Bibeb in Parijs

[p. 161]

Marilyn Monroe zoals Y.A. haar zag

In de rue Réaumur, nr. 100, zesde verdieping, wacht ik op een man die ik niet ken. Het is de schrijver Ywan Audouard, medewerker van het boulevard-weekblad ‘France Dimanche’, die naar de persconferentie van Marilyn Monroe (madame M.M.) en Arthur Miller in Londen ging. Het verhaal dat hij hierover schreef (2 pagina's lang en geïllustreerd met een massa spectaculaire foto's) was een stuk levendiger en geestiger dan wat ik tot nog toe over de geschiedenis gelezen had.

Audouard kwam niet aan met Marilyns harde jeugd en haar strijd om vanwege haar intelligentie voor vol aangezien te worden. Hij lette alleen scherp op wat ze deed, hoe ze zat, hoe ze keek en gaf haar antwoorden, neem ik aan, letterlijk weer. En je proefde iets van de sfeer tijdens die waanzinnige bijeenkomst, waar Britse journalisten de brutaalste vragen stelden, terwijl Sir Laurence Olivier, aldus Audouard, er in een lavendelblauw pak bij zat, als een oom die z'n nichtje een hart onder de riem kwam steken. Arthur Miller, in 't zwart, kloof onafgebroken op z'n nagels. En Marilyn, strijdvaardig, zonder sieraden, gaf met trieste ogen hen beiden plus de journalisten een lesje in slagvaardigheid.

Audouards verhaal had ook de aandacht van zijn collega's getrokken. Een van hen is hem gaan vragen waarom hij, die de neiging heeft zelfs de charmantste sterren impertinent te behandelen, een stuk geschreven heeft dat warm is van de sympathie voor deze blonde Amerikaanse pin-up.

[p. 162]

Toen heeft hij gezegd: ‘Van Marilyn blijven ze af.’ En hij vond dat de Britse journalisten zich schandelijk hadden gedragen.

Ze hadden grove, opzettelijke vragen gesteld, en haar spitse antwoorden die altijd de situatie redden, foutief weergegeven. Ze hadden haar slagvaardigheid slechts met tegenzin erkend. En toen die collega vroeg wat hem het meest in Marilyn getroffen had: Haar benen, heupen, boezem of lippen, had hij gezegd: ‘Haar ogen. Ze heeft trieste ogen.’

Tenslotte had Audouard haar ook nog iets kunnen vragen. ‘Bent u werkelijk gelukkig?’ vroeg hij temidden van het tumult, terwijl Miller naast haar stond. Ze had net gedaan alsof ze hem niet begreep. Ze had althans geen antwoord gegeven.

Nu weet u dus de voorgeschiedenis: En omdat ik nieuwsgieriger ben dan Blauwbaards vrouwen wacht ik op Ywan Audouard.

‘Om 12 uur,’ heeft hij door de telefoon gezegd. ‘Om 12 uur op de redactie, rue Réaumur 100.’

De lift is stuk en ik liep 12 trappen: m'n hart bonst in m'n oren. Daar komt iemand de gang door: een man, niet groot, niet klein. Iemand met donkere ogen, een persoonlijk gezicht.

‘Ik wacht op monsieur Audouard.’

Kijk, hij is het.

We gaan een laatste trap op, een smalle donkere, en aan het eind daarvan is een tuin op het dak met bloemen, een veranda en gekleurde houten tafels en stoelen.

Er zitten meisjes in wijde rokken en strakke truitjes en voorbij de bloembakken, begrensd door een muur, is de zee van Parijse daken, in alle nuances van grijs.

Beneden in de rue Réaumur is het warm, hier waait een wind

[p. 163]

die, lijkt 't, regelrecht uit Scheveningen komt. In die koele tuin heb ik iets gedronken waar anijs in zat, alcohol en water. Twee limonadeglazen vol, omdat ik dorst had. Toen dwarrelde de dakenzee als een veld vol afgewaaide bladeren en de balustrade verschoof, wat ik met afschuwelijk veel moeite verbergen kon.

