Europa, mijn vaderland

[p. 114]

De Benelux op pantoffels (II)

Men hoeft heus geen pessimist te zijn, als men constateert, dat na de demonstraties van verbroedering tussen Belgen en Nederlanders een opvallende stilte is ingetreden. Zeker: bij de opening van een tentoonstelling of ter gelegenheid van een letterkundige bijeenkomst worden nog steeds hartelijke woorden gesproken. Men komt er steeds weer op terug, dat de economen de Benelux noodzakelijk achten, maar dat de volken elkaar eerst goed moeten leren kennen en waarderen en dat dus een economische eenheid onmogelijk is zonder verregaande culturele samenwerking. Heren in rok schudden elkaar hartelijk de hand en na afloop wordt het glas geheven en klopt de een de ander misschien ook nog hartelijk op de schouder. Maar daar blijft het bij.

Geen enkele Nederlander heeft nu na enige jaren Benelux-in-het-vooruitzicht het gevoel, dat de partijen elkaar nader gekomen zijn. En de Belgen? Wij hebben ons licht eens opgestoken bij verschillende Belgische kunstenaars en intellectuelen en onze slotsom is, dat de Belgen diep zijn teleurgesteld.

Zodra men hen vraagt hoe ze over de Belgisch-Nederlandse samenwerking denken, gaan de beroemde sluizen der welsprekendheid wagenwijd open. Eén van de grieven, die steeds weer gehoord wordt, is het gebrek aan gastvrijheid. Na de bevrijding zijn talloze Nederlanders door Belgen uitgenodigd, een paar dagen of een paar weken in België door te brengen. Zij kwamen daar zonder geld in een aards paradijs van sigaretten en nylons, zij kregen geen geld mee van onze regering en werden door hun gastheren van het nodige voorzien. Zij nodigden ook dikwijls zich zelf uit en leenden dan geld voor cadeautjes, want ze moesten thuis toch laten zien, dat ze in Luilekkerland ook aan hun familie hadden gedacht.

De letterkundigen namen als de natuurlijkste zaak van de wereld aan, dat ze voor een of andere vereniging of club een

[p. 115]

lezing konden houden of voor de radio een spreekbeurt konden vervullen. Zo belde een dame Raymond Brulez, directeur van de afdeling Gesproken Woord van de Belgische radio, op, vertelde, dat ze in Brussel was en kondigde aan, dat ze graag over stedebouw zou willen spreken. Toen men haar vroeg of ze daartoe in staat was, bekende ze redactrice van een vrouwenblad te zijn. Maar ze had dit voorgesteld, omdat haar verteld was, dat ze zich maar tot de radio moest wenden, als ze in geldnood was.

In het jaar 1946 traden gemiddeld eenmaal in de veertien dagen Nederlandse letterkundigen of geleerden op voor de Belgische radio; als in datzelfde jaar vijf Vlamingen voor de Nederlandse radio gesproken hebben, is het veel. Het gevolg was dan ook, dat in 1947 en 1948 elk jaar slechts zes Nederlanders voor de Belgische microfoon kwamen; van die twaalf waren slechts drie letterkundigen.

Men kan bij deze rekensommetjes het hoofd schudden en het kinderachtig vinden, dat de Belgen er genoeg van hebben, dat de liefde van één kant komt, maar ze hebben nu enkele jaren gewacht en menen, dat sedert de bevrijding de Nederlanders als enkelingen weinig hebben gedaan, om de hun geboden gastvrijheid te vergelden. Men geeft echter in België toe dat zodra een instelling of vereniging de gastheer is, alles beter georganiseerd en ook royaler opgevat wordt dan in België, maar dat is weer de afdeling: rokken, lintjes, diners en feestelijke redevoeringen. Het persoonlijk contact ontbreekt.

De houding van de Nederlander in België reizend komt zo ongeveer overeen met die van de Duitser tussen de beide wereldoorlogen. Men werd toen gehinderd door de term ‘steinreiches Holland’. Op het ogenblik spreken wij echter gaarne over ‘dat rijke België’, hierbij vergetend, dat lang niet iedere Belg rijk is, al kan hij ook gemakkelijker een kamer van Bfrs 100. - betalen dan wij.

Om het welbekende beeld te gebruiken, dat de Benelux

[p. 116]

een huwelijk en liefst een gelukkig huwelijk moet worden, kunnen we zeggen dat de Belgen in den beginne geestdriftig kennis hebben gemaakt met een hun onbekende dame, dat die kennismaking hun niet meegevallen is, al zijn ze nog verliefd. De hofmakerij ging met vele strijkages gepaard, het meisje hield zich tot nu toe wat duur. Het stadium der wederzijdse beleefdheidsphrasen is voorbij en men wenst een openhartige uiteenzetting. Om hiertoe te komen behoeft men heus geen dure receptie te arrangeren; het is van veel meer belang, dat het volk nader tot het volk komt. De Nederlandse regering zou dus in de eerste plaats haar deviezenpolitiek ten opzichte van het toerisme in België moeten wijzigen en voorts zouden de Nederlanders afzonderlijk moeten bedenken, dat het nu onze beurt is gastvrij te zijn, zelfs al hebben wij persoonlijk geen gastvrijheid genoten.