Bibeb in Parijs

[p. 155]

Marie José Neuville

‘Vrienden om te beliegen, een liefde om aan te lijden, een echtgenoot om uit te gaan, rimpels om lelijk te worden - des amis pour mentir, un amour pour souffrir, un mari pour sortir, des rides pour enlaidir,’ zong Marie José Neuville. ‘De woorden zijn ook van haar en ze is 16 of 17,’ zei ik, waarop een van ons vaststelde dat ze dan wel een en ander moest hebben meegemaakt om zo cynisch te kunnen schrijven en zingen.

In Parijs zag ik de foto van Marie José in de music-hall, en zoals bij ons op grammofoonplatenhoezen: een ernstig meisjesgezicht, omlijst door lange donkere vlechten.

En al gauw wist ik dat ze erg ziek was. ‘Ze hadden haar te hard laten werken. Ze had te veel en te vaak moeten zingen.’ Waar ze woonde bleef me duister tot ik een verslaggever van de ‘France-Dimanche’ ontmoette. Die pakte op m'n vraag m'n bloknoot en schreef Place de la Porte de la Champeret nr. 2.

Dit ligt ver buiten het centrum van Parijs. 't Is een buurt zonder sfeer. 't Enige opvallende vond ik de elektrische autobus midden op de brede weg waarover het verkeer raast.

Nummer 2 bleek een huis met acht verdiepingen. Er was een lift en helemaal boven woonde - vertelde een concierge die aan het stofzuigen was - inderdaad mlle Neuville met haar moeder.

De achtste etage was een volkomen gemoderniseerde flat. Er was een werkvrouw met een doek om 't haar, die zei dat ‘la petite’ zielsblij zou zijn als ze hoorde dat er iemand

[p. 156]

uit Holland was om met haar te praten. ‘La petite’ was erg ziek geweest maar zou juist aan het eind van die week weer beginnen. Ze was even uit, als ik om twee uur terug wilde zijn...

Ze wees me een deur: dat was 't kamertje van ‘la petite’.

Daar klopte ik dus op de afgesproken tijd en een meisje met een vlecht en een losse staart zwart haar, die ze aan het borstelen was, deed open. Ze droeg een blouse en een plooirok en ze had iets prils alsof ze op een Engelse kostschool was. ‘Neemt u me niet kwalijk,’ zei ze en knikkend naar het bed, waarover een gebloemd kleed: ‘Gaat u even zitten.’ Ze vlocht haar vlecht, deed er een speldje in, legde de borstel op de wastafel, en gaf me toen een hand. Daarna ging ze tegenover me zitten op een recht stoeltje; andere waren er niet in dit zeer smalle, kleine kamertje. Ze glimlachte afwachtend.

Boven m'n hoofd, aan de muur hingen twee guitaren en op het bed lag een donkerblauw trainingspak, een ouderwetse pop met een wollen trui en vlashaar. Onder de wasbak stonden twee witte kaplaarzen. Op het glas erboven: een tube tandpasta, een tandenborstel, een bus talk en zeep. Geen parfum, geen crème, geen lotion, geen toilettafel. Wel een plankje boeken met het borstbeeld van Molière en de overwegende geur van tandpasta en zeep. Een kamertje van een jong meisje, niet van een ster die zingt van ‘un amour pour souffrir’. En ze heeft niets van een ster, zelfs niet van een teenager van deze tijd, ze gebruikt niet alleen geen nagellak, make up, poeder, maar ze is niet coquet en ze etaleert geen sexappeal. Haar ogen zijn lichtbruin, als ze lacht worden ze olijk en klein, haar mondhoeken krullen omhoog. Dat geeft wel iets jongs aan dit expressief gezicht, maar de kleur is mat, vermoeid.

[p. 157]

Marie-José Neuville

[p. 158]

Als ze de piek up aanzet om een plaat van zich zelf te draaien, merk ik hoe nerveus ze is. Ze vergeet de stekker in het stopkontakt te doen en doet ontredderd omdat het witte radiootje stuk is. En wanneer ze tenslotte luistert naar haar stem, die door de wanden van dit hokje weerkaatst wordt, krijgt ze een rode vlek op haar linkerwang. Wel tikt ze af en toe met een voet de maat, maar zo geremd, alsof ze zich er eigenlijk voor geneert.

En nadat ik er een paar keer door heen gepraat heb, vraagt ze me of ze de plaat mag afzetten. Op m'n ‘'t Is ook jammer, je moet er naar luisteren’ bekijkt ze me spits. Dan pakt ze een van de poppetjes die op de vensterbank staan, een negertje van glas: ‘Als je dit tegen het licht houdt,’ zegt ze, ‘wordt z'n broek rood. Leuk hè?’

