampsterdeep een verlaet to ordineren ende maeken up sodane mate ende wijse, als wij ende onse gedeputeerden van der stadt wegen rede desenthalven mit hem overlecht, beraedtslaget ende versproken ende noch wijders mitten ander overleggen, verspreken ende berhadende moegen worden. Soe to verstaende, dat he voer sijn dachloon hebben ende verdienen sall iider dach veer schillingen vlaems offt 24 st. brabants, doch verboden viirdagen, als he neet warcken noch aerbeyden moeth, daervan uuthbescheyden. Des sall nochtants mester Johan voergen. neet verbonden sijn, hiir steedts upt warck to blijven, dan sall sich oeck midlerwijle in Con. Ma^ts. tymmergeschefften moegen gebruyeken laten ende twe erfaerne mestertymmerluyde offte mestertymmerknechten neffens hem hebben ende bestellen, van waert hem beliefft, de oeck in sijn affwesent het voersz. warck even wall sullen regeren ende beforderen koenen mitten anderen tymmerluyden, de he alhiir in sodane warck sall hebben ende weten tho gebruyckende. Ende sall oeck de stadt denselven mr. Johan sijn vracht edder voergeldt in alsulcke hen- ende wederreysen betalen, als oeck de stadt de voersz. twe mestertymmerluyde sampt de anderen elck na advenant, gelijcken des versproecken offte noch to verspreecken sijn sall, beloonen. Hiirentegens looft m. Johan Claessen voergen. ende nempt an, dat voersz. verlaet, soe ghoedt ende soe geringe gereedt ende veerdich tho leveren, als hem des enichssins mit Godts hulpe ende na sijn uterste vlijth ende neersticheit moegelijck wesen sall, sueckende daerinne oeck mede ende voerwendende den meesten oerber ende proffijt voer dusser stadt, woe des een treuwer, uprecht ende vromer man in sodane voersz. saecken ende warck tdoende egen ende behoeren sall. Sunder alle arch ende list.........

Nahdem upter heren verscrijvinge gedachter mr. Johan weder angekomen, is tvorsz. warck oeck alsnu voerts begint ende in den namen Godts angevangen worden, sunder dat nochtans de vorsz. commissie noch versegelt offt overantwordet gewest.

B. ende R. laten weten, woe men gesinnet, der heren wijnhuys up Maendage naest erstkumstigen Bartholomei den meest daervoer biedende bij der keertsen uuthganck te willen doen verhuyren 3 jaren lanck, angaende up Victoris naestkomende, hetselve wijnhuys mit sijne kelderen ende boenen, onder ende boven, voert achter ende voer mit alle sijne thobehoeren te moeghen bewoenen ende na sijnen wallgevallen gebruyeken, soe ende als des eenen ghoeden huyrman egen ende behoeren sall, tho vorstaende als een wijnhuys to gebruyekende, daer rechtsverkopingen oeck rechtdagen (bes anders versehen) mede in geholden sullen worden. Actum 13 Augusti 1573.

Peter Koene hefft dit vorsz. wijnhuys bij der keertsen uutganck getogen voer 160 emder gl.

In nomine Domini amen. Int jaer onss Heren 1542 up Saterdaghe nae Paessche acht daghe umme profijdt der lande beterynghe synnen lyefflycken unde eendrachtlyken verlijket unde over eene gekomen de weerdyghe unde walgeleerde Everardus Dattynchem, apt tho Grijsemonnyken, und de ersame unde devote heer Egbert Levynck, commendator yn Oesterwerum, unde voert sampt de vulmechtygen, naementlyck der karspelen naebeschreven Mydwolda, Schempt, Eext, Nordebroeck; vulmeehtyghen in Midwolda Eltge Tyackens, Ebbo Hemmens, Habbo Phebens, Eggo Phebens; Schempt Wabbo IJpens, Aeylko Tyackens;

[p. 245]

Eext Tyabbo Abelens, Tyabbo Menses; Nordtbroick Bartolt Cassens, Remko Goykens, Poppo Ullens. Dewelcke persoenen vorsz. vulmechtich synnen gemaket van den ghemenen karspelen unde ingesetene vorsz., tdoene unde tlaten und voert tvaeren nae allen articulen unde walffaert und nuttycheit thoe soeken tot der karspelen vorsz. beste unde de mynste artiickell myt de meeste tholden und eendrachtlycken tho achtervolgen sunder yemandes besperynge als naebeschreven etc.

