De cijfferinghe (1604)

(2004)–Willem Bartjens– rechtenstatus

Het rekenboek van de beroemde schoolmeester

De Regel van Dryen̄.

WOrdt alzo genaampt / om datze drie getalen begrijpt. Zet achter tegen de rechter handt / 'tgheene dat ghy begheert te weten / ende dat hem aan den naam ghelijck is / zet voor teghen de luchter handt: 't derde zet inde middē. Multipliceert 't getal dat teghen de rechter hand staat/ met 't middelste getal/ 't product divideert doort getal dat teghen de luchter hand staat / ende de uytkomste ofte product zal van sulcken waarde zijn / alst minste getal inde midden is: Gelijck 't by dit tegenwoordige voor-beeld bewesen wordt.

1	2 ℔. boter costen 7 stuyv. hoe veel 10 ℔? Facit
2	Een elle cost 4 stu. hoe veel 50 ellen? facit 10 gu.
3	Een elle cost 5 stu. hoe veel 36 ellen? facit 9 gu.
4	Een ℔ cost 8 stuy. hoe veel 393 ℔? facit 157 gu. 4 stuyvers.
5	Een ℔ cost 3 schel. hoe veel 436 ℔. facit 65 pont 8 schellingen.
6	Een last Rog cost 76 gul. hoe veel 10 last? facit 760 gulden.
7	36 Ellen tot 9 gul. hoe veel d'elle? facit 5. stuy.
8	10 Ellen tot 760 gul. hoe veel ist last? fac. 76 gu.
9	100 ℔ tot 9 schel. hoe veel 17603 ℔? fac. 79 pont / 4 27/100 ß.
10	100 ℔ tot 10 groo. hoe veel 78606 ℔? fac. 32 pon. 15 schel. 0 ⅗ grooten.
11	75 ℔ tot 5 st. t ℔? fac. 18 gul. 15 stuy.
12	363 Ellen tot 17 stuyvers del? fac. 308 gulden 11 stuyvers.
13	Ellen tot 7 gul. del? fac. 91 gulden.
14	3063 ℔ Kaes tot 6 gulden 't honderd? facit 183 78/180 guld.

15	15 last Rogge / tot 75 gulden 't last? facit 1125 guld.
16	17 Schip ℔ Vlas/tot 36 gulden 't schip ℔? Fac. 612 guld.
17	Een ℔ Speck tot 3 stu. 8 pen. hoe veel 65 ℔?
18	Een ℔ tot 5 st. 4 pen. hoe veel 170 ℔? facit 44 g. 12 stuy. 8 pen.
19	Een elle tot 3 gul. 5 stuy. hoe veel 17 ellen? facit 55 gul. 5 stuy.
20	Een ℔ tot 2 stuy. 2 pen. hoe veel 40 ℔? facit 4 g. 5 stuyvers.
21	Een last tot 71 guld. 15 stuyv. hoe veel 13 last? facit 932 gul. 15 stuy.
22	Een Ton tot 3 guld. 17 stuy. hoe veel 12 Tonnen? facit 46 gul. 4 stuy.
23	Een Vaam touws tot 3 stuy. 12 pen. hoe veel 100 vamen? facit 18 gul. 15 stuy.

24	'tOnce cost 7 schel. 3 groo. hoe veel 136 oncen? Facit 49 pond/ 6 schellingen.
25	d'Elle cost 4 stuy. 2 pen. hoe veel 20 ellen? Facit 4 gul. 2. stuy. 8 penningen.
26	'tDosijn App'len tot 8 stuy. 12 pen. hoe veel een? Facit 11 ⅔ penningen.
27	Lijsten tot 3 stuy. 8 pen. d'el/ hoe veel 12 ellen? Facit 2 gul. 2 stuy.
28	d'El Laken tot 4 gul. 18 stuy. hoe veel 77 ellen? Facit 377 gul 6 stuy.
29	't ℔. tot 17 stu 8 pē. hoe veel 1000 ℔? Fa. 875 gu.
30	'tLast Haver tot 35 gul. 5 stuy. hoe veel 10 last? Facit 352 gul. 10 stuy.
31	Een dosijn Nestelen tot 2 stuyv. 4 pen. hoe veel 96 dosijn? Facit 10 gul. 16 stuy.
32	'tMud Garst tot 17 st. 8 pen. hoe veel 19 mud? Facit 16 gul. 12 stuy. 8 penningen.
33	9 Ellen tot 3 gul. 10 stuy. 8 pen. d'el/wat ist fac