Maar goed: eerst 't begin.

Het amuseert hem wel, deze Audouard, dat ik iets van Marilyn weten wil.

Hij zegt: ‘Ze zal 't ver brengen!’

En als ik wil weten in welk opzicht: ‘Ze zal tenslotte een miljonair trouwen. Miller is een étappe.’

‘Dus is 't volgens uw berekening?’

‘Niet van de kant van Miller,’ praat hij, zich glimlachend naar me toe buigend. ‘Niet van de kant van Miller.’

Hij houdt me een doos sigaretten voor en geeft me vuur.

‘Miller intimideert haar en er is wel iets van erotiek natuurlijk, maar hij blijft een étappe. En Marilyns aanwezigheid in Londen is voor de Engelsen een schandaal: 's Werelds beste Shakespeare vertolker... Een personferentie op zondagmiddag’ - hij lacht - ‘in het meest uitgelezen hotel... Dat kruisverhoor en de geschiedenis met de fiets. U weet toch dat ze haar een fiets hebben aangeboden en dat men haar vroeg te gaan rijden met shorts aan.’

‘Hoe ik haar vind, Marilyn?’

Nu gaat de glans op z'n gezicht de hulde die haar toezwaait vooraf. ‘Charmant... charmant. Une petite chose, très bien faite. En - met wegwerpend gebaar - geen monster zoals Sofia Loren. Ze is veel aardiger dan op de film, veel minder grof. Ze is klein en fijn, vooral naast Miller.’

Hij lacht en buigt zich snel voorover. ‘Maar slécht gekleed. Ze hield al die tijd lange witte handschoenen aan, ook ter-

[p. 164]

wijl ze rookte. En die jurk was lelijk, maar enfin, hij had “du choc” en wat dat betreft beantwoordde hij aan het doel. Martine Carol is veel eleganter, maar dat doet er niet toe. Marilyn is aardig.’

Hij bekijkt me met geamuseerde donkere ogen. Hij draagt een flessengroen pak, in moderne krappe stijl. Hij is een geestig prater, een spits charmeur.

‘Maar’ - voegt hij eraan toe - ‘ze heeft geen poppengezicht. Het is hard en wilskrachtig en haar ogen zijn triest.’

‘Miller’ - vervolgt hij met lichte spot - ‘heeft iets grotesks naast haar. Het is hetzelfde alsof Sartre met Martine Carol zou trouwen. Sartre en Miller zijn daar net niet groot genoeg voor om de situatie te redden, bedoel ik. Daar moet je een heel groot man voor zijn. Een Napoléon, een Picasso.’

‘Daarbij is Miller verliefd en jaloers. Hij werd gauw kwaad en hij zei teveel bijkomstigheden. Hij heeft niet haar slagvaardigheid en humor. Die persconferentie was voor hem duidelijk een kwelling. Hij beschouwt haar als zijn bezit. En dat kan natuurlijk niet. Zo'n meisje wordt nooit een bezit. Hij zat er al die tijd zo bij...’

Nu wringt Audouard zich snel in de houding van Rodins Penseur, de nagels van z'n vuist echter in de mond.

Ik vind dat wel sympathiek van Miller, maar Ywan Audouard laakt dit gebrek aan stijl.

Op m'n vraag waarop zijn sympathie voor Marilyn berust, daar hij toch kennelijk niet gelooft dat ze om onbaatzuchtige redenen deze partner heeft gekozen, zegt hij:

‘Ik geef inderdaad geen barst om filmsterren (Je m'en fou de védettes). Ze hebben niets menselijks. Het zijn - met uitzondering van de grote comédiennes zoals o.a. Michèle Morgan - objecten voor etalages. Goede films hebben geen sterren. Een goede film kan een ster máken, maar dat is wat

[p. 165]

anders. Marilyn is geen ster, ze is een schrandere vrouw. Ze is een mythe en typisch Amerikaans.’