In den eersten sullen de dijckrechteren der karspelen vorsz. oren pastoer hanttastynge und waerachtighe loeffenisse doen, den armen tdoene als den rijcken und den rijcken als den armen, als de nabeschreven articulen inbrengen. Und de dijckrychteren sullen nyet wijder schouwen und richten dan eyn ider in sijn eygen karspel und oer dijcken wenden¹⁾ und oeck sullen de meyne dijckrechters voersz. sampt mit den anderen des jaers twemael de dijcken schouwen, als namentlyck Meyavent ind Exaltationis crucis ind sullen den anderen en thegen komen tho acht uhren bij de Wallsloet ind offte daer en boven yemant van den dijckrechteren achterbleve ind mit noetsaecken offte ander ghebreken syck niicht verdedyngen en kunde, sall vorbroecken hebben den anderen dijckrichteren een golden gulden; ind bij Coerdt Ghijsens huys tbeghinnen uuth den Oesten in den Westen.

Ten anderden sullen alle olde wateryngen in eren wesen, soe wijdt unde deep den karspelen voersz. van noeden mach wesen ende dat tot kenninge der dijckrechters voersz. ind bescheyden, dat de van Schempt, soe veer hoer hammerick in landt wendet, de wateringhe maeken unde in eeren holden, acht holt voet wijdt ind anderhalff elle deep, ind synnen de van Broeck noedich de wateringhe wijder eder dyeper als voersz., sullen se sulffs maeken deymet deymet gelijck; ind des sullen de dijckrichteren voersz. sampt mitten anderen de waterynge vorsz. oeck schouwen up tijdt und stundt, als de dijcken voersz., ind kan men nutter wateringe vinden als de olden, sall staen tot kennynge der dijckrichters ind de waterynghe sall nemandts thodempen bij pene een embder gulden.

Ten darden sullen alle dijckrechters bevredet wesen bij sodane pene tusschen beyder sonnen upganck, als van oldes geholden ys van den sijlvesten thoe Delffind Oetmersijll²⁾.

Ten veerden. Durch welckeer landen wege gelecht worden, daer se nuttes ende profijtelyckes synnen, sal staen tot kenninge der dijckrechters vorsz. offte vernoegynge denghenen, de landen affgaen ind oeck alle deghene, de weghe deneken tho bruyeken, sullen de wege vorsz. helpen maeken ind holden nae kennynge und kedinge der dijckrechters vorsz.

Ten vijfften sullen alle cloesters ind hilligen³⁾ meyers blijven in de sulffte huer, daer se nu in synnen, ses jaer lanck ind des sullen de meyers vorsz. staen voer alle onkosten, de up de vorsz. lande vallen moegen.

Ten sesten. In wat gaete offte lande vorsz. de sijlen gelecht worden, sall staen tot kenninge der dijckrechters, umme nemandts tho verdarven offt onredelycken over tvallen.

1) Zich uitstrekken. Zie Schiller-Lübben. Mittelniederd. Wörterb. V kol. 669.

2) Oterdummerzijl.

3) Hilligen(heiligen)land = kerkelijk land.

[p. 246]

Ten soevenden. Alle deghene, de korte lande hebben, sall staen tot kenninge der dijckrechters, offte de bruyckers sullen maeken hele dijcken offte halven, de onder den dijck komen tlyggende.

Ten achteden. De hoechte ende breete van den dijck vorsz. sall wesen vijff ellen beneden breet ende twe ellen hoege ind gelijcket ind de dijckroede negen Groniger ellen lanck.

