Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden (1698)

Informatie terzijde

Titelpagina van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden
Afbeelding van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruidenToon afbeelding van titelpagina van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (6.77 MB)

ebook (8.42 MB)

XML (1.11 MB)

tekstbestand






Illustrators

Jan Luyken

Caspar Luyken



Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/naslagwerken (alg.)
non-fictie/natuurwetenschappen/biologie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

(1698)–Steven Blankaart–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 299]
[p. 299]

CCXXVIII. Hoofd-stuk. Helleborus Albus, Veratrum Album, Witte Nies-wortel, ofte Nies-kruid.

DIt gewas heeft groote, taeye, geribde en ei-ronde bladen, van gedaante als die van de groote Gentiane byna; dog kloeker geribt ofte gevoort, hebbende van de steel af tot het einde toe veele vouwen, en ploeijen. De stam is redelyk dik, somtyds een elle ofte anderhalf opschietende; is sterk en voos, van onder en met veele rokskens ofte velletjes der bladeren behangen en bekleed, die daar na allenxkens verdorren en afvallen. Op het bovenste der struik komen verscheide takjes met niet al te groote ses-bladige bleike, groen-gestreepte, sters-wysige en aars-wys geplaatste bloemtjes. Na 't afvallen van yder bloemtjen, komen daar dry ofte vier lange, smalle, en drykantige zaad-huisjes, met een breed, lang en witagtig zaad. De wortel is lang en wit, met veele veselen behangen.

Nog een ander heeft swartagtige, ofte bruine bloemen, en de bladen zyn smalder. Maar in dit gewas is de koleur der bloemen somtyds wit, groenagtig, donker-rood, bruin-rood, enz.

Het wast op de gebergten van Duitsland, Switserland, enz. maar hier alleen in de hoven: en het bloeid in de Somer. Het werd door zaad en wortel voortgeteelt, alsoo die des Winters overblyft.

De wortel is alleen in gebruik, welke van onderen en boven, sterk de slymige vuiligheden doet uitloosen, maar werd selden gebruikt, alsoo die te scherp van deeltjes is, daarom gebruikt men liefst de swarte. Men gebruikt de selvige dan meest uiter-

[pagina 300]
[p. 300]

lerlyk, want het poeder daar van in de neus gestoken, doet sterk niesen, makende in de hersenen een groote beweginge: derhalven is het dienstig voor alle doffe hersenen, en allerlei slaap-siekten: want als de selvige niet en werkt, is 't een dood-teiken. Onder salven gemengt, geneest de luis-siekten, krawagie, hair-worm, dauw-worm, enz. Sulx doet mede het kooksel, met water ofte pis toegemaakt, koorn met dese wortel gekookt, dood ratten en muisen, en soo men dat de duiven ofte eenden voorsmyt, werden sy soo tam dat men haar by de hand kan vangen. De wortel beneemt mede de vereelde lippen der fistulen en sweer-gaten. Na het innerlyk gebruik van nies-wortel, een trekking, is doodelyk: en soo men daar te geweldig mede werd aangetast, verbetert men dat met den Opium, en een goed glas Secq ofte Spaanse wyn: waar door die al te grooten maag en darm-beweginge gestilt werd, maar ook de flauwe kragten herstelt werden.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken