Europa, mijn vaderland

[p. 40]

‘Faschingsball’ anno 1949

Een dezer dagen zit een der talrijke Duitse feestgangers zijn geld na te tellen en komt tot de slotsom, dat de carnavalsdagen hem heel wat hebben gekost. Zelfs als hij maar éénmaal naar zo'n avond van jolijt is geweest, is hij, ook als hij het zuinig heeft aangelegd, zeker pl.m. 100 Mark, dus f 50, - lichter geworden.

Dat lijkt op het eerste gezicht veel, maar als men bedenkt dat de entrée tot een ‘Faschingsball’ meestal 15-20 Mark kost en een fles wijn 15-25 Mark, dan is men met twee personen, die zich van 's avonds 7 tot 's ochtends 8 uur willen vermaken, gauw heel wat meer kwijt. Want men wil toch ook wat eten (4 Mark per persoon) en met een taxi naar het bal en terug rijden (4 Mark per rit). De feestganger kijkt somber voor zich uit en zucht: kon hij zich dit veroorloven? Velen slaken dezelfde verzuchting; de weinige vreemdelingen, die Duitsland bezoeken, de bezettende mogendheden en vooral: de andere Duitsers, zij die met lede ogen naar de puinhopen kijken en vinden, dat al dit geld beter besteed zou zijn aan de wederopbouw. Al wordt dan een deel van de entrée's voor liefdadige doeleinden of voor het herstel van theaters e.d. besteed, men acht dit een verkeerde manier. Verreweg het grootste gedeelte van het Duitse volk denkt er zo over en houdt zich verre van alle festiviteiten.

Dit neemt niet weg, dat de feiten een zekere indruk maken: op Zaterdag 26 Februari werden te Dusseldorp veertien balmasqués gegeven, waarvan een enkele bezocht werd door 3000 personen, die DM 20 (f 9) per persoon betaalden. In München gaf men in de week voor Rosenmontag (28 Februari) 25 van deze feesten. Op Rosenmontag zelf werden optochten gehouden met ‘praalwagens’, in Keulen bestaat zo'n optocht uit 16 wagens. Langs de weg zijn tribunes opgericht, een zitplaats kost DM3 (f1,35), een staanplaats DM 1 (f0,45). Op vele

[p. 41]

pleinen in de grote en kleine steden wordt kermis gehouden.

In deze geschiedenis gaat heel wat geld zitten en dit geld, men moet de feiten niet verbloemen, komt slechts weinigen ten goede. Er wordt vrij stevig gedronken in zo'n week: Zaterdagnacht kon men in het station te Dusseldorp zo tegen een uur of vijf de feestvierders zien binnendruppelen, mensen die naar hun kleding te oordelen weinig hadden te missen. Er waren zeker enkele tientallen, die ‘onder de invloed’ hun derde-klaskaartje naar huis namen.

‘Wij dansen op de puinhopen van onze steden, op de graven van onze familieleden en kennissen’, constateerde een jonge dichter somber, toen hij mij Darmstadt liet zien. ‘Onder deze steenhopen liggen nog duizenden vermisten. Mijn vader onder anderen. Meer dan vier jaar liggen ze daar en wij lopen er onnadenkend overheen en luisteren naar de muziek, die in de vervallen huizen een klankbodem vindt en harder schalt dan in een gave straat.’

‘De Engelsen nemen het ons kwalijk,’ zegt een ander.

‘Wat denkt het buitenland er van?’ vraagt een derde.

Het is natuurlijk vrij gemakkelijk in zo'n geval ‘schande!’ te roepen en het volk als geheel voor de uitspattingen in de carnavalstijd, die ongetwijfeld plaats vinden, verantwoordelijk te stellen. Maar heeft u wel eens een jaar lang tussen sombere bouwvallen geleefd, elke dag de weg naar uw werk afgelegd tussen deze stenen coulissen met lege, gapende ramen?

De Duitsers doen dit, ze trachten niet te zien wat ze niet willen zien, ze doen hun best het hoofd koel te houden en niet te wanhopen. Ze zien de puintreinen lopen en constateren hoe weinig het stadsbeeld van dag tot dag verandert. Het spookbeeld van hun woonplaats grift zich in hun hersenen, maar ze moeten doen, alsof ze niet elke seconde het besef met zich meedragen, dat ze in een stad van modder en holle gevaarten huizen, waarin de stilte hoorbaar is en het geluid pijn doet aan hun oren.

[p. 42]

Een maal per jaar willen ze een paar uur alles vergeten, het koste wat het kost: ze willen in hun praalwagens de problemen belichamen, die hen bezig houden (het is niet voor niets dat enkele wagens in Keulen het motief ‘demontage’ behandelen), ze willen zich uiten, in machteloze spot met zich zelf en anderen. Morgen moeten ze weer aan het werk: de bont beschilderde doeken der feestzalen worden weggeborgen, de mannen steken zich weer in hun sombere arbeidskledij, de vrouwen trekken hun gewone plunje weer aan.

Zij, die tussen de vreselijke puinhopen van Duitsland werken en een enkele maal wanhopig om zich heen kijken, mogen oordelen. Wij, buitenstaanders, niet.