Tenn negenden, dat nemants in den voersz. karspelen sall buy ten den voersz. karspelen enige lande verhueren ynt kleyne edder int groet, inden de heerschuppe meyers bynnen loechs koennen bekommen ind de huer wyllen betalen naberhuer gelijck, gelijck inde swette daerbij gelden mach. Worde yemandt daerenboven bevonden, soe mannich demet¹⁾ soe mannich hornsgl. in handen der dijckrechter verbroeken, soe lange als de jaermalen dueren und de meyers willen doen als een ander.

Ten thiinden sall nemant beeste slaen up de lande bynnen dijckes, ten geschege bij consent der dijckrichteren ind daerenboven emants bevonden worde, sall ver broeken hebben vijff stuver in handen der dijckrechters voer ytlyck beest ind den schaden tbeleggen.

Ten elfften. Offt saeke weere, enych van den dijckrichters vorsz., nemants uuthbescheyden, brecklyck offte sumelyck worde gevonden in dijcke offte dammen, wege offte stegen offt in ander brecklycke dynghen, se synnen dan woe se synnen, sullen de ander dijckrechters den brecklycken berichten ind affnemen dubbelde broecke.

Ten twalfften. Offt saeke weer, de allmechtige heer enich onweder sende off geve, dat daer koleken in yemandts dijcken loopen ende deghene den schade bewijsen kunde, sijn dijcken soe guet weren ghewest als sijn naberdijcken, sall men dengheenen, de den schaeden gehadt hevet, ytlyck in sijn karspell tho hulpe komen ende helpen, den kolck wederomme maeken boeven dat water, inden desulve sijn egen dijck nyet versuemt en hevet ende dat tho bewijsen mit sijn naeste naebers offte mit den dijckrechters den schaeden ind dijck schouw vrijg kennen.

Ten darthiinden sall de eerste kedinge van den dijckrechters wesen bij teyn stuver, de ander bij twyntich stuver ende de darde keedinge een embder gl., tsij van wege offte dijcken offt wateringe, daer sij dan van den dijckrechteren gekundiget worden ind nae de darde keedinge sullen de dijckrechters vorsz. laten maeken dijcken, wateringe, wege und steghen up dubbelde broecke unde eenvolt loen.

Ten viertheynden sall nemant bruyken ander wege offt ander paede sueken, dan de principael wegen in de hammerick synnen gelecht und gemaket und noch geordineert worden tmaken thot profijt ind nutticheyt der karspelen voersz.; ind yemants daerenboven bevonden worde, sall verbuert hebben een embder gulden in handen der dijckrichters. Oeck alle roeffweygeringe een embder gl.

Ten vijfftheynden. Welckeer landen, tsij dan geestlyck edder wartlyck oer lande, worden affgraven, sullen de bynnenlande ytlyck in sijn karspell vernoegen mit geit nae dijckrechters kenninge, bijhalven Eltge Tyackens, de vernuecht sall worden van de conventen Grijssemonnyken, Oesterwerum lant voerlant; des sal men den beyden conventen vorsz. de lande wederumme vernoegen offte

1) Deimt.

[p. 247]

vergueden myt ghelde nae demetael in Midwolder hammerick, wes sij beter synnen als de lande, de sij untfangen, so veer de hillighen landen den beyden conventen in lant to schieten willen gelijck wesen.

Then sestheynden. Soe yemants van den eygenarffden bevonden worde offte conventen voersz., de oer lande versaeckeden ind maekeden de landen kleyner, als sij synnen, sall den dijckrechteren verbroeken hebben vijff golden gl. van ytlyck deymet, ind de meyer bij verluyss sijn jaermaelen ind den dijckrechters ghebroeken een embder gl. und desulve landen sullen dijcken untfangen, daer de dijckrechters se hem thowijsen ende des sall dat kleyne demet gelijck wesen den groeten.