34	d'Elle cost 3 gul. 10 stuyv. 8 pen. hoe veel 18 ellen? Facit 63 gul. 9 stuy.
35	17 Ellen tot 66 gul. 17 stuyv. 8 pen. hoe veel 12 ellen? Facit 47 gul. 4 stuy. 115/17 pen.
36	'tLast Olie tot 46 gul. 12 stuy. 8 pen. hoe veel de Ton? Facit 3 gul. 17 stuy. 11 ⅓ pen.
37	'tLast raap olie / tot 36 gul. 17 stuy. 8 pen. hoe veel 10 last? Facit 368 gul 15 stuy.
38	'tLast raap olie / tot 96 guld 15 stuyv 8 penn. hoe veel 7 last? Facit 677 gul. 8 stuy. 8 pen.
39	'tLast Hennip-saad/tot 66 guld. 17 stuy. 8 pen. hoe veel 13 last? Facit 869 gul 7 stuy. 8 pen.
40	10 Last rogge costen 1306 guld 15 stuy. 4 pen. hoe veel 3 lasten? Facit 392 gul. 0 stuy. 9⅕ pen.
41	12 Last rog cost 1703 guld. 11 stuy. 4 pen. hoe veel 2 last? Facit 283 gul. 18 stuy. 8⅔ pen.
42	10 Lasten rog tot 368 guld 15 stuyv. hoe veel een last? Facit 36 gul. 17 stuy. 8 pen.
43	'tLast rogge tot 56 ggul 7 stuy. 6 pen. hoe veel 10 last 4 mud in corent geld? Facit 799 guld. 7 stuy. 2 2/9 pen.


44	'tLast Taruw tot 99 ggul. 17 stuyv. 8 pen. hoe veel 17 last 3 mud? Facit 23 86 guld. 11 stuyvers 7 1/9 penningen.
45	17 Last Haver/ tot 37 gul. 10 stuy. 4 pen. 'tlast? Facit 637 gul 14 stuy. 4 pen.
46	19 Last 12 mud garst/ tot 42 guld. 15 stu. 4 pen. 'tlast? Facit 831 gul. 9 stuy. 13 11/27 pen.
47	23 Schip ℔ 12 Lijs ℔ Vlas/ tot 56 gul. derden halven oord 'tschip ℔? Facit 1336 gul. 7 stuy.
48	25 Lijs ℔ 4 ℔ Hennip / tot 2 gul. 15 stuy. 4 pen. 'tLijs ℔? Facit 69 gul. 15 stuy. 15 11/15 pen.

49	Een last Rogge tot 78 guld 17 stuy. 8 pen. hoe veel 17 last/ 19 mud? Facit 1396 guld. 7 stuyvers 9 11/27 penningen
50	'tLast tonne-meel tot 69 g. guld. 16 stuy 8 pen. hoe veel 10 last/ 5 tonnen? Facit 1014 gul. 16 stuy. 14 penningen.
51	'tSchip-℔ Hennip tot 39 gul. 16 stuy. hoe veel 16 schip-℔ 3 lijf-℔? Facit 642 gul 15 ⅖ stuy.
52	'tSchip-℔ Speck tot 45 guld, 3 oord hoe veel 12 schip-℔ 12 lijf-℔? Facit 576 gul. 9 stuy.
53	'tLast Raap-zaad tot 41 gul. 7 stuy. 8 pen. hoe veel 15 last/ 21 mud? Facit 652 guldens 16 stuy. 1 7/9 penningen
54	Een elle Borat cost 3 ß min 2 hoe veel 26 ellen Facit 3 ℒ 13 ß 8 .
55	Een ℔ Specerie tot 3 guld. min 2 stuy. 8 pen. hoe veel 600 ℔ Facit 1725 gul.
56	Wanneer een elle. Brugx-bombasyn ghecocht wordt voor 1 gul. 6 stuy. 8 pen. hoe veel kommen dan te staan de 190 ellen? Fac. 251 gul. 15 stuy.
57	Somē koopt 6 stuckē Boratten/inhondende te zamen 256 ellen: tot 2 gul. 9 stu. min 4 pen. de 2 ellen/ hoe veel veloopt in gelde? Facit 312 gul.
58	Als een tonne Biers kost 7 guld. 6 stuy. min 8 pen. van Accijs 6 gul 5 stuy. van t'huys brengen 2 stuy hoe veel een last¿ Facit 163 gul. 10 stuy.
59	Men koopt 13 ℔ 5 on Sijde/ tot 2 ℒ 7 ß 9 . het ℔. hoe veel ist? Facit 31 ℒ 15 ß 8 1/16 .
60	Hoe veel betaaltmen voor 13 on. 13. Enghel. alsmen d'Engelschen ghecocht heeft voor 2 ß 5 7 myten? Facit 33 ℒ 13 ß 0 3 myten.
61	'tLast Rogge tot 98 g. gu. min anderhalf oord/ hoe veel 31 last/ 16 mud/ 3 schepels? Facit.


60	't Last Taruw tot 170 gul. 3 stoters hoe veel 10 last 16 mud 2 schepels? Facit 1807 gul. 17 stu. 5 7/9 penningen.
61	'tLast Rog tot 97 gguld. 18 stuyv. 12 pen. hoe

	veel 30 last 16 mud 2 schepels? Facit 4185 guld. 13 stuy. 11 7/9 pen.
62	'tLast Mout cost 99 g. gul. 12 stuy. 11 'pen. hoe veel 30 last 14 mud 2 schepels? Facit 4251 guld. 16 stuy. 1 37/54 penningen.
63	10 Schip. ℔ 5 Lijs-℔ 11 ℔. Vlas/ tot 69 guld. 19 stuy 8 penn. 'tschip-℔ hoe veel ist. Facit 719 gul. 16 stuy. 3 7⅗ penn.
64	'tLast Taruw tot 87 g. gul. 17 stuy. 8 pen. hoe veel 12 last/ 12 mud/ 3 schepels? Facit 1530 gul. 0 stuy. 9 60/108 penningen.
65	'tLast Haver tot 43 g. gul. wat ist schepel? Facit 11 stuy. 2 10/27 penningen.
66	19 schip-℔ 8 Lijf-℔ 7 ℔. Hennip tot 46 Rijcxdalers'tschip. ℔. tot 46 stuy. 'tstuck/hoe veel ist? facit 2054 gul. 19 stuy. 12 28/75 penningen.
67	Een schip-℔ tot 56 g. guld 13 stuy. 6 penn. hoe veel 13 schip-℔. 17 Lijs-℔. 3 ℔? fac. 1095 guld. 17 st. 13 18/25 penningen.
68	Een last tot 71 ggul. min 2 stuy. 4 pen. hoe veel 17 last 2 mud min 1 sche.? fac. 1694 gu. 6 st 7 /2 8/7. p.
69	Een last Taruw tot 86 ggul. min 7 stuy. 8 pen. hoe veel 10 lasten min 7 mud 3 schepels? fac. 1165 gul. 15 stuy. 15 13/27 pen.
70	Om 70 gul. 10 stu. coopt-men een last Heiring/ hoe veel lasten zalmen coopen voor 3603 gulden?


71	Een last Rog coopmen om 71 gguld. 7 stuyv. hoe veel lasten om 369 guld. 17 stuy.? facit 3 last 19 mud 0 292/665 schepel
72	Voor 17 gulden drie oord heeftmen een Ton Haring / hoe veel voor 171 gulden 18 stuyvers? facit 4 234/355 Tonnen.
73	Voor 70 gulden 5 stuyvers cooptmen een Last Mout / hoe veel lasten zalmen moghen coopen / voor 376 gulden 15 stuyvers? facit 5 last 9 mud. 3 57/281 schepels.
74	Om 19 gul. 12 stuy. heeftmen een last Boonen/ hoe veel heeftmer voor 1169 guld. 19 smyv.? facit 59 last/ 18 mud/ 2 65/98 schep.
75	102 gulden anderhalven stoter gheven een last Rogge/ hoe veel geven 1707 guld. vierden halven oord? facit.


76	Een Cent. Stoc visch coopt men voor 6 guld. anderhalven stoter / hoe veel cooptmer voor 376 gul. derdenhalven oord? facit 60 86/99 cent.
77	'tLast Rog cost 70 g gul 10 stu. 8 pen. hoe veel lasten heeft-men voor 763 daalders en 17 stuyv.? facit 11 last/ 16 mud/ 3 1957/3941 schepels.

78	d' El koopt-men voor 13 schel. 7 grooten / hoe veel ellen heeft-men voor 16 pont/ 17 schel. 8 grooten? Facit 24 140/163 ellen.
79	Item het ℔. heeft-men voor 5 schel. 11 groot. hoe veel ℔. voor 19 pont / 0 schel. 10 grooten? Facit 64 26/75 ℔.
80	'tLast Teer tot 86 gul. derdenhalven brasp. hoe veel 12 last / 11 Ton: Waar of de 7 last wrack zijn / hebbende 3 wracken voor 2 goede tonnen? Facit. Merct maact eerst de wracke tot goeden/ aldus: 3 wracke tonnen geven 2 / hoe veel 7 last¿ Addeert nu 4 last 8 Ton / die van 7 last wracken gecommen zijn: tot 5 last 11 ton goed/ aldus:
81	'tLast Teer koopt-men voor 78 gul. 15 stuy. 8 penn. hoe veel 11 lasten / 11 ton / waar af 4 last/ 9 ton wrack zijn? Facit 814 gul 0 stuy. 2 ⅔ pen.

