Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Rood paleis (1936)

Informatie terzijde

Titelpagina van Rood paleis
Afbeelding van Rood paleisToon afbeelding van titelpagina van Rood paleis

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.88 MB)

ebook (3.01 MB)

XML (0.28 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

roman


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Rood paleis

(1936)–F. Bordewijk–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 234]
[p. 234]

De loxodroom

Een man van wiskunde, deze Willebrord Snellius. Hij was op even twintigjarigen leeftijd hoogleeraar te Leiden, hij werd er geboren en hij stierf er heel jong. Hij bracht het eerst de triangulatie in praktijk, hij liet ons de loxodroom na in den Tiphys Batavus.

Een schip vaart in steeds dezelfde kompasrichting door. Het snijdt alle meridianen onder denzelfden hoek, zijn koers is de loxodroom. In den zomer werd er iets geboren uit een beursch menschdom. Het was raadselachtig, onbepaalbaar, men wist alleen dat de plek van herkomst ergens in Europa moest liggen. Het kon een ziekte zijn, een paniek, een genezende koorts. Zooals een leek kijkt in een boek over mathematiek, verbluft, verbijsterd, zoo keek de wereld in de problemen die het stelde. Men vraagt zich af wat voor zin het heeft zulke teekens uit te denken, men is zich niet bewust van de geheime overmacht der wiskunde.

Het opmerkelijkst was de zuiverheid van zijn baan. De meridianen der menschenmaatschappij, van het menschenleven tusschen de polen van geboorte en sterven, werden alle gesneden onder denzelfden hoek. Zoo ging het over den aardbol.

Men zou nooit geheel bevatten wat het was.

[pagina 235]
[p. 235]

De theorieën over zijn ontstaan zouden later boekenplanken vullen en de geschiedenis van zijn beloop bibliotheken, maar men zou altijd beseffen over iets te verhandelen dat men niet volkomen begreep. De knapste koppen zouden het nog zoo aanvoelen, - de wiskunde kan niet buiten enkele axioma's.

Eruptief, foudroyant, destructief, ruïneus, - een drijvende berg, geen ijsberg, een zeilende vulkaan, voor wien de heele aarde zee was, die voer in een onverbiddelijken koers.

Zulke cataclysmen van voorheen hadden een naam gedragen. Zij hadden Zondvloed geheeten, of Alexander, of Napoleon, of Tambora. Deze kreeg nog geen andere benaming dan de vage van wereldoorlog. Te talrijk is hier het aantal prominente figuren, men kan niet historisch onrechtvaardig zijn en den een noemen en den ander voorbijgaan. Het was ook niet iets als andere oorlogen, hoe omvangrijk, een handelen van menschen. Het was een moeten van een menschheid.

Het bood een oneindig aantal vergelijkingsmogelijkheden, men kon het beschouwen als een zuiverende koorts, zeer hevig, zeer weefselverwoestend. Maar de patiënt lag ook ziek aan een heel erge kwaal. En aan zijn woedende kracht mat men de taaiheid van zijn tegenstander. Inderdaad, slechts zulk een kokende

[pagina 236]
[p. 236]

koorts vermocht over de taaiste kwaal van alle eeuwen te zegevieren.

De kwaal der eeuw was in hoofdzaak de kwaal van den man. De man leerde nieuw te ontdekken dat hij man was. Hardheid zou de plaats vervullen van sentimentalisme. De heeren hadden afgedaan, en met hen de spelen der heeren. De man herontdekte ook de vrouw, de vrouw ontdekte zichzelf. De suprematie van den man was voorbij. Hij zou de kracht van de vrouw ondervinden, zijn concurrent in den strijd om de macht van het geld. Zij drong hem opzij, aan de start, zij was tegelijk met hem aan de eindstreep. Maar bij al zijn nieuwe ervaring zou de man de belangstelling in het eigen innerlijk verliezen. De man in de wereld werd eens te meer actief. Aldus is misschien de geschiedenis van het jaar 1914 er in hoofdzaak een van maatschappelijke revolutie. Maar deze wereldrevolutie heeft nog geen passenden naam, het kan zijn dat wij er te dicht bij staan. Wegens de wiskundig zekere berekenbaarheid van zijn kromme baan, wegens den genadeloozen koers zou men dat ‘iets’ den naam kunnen geven uitgedacht door een doopheer van eeuwen terug. Voor dit raadsel een naam ontleend aan de zuiverste, raadselachtigste, onmenschelijkste van alle wetenschappen, de wiskunde.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken