Anna Blaman over zichzelf en anderen. Poëzie, artikelen en lezingen

[p. 52]

Droom van en over miljoenen

Bijna ieder mens heeft weleens gedagdroomd op het thema ‘als ik rijk was’. Ik natuurlijk ook. Als kind, als jong meisje en als jonge vrouw, en vooral toen ik een baantje had op een kantoor, toen ik me een gevangene voelde in ‘het maatschappelijk gareel’, toen ik onder een proletige chef heel hard moest werken voor heel weinig geld.

In die tijd dagdroomde ik het volgende: Ik zei mijn chef midden in 't gezicht hoe ik over hem dacht, maar nu was het dan eindelijk uit met zijn exploitatie van mijn leven. Mijn miljoenenerfenis had me voorgoed uit mijn slavernij verlost. Heerlijk was het om zo iedereen, die jou ooit de laars op de nek had gezet te zien ineenkrimpen van laf kleinburgerlijk ontzag voor je miljoenen. Dat wil zeggen, dat was maar eventjes heerlijk.

Daarna, en dat pleit natuurlijk wel voor me trok me de edelmoedigheid aan: ik verraste heel wat mensen en instellingen met bedragen die een kapitaal vertegenwoordigden, maar in verhouding tot: mijn onmetelijke rijkdommen eigenlijk nog maar een fooi leken. Aan mezelf dacht ik natuurlijk ook: ik bezat onmiddellijk auto's, vliegtuigen, motorjachten, villa's, noem maar op. En ik maakte natuurlijk ook een plan voor een wereldreis zo kolossaal als geen enkel reisbureau ooit kan organiseren.

Nu ben ik zo kinderachtig niet meer, maar dat is niet helemaal mijn verdienste. Ik ben namelijk al lang niet meer op dat kantoor, ik heb een vrij beroep.

Dat betekent dus dat er geen chef meer is, die ik voor de

[p. 53]

voeten zou kunnen gooien dat hij proletig is en die ik tot die lafhartige eerbied voor mijn geld zou kunnen pressen. Daar kan ik dus die miljoenen gelukkig niet meer voor misbruiken. En ik heb me afgevraagd of ik nu ook nog zo graag edelmoedig zou willen doen.

Ik moet zeggen, zo snobistisch willekeurig zou ik er niet meer mee willen omspringen, maar wel vind ik dat ik me zou behoren te interesseren voor sociale hulpverleningen op verantwoorde wijze. En dat zou me nu precies een arbeidsterrein opdringen dat me totaal niet ligt. Neen, in dat opzicht is dat miljoenen bezit allesbehalve aanlokkelijk.

Maar nu de auto's, vliegtuigen, motorjachten, villa's, noem maar op. Een auto heb ik, al is het dan geen Daimler of een Jaguar (het is een rijdt-ie-rijdt-ie-niet-tweedehandsje, dat ik na elke rit zonder panne vriendschappelijk over de neus aai of vriendschappelijke klopjes toedien op het achterste). Vliegtuigen, motorjachten, villa's heb ik beslist niet nodig. Ik ben een binnenkamermens en hoe die binnenkamer eruit ziet interesseert me niet eens, want daar heb ik toch geen oog voor: zodra ik een verhaal of een boek ga schrijven kijk ik uitsluitend op mijn papier en leef ik uitsluitend in de wereld die ik scheppen wil.

En nu blijft alleen die wereldreis over. Wil ik die miljoenen dan niet hebben voor die wereldreis? O, dolgraag! Wat zou ik het heerlijk vinden om het vele schone, curieuze en aangrijpende te kunnen aanschouwen dat natuur en mens op mijn planeet aarde te aanschouwen geven!

Maar... er zijn twee maren... als ik aan een boek bezig ben gaat dat voor, dan ben ik namelijk bezig zélf een wereld te scheppen en die lijkt me dan veel en veel belangrijker dan heel de schepping buiten mij om: niet dat ik me daarover

[p. 54]

zoveel verbeeld, maar dat is nu eenmaal de instelling van elke (serieuze) schrijver, een instelling die garant staat voor zijn volledige inzet en voor een wezenlijke overtuigingskracht. Zodra ik dus aan een boek begin begin ik echt geen wereldreis, dus dan heb ik die miljoenen ook alweer niet nodig.

En nu dat tweede ‘maar’. Stel dat ik nu eens niets om handen zou hebben, dan zou ik toch kunnen gaan. Natuurlijk, máár dan zou ik toch voordat ik naar Donker Afrika, naar Tibet of naar Mexico vertrok stellig de ongelukkige prooi zijn van enkele verwarrende overwegingen.

Mijn welbehagen in het leven hangt namelijk totaal niet af van zo'n wereldreis. Ik heb weleens diep eenzaam en met een hart, zwaar van verdriet, door Parijs, Reine du Monde, gezworven en ik heb weleens heel dicht bij huis en zo arm dat er nog geen pakje sigaretten af kon, lopen zingen van levensvreugde. Dus, wat zou me in 's hemelsnaam te doen staan! Nou, ik zóu natuurlijk wel het een en ander doen, en daar zou ik nog schik in hebben ook.

Maar essentieel zou er naar mijn beste weten niets veranderen: ik zou tranen storten om hetzelfde (dezelfde) als nu, en ik zou waarlijk gelukkig zijn met hetzelfde (dezelfde) als op dit ogenblik. En zo zie je maar weer hoe je tot een oerbanale slotsom kunt geraken: geld is ook niet alles.