82	'tLast Assche tot 69 gul. 10 stu. 12 pen. hoe veel 16 last en 9 ton / de 6 last 6 ton zijn wrack / tot 3 voors 2? Facit 1014 gul. 1 stuy. 12 4/12 pen.
83	4 Balen Weed wegen N^o 1/ 333 ℔. N^o 2/ 220 ℔. N^o 3/ 176 ℔. N^o 4/ 302 ℔. de 10 ℔. tot 6 guld. 12 stuy. 8 pen. hoe veel ist? Facit/ addeert alle de ℔. te zamen/ aldus. ℔. gul. stu. pen. - 10 - 6 ❘ 12 ❘ 8 - 1031 ℔. Facit 683 gul. 0 stuy. 12 pen.
84	3 Webben/ langh zijnde als volght: 79 ellen / 39 ellen / 83 ellen / d'elle tot 17 stuyv. 8 penn. hoe veel ist? Facit 175 gul. 17 stuy. 8 pen.
85	6 Schyven Was / wegende N^o 3 / 260 ℔. N^o 4/ 101 ℔. N^o 5 / 171 ℔. N^o 6/ 211 ℔. N^o 7 / 170 ℔. N^o 8/ 222 ℔. 'tcent. tot 19 croonen / 10 stuyv. de croon is gerekent voor 24 stuy. wat is 't Facit in corent? 264 gul 9 stuy. 1 ⅗ pen. Proeven.

89	13 Ellen costen 9 gulden 10 stuyv. hoe veel een elle? Facit.

	Merckt. 't derde getal is 1/ende daarom en magh ofte kan 'tproduct van 'tmiddelste getal met dien niet gemultipliceert werden/ maar moet blyven alst is/ ende door 'tvoorste getal gedivideert werden/ etc.
90	Item 100 ℔. Kaes costen 10 gul. 10 stuyv. hoe veel 1 ℔? Facit 2 stuy. 1 ⅗ pen.
91	Item 150 ellen kosten 39 ggul. 19 stuy. hoe veel een el? Facit 7 stuy. 6 14/25 pen.
92	Item 15 lasten costen 370 gul. 10 stuy. 8 penn. hoe veel een last? Facit 24 gul. 14 stuy. 0 8/15 pen.
93	Item 17 last 19 mud kosten 1396 guld. 7 stuyv.

	9 11/27 pen. hoe veel een last? Facit 78 gul. 17 stuyv. 8 penningen.
94	Item 12 last 12 mud 3 schepels / kosten 1530 g. 0 stuy 9 60/168 pen. hoe veel een last? Facit 87 guld. 17 stuy 8 pen.
95	Item voor 376 guld. derdenhalven oord/heeftmen 60 86/99 centenaar stock-visch hoe veel Cent voor 6 gul. anderhalven stoter? Facit 1 Cent.
96	Item een engels Laken 'twelck lang is 46 ellen kost wit 17 ℒ 3 ß 6 gr. ende van verwen 2 ℒ 5 ß min 3 . Vrage hoe veel een elle bedraaght? Facit 8 ß 5 13/46 .
97	Item een Laken van 52 elle cooptmen wit voor 25 ℒ min 5 ß en 6 ende men gheeft van verwen ende bereyeniz ℒ 9 ß min 9 vraghe wat beloopt een elle? Facit 9 ß 6 3/20 .
98	Item een Engels Laken dat 60 elle langh is cooptmen wit voor 49 ℒ ende men geeft vā d'elle te verwen 23 stuy. 8 pen. vrage hoe veel d'elle comt te kosten? Facit 1 ℒ 0 ß 3 .
99	Item soomen voor een Engels Laken geeft 5 [...] ℒ min 10 ß 8 ende noch van cramosy root [...] verwen 17 gu. min 5 stuyv. 8 pen vraghe wat b[...]loopt een elle zo 'tlangh is 41 ellen? Facit 1 ℒ 8 [...] 5 .

Merckt.
 
AL kondy Cijffers - heel
 
VVel tellen, na begeeren:
 
Zo ist noch maar een deel
 
Van 'tgeen u staat te leeren.
 
Dus vlytigh vvilt useren
 
't Gunt ick u stel hier na,
 
Om in ver stand te meeren,
 
Of anders naackt u scha.

Vorige Volgende