Op m'n vraag hoe haar carrière begonnen is vertelt ze: ‘ik zong altijd zo maar voor mezelf om me te amuseren. Ik houd zo van zingen. De woorden zijn niet belangrijk, ik zong vroeger net als een vogel en ik dacht aan niets.’

Maar in 1955 deed ze mee aan een wedstrijd en won met het liedje dat ze zelf schreef, de eerste prijs. Het heette ‘M'n leven en m'n gitaar’, het lied van ‘Un mari pour sortir.’

Dat had ze in één avond klaar. Nu werkt ze weken en maanden aan haar chansons en nooit worden ze meer - egt ze - zoals die eerste. ‘Toen was het echt, toen kwam het spontaan.’

Of het zingen haar nu evenveel moeite kost?

Er komt iets krampachtigs in haar gezicht, het doet de neusvleugels trillen. ‘Oh,’ roept ze, ‘ik heb 't koud, ik ril, ik wens dat het voorbij is. Het publiek maakt me zo bang.’ En dan: ‘maar 't is omdat ik bang ben, daarom hou ik ervan. Als ik die angst niet kende zou 't anders zijn. Ik vecht nu met mezelf. Dat is erg intens. Ik hou ervan om bang te zijn voor de dingen, en het toch te doen, hè.’

[p. 159]

Als ik vraag of ze van jazz houdt, zegt ze heel positief: ‘Nee. Ik begrijp 't niet. Ik wil het wel begrijpen maar ik kan het niet. Ik voel 't niet. Ik vervéél me.’

En klassieke muziek?

‘Daar houdt men toch pas later van?’

Naar de schouwburg gaat ze maar zelden, ze geeft de voorkeur aan de film. Nu praat ze snel en geanimeerd. ‘Ik leef in de bioscoop, ik zie geen voorstelling, het overkomt mij. Ik beleef het.’

En welke films ziet ze het liefst? Niet de sinistere, iet de wrange. Niets van Simone Signoret! Natuurlijk weet ze wel dat ze een groot actrice is, maar ze is bang voor het spel van Signoret. Ze houdt van Danielle Darrieux, Edwige Feuillière, Marina Vladi. Van de laatste zegt ze: ‘Ik vind haar heel mooi. Ik houd van iemand die iets frappants in z'n gezicht heeft.’

En als ik voorzichtig vraag naar de bron van haar cynisme, waarmee ze zo kwistig is in haar liedjes: ‘Alle meisjes van zeventien zijn cynisch.’ En met een lachje: ‘Mijn liedje is waar. Vrienden heb je om te beliegen. Hoe vaak liegt men tegen vrienden, men zegt ze af om verzonnen redenen, men praat achter hun rug, men vleit ze in het gezicht. En men lijdt aan een liefde. Vooral als men gelukkig is. Een grote liefde brengt veel jaloezie.’

Nu giechelt ze: ‘Dat is sinister hè? Maar in een vers klinkt 't goed!’ Ze lacht met smalle slimme oogjes.

‘'t Is dus meer spelen met woorden?’

En zij: ‘Ach ja, natuurlijk. Theorie.’

Ze leunt met de elleboog op haar kleine blank houten bureautje, waaraan ze, stel ik me voor, aan haar chansons zit te zwoegen. Versjes over een liefde die ze niet kent. Bittere woorden die ze met haar jonge nuchtere stem zingt. Als ze

[p. 160]

een foto uit de andere kamer moet halen, staat ze met de voeten naast elkaar voor me en vraagt met iets wat op een kleine buiging lijkt: ‘Mag ik u even alleen laten?’

Ze is een keurig opgevoed Frans meisje. 's Avonds wandelen op de boulevards en zitten op terrasjes is er niet bij. ‘Dat doen meisjes wier ouders om hen geven niet. Die moeten om zeven uur thuis zijn.’

Ze zong altijd voor haar plezier. Nu kent ze het zingen voor geld en roem en ze kent de angst, die haar trekt.

Ze is afgelopen winter erg ziek geweest. Ze heeft - geeft ze toe - te hard gewerkt. Maar nu is dat voorbij en over enkele dagen gaat ze weer op tournee.

‘Ik ben blij,’ zegt ze. ‘Ik hou er van, 't ontspant me. Andere ontspanning heb ik niet nodig.’

Sommige klasgenoten van het lyceum, dat ze achter de rug heeft, bleven haar vriendinnen, maar de lui die haar vroeger niet telden en nu vriendelijk doen, kijkt ze niet aan. Op het plankje van Molière en Racine staan twee negerpoppen, van die beeldjes, die je wel in touwtrektenten ziet. ‘Die vind ik zo mooi,’ praat ze, de dunne vingers om de ene pop.

‘Zo werkelijk elegant.’

't Zal vreemd zijn als ik haar nu weer hoor zingen.