Bibeb in Parijs

[p. 37]

Zestig gulden voor een adelaar

‘Geen reportages,’ zegt de man, ‘en geen foto's. Geen journalisten...’ De muren van zijn smalle, schemerige pijpela leven van de vloer tot bijna aan het plafond. Ze bestaan uit op elkaar gestapelde kisten met tralies. In vele is het gedwarrel van ontelbare heel kleine vogels. Groene, roze, citroengele en mist-grijze. Ze wentelen zo snel dat al die lijfjes en vleugels samenvloeien tot ze opeens als na afspraak gaan zitten op het stokje dat te kort is voor hun aantal. Dicht tegen elkaar, de spinragachtige voetjes om het hout, en de rest klimt op elkaar. Een kluwen, een toren, een tros vogels, elk kleiner dan een duiveëi. Boven en opzij van hen wonen roerloze groene parkieten, witte en grijze duiven, de botergele kanaries. En aan de overkant zitten volkomen versufte poezen in kooien niet groter dan hun lijf. Siamezen en angora's met gouden ogen, en kleine naamloze zwarte. Aapjes met zachte, roze gezichten, honden, uilen. Er zijn bakken met schildpadden en slangen, cellen met muizen, bevers en egels. Dit is een gevangenis die zijns gelijke niet kent. Dit is de ‘Zoo Notre Dame’, quai de Montebello, Parijs.

Geen reportages, geen foto's herhaalt de man op een toon die inhoudt dat dit zijn laatste waarschuwing is.

Een zwart aapje hangt aan verfrommelde handjes en slaat met z'n voorhoofd tegen de tralies, wiegend op de achterpoten en bij elke slag jammerend van kloe-kloe-kloe.

Het wordt begeleid door het scherpe ritselen van vleugels, het tjilpen, piepen en janken, en het voegt zich bij de stank en het kijken van die honderden opgesloten dieren.

[p. 38]

Ze zouden als het hun aard was en de tralies er niet waren, de man en ons blind en dood kunnen bijten. De Siamezen hebben dit plan misschien al eens overwogen, evenals de adelaar die nu zijn bakje met stukjes rauw vlees op de bodem van z'n kooi, negeert. Zestig gulden voor een gevangen adelaar, die ook nu nog de fierheid en manier van kijken heeft van sommige vrouwen die Goya schilderde.

De vos met de donker-blonde staart probeert te slapen, het driehoekig gezicht met de puntige oren op de gestrekte voorpoten. Om z'n hals een leren band, een teken dat hij beschouwd kan worden als een bruikbaar metgezel van de mens.

Wie ziet er iets in een kleine donkerblonde vos?

Hij moet wachten op de kopers, net als de andere dieren van de ‘Zoo Notre Dame’, tegenover de boekenstalletjes, langs de Seine.

's Avonds na zessen gaan de roodgeverfde deuren dicht. Wie dan naar binnen kijkt ziet niets, want er zijn lappen om de kooien. Alleen de stank komt door alles heen.

Maar elke zondag heeft een deel van de vogels een extra kans om de mens te ontmoeten.

Dan gaan ze in hun kooien en kisten naar het pleintje achter het Palais de Justice, naar de place Louis Lépine, vlakbij de rue de Lutèce. Daar voelen zij bij mooi weer de zon op hun veren en boven hen is het geritsel van bomen, dat geeft een illusie van vrijheid. Elke zondag is daar in winter en zomer de markt van de vogels. Honderden jaren is dat zo geweest, ongeveer (zegt men) van het jaar 1400 af. De ‘Zoo Notre Dame’ heeft een spectakulaire plaats, en voor wie de volgestopte gevangenis op de quai de Montebello niet kent, lijkt het heel wat. Maar de vogelhandelaar aan de overkant, die samen met z'n vrouw een mensenleven in het vak is, maakt een grimas als ik van 's mans afkeer van journalisten vertel.

[p. 39]

‘Mijn vogels,’ zegt hij, z'n versleten handen op de kistjes voor hem, ‘zijn m'n kinderen, m'n vrienden.’

Nu bewijst dat niets, maar deze man is wel van een ander soort. Hij geeft me een krant: ‘Les oiseaux du monde’. En hij heeft alles wat hij van 's werelds vogels weten moet, geleerd.

‘In Parijs,’ zegt hij, ‘houdt men van alle dieren, van muizen, slangen, vissen en vogels. Daarom is Parijs uniek.’ En hij gaat toegewijd langs de hokken, kooien en getraliede sigarenkistjes, in welke laatste de allerkleinste paartjes van nog geen 3 cm zijn ondergebracht.

Hij noemt hun namen en de landen waar ze leven en 't klinkt soms als een verhaal. Er zijn de zilveren zwaluwen uit China, de grote zangers van Cuba (kleiner dan een lippenstift en met een halsje dat de kleur heeft van goud), de zangers van Afrika met fijn besneeuwde kopjes en lijfjes, iets groter dan een flinke vingerhoed. Er is een Weduwe Domique, een Blauwe Minister, een Kardinaal, een Paus. En er is de Japanse Nachtegaal, die fladdert zo snel dat ik kleuren zie als op een draaiende tol. In rust blijkt het een met zorg gekozen variatie van zwart, oranje, rood turkoois en goudgeel. Ik heb hem wel eens op een plaat gezien, in een Japanse tuin.

Er zijn kleine groentjes met rode snavels, onwerkelijk van kleur als geverfde bloemen. En grijze, blauwe, witte en rozige duiven; doffers die hun borst zo doen zwellen dat ze er niet meer overheen kunnen kijken.

Men verkoopt ook gekleurde kooien met bloempjes en goud versierd en voer en lieve bakjes, waaruit de gevederde vrienden van de wereld kunnen eten en drinken. Zakjes met haar waar ze nesten mee bekleden en kleine namaakboompjes waarop ze kunnen gaan zingen.

[p. 40]

't Wordt steeds drukker op het pleintje. Onder de vogelhandelaars zijn oude en jonge mensen, vrouwen, mannen, echtparen.

De oude man pakt het kistje met de Japanse Nachtegaal en zegt: ‘We kopen zangers uit Afrika, Amerika, China, uit alle verre landen. Maar deze is in Parijs geboren. C'est un vrai Parisien.’