Ten soeventheynden sall nemants meyers setten bynnen dijckes, he sij dan geystlyck edder wartlyck, alsoe lange de dijcken in eeren blijven. Worde yemant daerenboven bevonden, sullen de lande verboert wesen in handen der dijckrechters, soe lange de sommerdijcken in eren blijven; de pene sall staen tot kenninge der dijckrechters.

Tenn achteynden. Tot welcker zijlen de lande wateren, sullen de sijlen bekostigen ind in eren holden, deymet deymet gelijck, ind ist saeke yemants lande hadde, dewelcke tho de zijelldyepen nyet wateren en kunnen, sullen mit consent der dijckrechters pumpen leggen.

Ten negenteynden sullen de van Noertbroeke ende Suydtbroeck den dijck und sijdtwendige in eren holden myt soedane lande, see bruycken, also lanck sij den olden voersz. nu gemaeket hebben, meer de sluytinge van den dijck yn de suytwendige en roede lanck an den principael feendijck sullen de voerbenoempte karspelen gelijck maeken ind in eren holden.

Ten twyntichsten sullen de voersz. karspelen dijcken ind gaeten in eren holden, ytlyck in sijn eygen karspell, hiirin bescheyden, dat de van Midwolda ind Oestwolder hammeryck sullen den darden sloeth van de dre korte sloeten maeken ind in eren holden und de anderde sloete sullen de van Wagenborgen maeken dat eerste jaer nae datum van dusses breves, soe goet als de van de Schempte de eerste sloete, ind daernae sullen de van de Schempt und van Midwolde und van Wagenborgen und de van der Eexst unde de van Eeldtshuys de twe sloeten in eren tho holden, alle deghene, de in Schemder hamrick gelandet synnen, uuthbescheyden de Broecksters, de daer vrijg aff synnen, van de korte sloeten de twe sloeten in eren holden, hiirin bescheyden, offte de dre sloeten vorsz. offte ene van den sloeten ingengen dorch onweer offte vorbolgen wateren, sullen de Midwolder ende Oestwolder hammeryck, Wagenborger hammerick ind Schemder hammerick wederomme maeken soe ghoedt, als sij toevoeren gewest synnen.

Ten een ende twintichsten sullen de van der Eext mit oer landt suydersijdt de Noerdermensse de Suyderste Mensse maeken ind in eren holden ind desulve lande voersz. sullen vrij wesen van de gaeten ind korte sloeten ind van de sijdtwendighe.

Ten twe unde twintichsten. Offte de voersz. dijckrichters yemandts vulmechtich sonden, omme enen brecklycken tho keeden offte to roven, sall oeck stall und stant hebben, gelijckerwijs yemants van den dijckrichters vorsz. ter stede were.

Unde ick Everhardus, abbet to Grijsemonyken onweerdich, hebbe mijn abtes segell beneden an dit contract witlycken gehangen mit soedane bescheit, wanneer van dessen sommerdijck een weldich dijck gemaket worde, sall desse brieff offte

[p. 248]

contract to nicht wesen gekant unde van gener weerden. Und ick heer Egbert Levinck, commenduer tho Oesterwerum, betuge ende in macht der vermelden schryfften des weerden abts voersz. mit onss ghewoenten convents segell bevesticht. Und ick Aytko Fockens, curatus tho Midwolda, hebbe mijn segell wytlyck byneden an dussen contract edder brieff gehangen. Ick Enmelo Addens, pastoer in de Schempt, hebbe mijn gewoentlycken segell beneden an dessen brieff ghehangen umme bede willen mijn karspelluyden als dijckrechters Wabbo IJpens, Ayko Tyackens anno etc. die ut supra. Heer Phebo, pastoer tho Noertbroeck, hebbe mijn segell ghehangen beneden an dussen brieff umme bede wille Bartolt Cassens, Remko Goykens, Poppo Ullens vulmachtich dijckrichters denn vorsz. karspell up jaer unde dach vorsz.