OM ghedeelte van Geld/ Mate en Gewicht te brenghen in rechte waarde / ofte minder aard zoo doet als volght.
1
Item/ ⅘ van een guld. hoe veel stuy. zijnt? Multipliceert den Teller met 20 st. die een guld. doen / ende 'product divideert met den Noemer zal komen 16 stuyvers.
[pagina 164]
[p. 164]
2
Item 6/8 van een stuyv. hoe veel penn. zijnt? facit 12 penningen.
3
Item 12/99 van een guld. hoe veel stuy. zijnt? facit 2 10/19 stuyvers.
4
Item 6/54 van een guld. hoe veel stuyv. zijnt? facit 2 2/9 stuyvers.
5
Item ⅜ van een Pont-groot / hoe veel Schellingen zijnt? facit 7 ½ schellingen.
6
Item hoe veel mudden Rog heeft-men in ⅔ last? facit 9 mudden.
7
Hoe veel schepels zijn ⅝ mudden? Facit 2 ½ schep. 11/13 ℔. hoe veel oncen ist? facit 13 7/13 oncen 35/76 schip ℔. hoe veel ℔. ist? facit 138 3/79 ℔.
8
Hoe veel stuy. en pen. heeft-men in 9/11 guld. facit 16 stuy. 5 9/11 penningen.
9
6/7 Van een guld. hoe veel stuy. ende penninghen zijnt facit 17 stuy. 2 2/7 penningen.
10
13/16 Van een Pont-groot/hoe veel schel en grooten zijnt? facit 16 schel. 3 grooten.
[pagina 165]
[p. 165]
11
17/19 Van een gul. hoe veel stuyv. en pen. ist? facit 17 stuy. 14 6/12 penningen.
Verandert kleyne Munte / Mate / oft ghewicht/in gedeelte van grooter spetie ofte aard/aldus.
12
Item/ 16 stuyv. wat ghedeelte van een gul. ist? facit ⅘. merckt: Zoo menigh gheheel als de voorgenomen spetie in zich besiuyt / moet gheset worden voor den noemer / ende 'tgeldt datmen in alzulcken gedeelte begeert/ voor den Teller.
13
Item 12 pen. wat ghedeelte ist van een stuyver? facit ¾.
14
Item 2 10/19 stuyvers wat deel ist van een gulden? Multipliceert 2 met den Noemer 19/komt 38/ daar toe addeert den Teller / die 10 is/ komt 48/ voor generale Teller/ en Multipliceert 20 stuyv: (dat een gulden is) met den voorsz. Noemer komt 300 / die stelt onder 48 / voor generale Noemer aldus 48/280/ dat abbriveert / komt 12/9$ gulden.
15
Item 2 2/9 stuyvers / wat deel ist van een gulden? Facit 1/9.
16
Item 7 ½ sch. wat deel ist van eē Pont-vlaams? facit ⅜.
[pagina 166]
[p. 166]
17
9 Mud Rog/ wat deel ist van een last? facit ⅓.
18
13 7/13 Oncen/ wat deel ist van een ℔? facit $3/$3.
19
138 3/19 ℔. wat deel ist van een schip-℔? facit 35/76.
20
Item 16 stuy. 5 9/11 pen. wat deel ist van een gulden? facit 9/11. Reduceert 16 stuy. in pennin. en addeert 5 pennin. daar toe / komt 261 / die multipliceert met 11 / daar toe addeert 9 / komt 2880 voor uwen Teller: Reduceert 20 stuyv. in pen. komt 320 / die Multipliceert met 11 / komt 3520 voor uwen noemer / en steller al-dus: 2880/3520/ ofte is 9/$.
21
Item 17 stuy. 2 2/7 pen wat deel ist van een gulden? facit 6/7.
22
Item 16 schel. 3 gro. wat deel ist van een Pontgroot? facit 13/16.
Divideert 'tghetal voor den Noemer van de broock en 'tproduct multip. met den teller.
Dese kamen oock gantsch op een ander wijse maken / te weten: multip 'tgeheel getal/ met den Teller van de broock en 'tproduct divideert door den Noemer: u facit zal even eens commen.
[pagina 167]
[p. 167]
Onderwijsinghe.
Om een ghetal te vinden / daar een ander ghetal een deel van is.
31
Als 4 is 2/$ hoe veel ist geheel? Facit 6.
Merckt
Multipliceert 4 met den noemer 3 / ende 'tproduct divideert door den Teller 2.
Multipliceert 71 met zijnen Noemer/ende telt dē Teller daar toe / komt 640 die multipliceert met 4 / die Teller van de voornaamste broock is: en divideert 'tproduct met 9/ komt 160 voor facit.
39
Als 36 ⅜ is 5/9 hoe veel ist geheel? Fac. 65 10/40
[pagina 168]
[p. 168]
42
Wat getalen vindtmen waar afde ⅔ van 'teen/ zoo veel bedraaght als de ⅗ / van 'tander? Facit 9/ ende 10/ want ⅔/ van 9 / is 6 / ende ⅗ van 10 / is mede 6/ alst blyckt aant volgende voorbeeld.
Proeve
[pagina 169]
[p. 169]
Merct: Multipliceert de gebrokē getalē int cruys/ ende yders product multipliceert met zijnen Teller/zomen dan wil beproeven oft elck tals-broock even veel bedraaght/ zo divideert de getalē met zijnes broockx Noemer.
43
Soeckt 2 ghetalen waar af de 5/9/ van 't een zoo veel bedraaght als de ⅞ van 't ander? Fac. 63 / 40.
44
Vindet 2 getalen daar de 4/11 van 't een / zoo veel is als de 10/13 van 't ander? Facit 110/ 52.
45
Hoe veel stuyders-penninghen/teltmen my in 2 hoopen / waar aff de 1/$ / ¼ / ⅖ / van d'een / zoo veel bedraaght/ als de ½ ¼ 3/70 van d'ander? Facit 360/ 310.
Proeve
46
Hoe veel guldens teltmen in 2 hoopen / daar de 1/9 / ⅛ / 1/7/van d'een zo veel bedraaght als de ¼ / ⅕ / ⅙ / van d'ander: Facit 18648 guldens / ende 11460 guldens.
47
Hoe veel is 5/9 guld. alsmer toe addeert 5 ¼ stuyv? Facit 16 23/36 stuyv.
[pagina 170]
[p. 170]
48
Item men begeert een ghetal inder voegen zomen-der toe addeert ⅙ / ⅓ / 1/12 / dat tsamen zy 13/17 / Facit 7/12.
49
Addeert de ¾ / uyt ½ ℒ. tot 7 ½ ende zeght my hoe veel ß 'tzijn? Facit 8ß 1 ½ .
50
Hoe veel stuyvers zijn de ¼ uyt ½ van ⅜ guldens/ gheaddeert tot 10 stuyvers ende het ¼ uyt ¼ stuyvers? Facit 11 stuy.
51
Hoe veel blyfter alsmen treckt ⅝ß van 3/10 ℒ. Facit 43/160 ℒ.
52
Soecket een ghetal dat men treckt van 6 1/16/ ende dat de reste blyve 15/16? Facit 5 ½.
53
Met hoe veel zalmen 25 multipliceren op dat 'tproduct zy 362 ½ / Facit 14 ½.
54
Soecket een ghetal dat ghedivideert is met ⅙: tot facit geeft 3 ¾ / facit ⅝.
55
Vindet my een ghetal welck ghedivideert is deur 7 ⅗ / min ½ / ende zijnen quotint gemultipliceert deur 6 3/$ / ende 2 ¼ / komme 43 6/7? Facit 36 496/4830.
56
Soecket een ghetal datmen multiplicere met 9/ ende van 'tproduct substrahere 29/ datter blyve 63? Facit 10 2/9.
67
Thoont eens 'tghetal daar 3 af gesubstraheert zijn/ende de reste gedivideert in 2/'t facit ghemultipliceert met 20/ zy 60? Facit 9.
58
Sub. van 8/9 ℒ. 5 ß. 0 . 2 ½ myt/ datter rest 12 ß 9 1 ½ myten.
59
Sub. ⅓ uyt ¾ uyt 5 ½ guldens / van 8 2/7 guldens/ dat rest 6 51/56.
60
Sub. ¾ß met ½ uyt 9 ¾ . van 17 ½ß min 9 ½ . dat de reste zy 15 ß 6 ⅝ .
[pagina 171]
[p. 171]
61
Item drie Soldaten hebben te deelen 1 1/43 guld. waar af A. neemt de ½ uyt ¾. B. de ⅔ uyt 2/8 C. de ⅘ uyt ½ wat deel ontfanght elck? Facit A 2/8. B. ¼. C ⅖. etc.
Auteursrechtelijk beschermd
ende zeght my hoe veel ß 'tzijn? Facit 8ß 1 ½