‘In Frankrijk’ - praat hij ernstig - ‘kent men haar niet zoals ze is. Haar films zijn nagesynchroniseerd en als ze niet haar eigen taal spreekt, verliest ze. In Frankrijk geeft men weinig om Marilyn Monroe.’

‘En hoe vindt men Grace Kelly?’

Hij maakt een grimas: ‘Grace Kelly is een postzegel.’

‘En zijn ze echt zo dol op Brigitte Bardot?’

‘Je m'en fou de Brigitte Bardot. Haar regisseur is een koe.’ Maar voor Juliette Gréco heeft Ywan Audouard waardering. Hij kent haar nu 10 jaar. ‘Geen vrouw om verliefd op te worden, maar een goede kameraad. Haar neus - praat hij met een lachje - is niet van haar. Dat gezicht is dus anoniem.’

En Françoise Sagan (jeugdige schrijfster van ‘Bonjour Tristesse’ en ‘Un Certain Sourir’) amuseert hem. Ze schrijft een mooie stijl, die denken doet aan de grande dames uit de 18e eeuw. Elegant en sec. Maar het schandaal, ook van haar laatste boek, heeft niets om het lijf. Alle meisjes van 17, 18 dromen in Frankrijk van een liefde voor een man van 40.’

Ywan Audouard heeft boeken geschreven, filmscenario's en een toneelstuk.

‘De filmscenario's alleen om geld te verdienen,’ zegt hij met snelle spot als ik me verontschuldig dat ik er nooit van gehoord heb. Maar z'n boeken, spits en levendig van stijl, worden véél gelezen en dát vindt hij een eis waaraan een boek moet voldoen.

‘Een beambte van de métro is in deze tijd heel best in staat om een roman te lezen. Dat is ook de kracht van de journalistiek: dat iedereen haar leest. Dat is het boeiende van het

[p. 166]

vak. Ik sla de journalistiek hoog aan,’ zegt hij met overtuiging, ‘ik houd van het avontuur, het contact met het leven. M'n vrienden van het leven zijn journalisten en schilders. Die houden van het leven en ze houden van vrouwen. Literatoren houden alleen van zichzelf.’ Hij lacht. ‘Schrijvers als Hemingway reken ik tot de journalisten en de schilders.’

Op m'n vraag of hij snel schrijft roept hij: ‘Natuurlijk. Het leven is kort.’

En fluisterend als gold het een geheim: ‘Ik heb een secretaresse, dan gaat het nog vlugger.’

Als ik, die te lang peuter op elk stuk kopij, geen antwoord weet, zegt hij driftig: ‘Als je vier pagina's per week moet schrijven en stukken moet herschrijven, dan is tempo noodzaak.’

Voor de oorlog was Ywan Audouard leraar Engels aan een lyceum. In 1944 werd hij journalist en hij creëerde, las ik op de flap van een van z'n boeken, in de France Dimanche een nieuw soort reportages, dat door alle andere bladen werd overgenomen.

Dat vertelt hij nu niet, maar hij zegt wel dat hij twee jaar geleden het leven opnieuw heeft aangepakt. Hij heeft alles op afbetaling gekocht: een auto, een goed pak, meubels, alles in grote stijl. En nu verkoopt hij z'n kopij duur. Omdat ze goed is. En als ze slecht is, dan zeggen ze nog: ‘'t zal wel wat zijn, want hij is duur.’

Hij lacht malicieus. ‘Zo moet je ook doen,’ zegt hij. ‘Het leven is kort. Wat men schrijft moet uit zijn voor het is begonnen.’

Toen dronk ik de laatste slok van die koele anijsachtige drank, die de kleur heeft van doffe stuiters. De muur met de bloemen verschoof, de zee van daken golfde in het licht.

[p. 167]

Ik moet ergens koffie zien te krijgen, dacht ik. En ik moet wat eten.

‘Ik moet nu weg,’ zei ik.

Toen liep ik op glazen voeten langs de meisjes met de wijde rokken naar de donkere trap. De eerste van de 13 in de richting van de rue Réaumur, daar ver beneden.